توهمات سفیر روس / افغانستان رقیب پنهان اقتصادی ایران / نتایج سفر مورا به ایران

به گزارش تابناک روزنامه‌های امروز پنج شنبه 22 اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شد که زیر و بم یارانه ها، پایان فرصت‌سوزی خودروساز‌ها و آزاد شدن واردات خودرو و سخنان رهبر انقلاب در جمع معلمان در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های امروز منتشره در روزنامه‌ها را مرور می‌کنیم:

نتایج سفر مورا به ایران

جلال خوش چهره کارشناس سیاست خارجی طی یادداشتی در شماره امروز آرمان ملی با عنوان نتایج سفر مورا به ایران نوشت: سفر انریکه مورا به تهران جلوه‌ای عینی از آخرین زحمات، جهت کمک به روند احیای برجام در چارچوب مذاکرات اتمی وین است. یکی از اصلی‌ترین طرف‌هایی که سعی داشت توافق اتمی جدیدی میان ایران و غرب در قالب مذاکرات وین صورت گیرد، اروپایی‌ها بودند. اگرچه معمولا اروپایی‌ها از نگاه تهران، طرف‌های درجه سه بوده‌اند (آمریکا، و روسیه و چین، درجه اول و دوم بوده‌اند) با این حال، حجم مبادلات تجاری ایران با اروپا بیشتر از دیگر طرف‌های برجامی بوده است. از این منظر، اروپایی‌ها در تلاش هستند تا به عنوان یکی از طرف‌هایی که از سال 2003 در قالب تروئیکای اروپایی وارد گفتگو‌های هسته‌ای با ایران شده بودند و در ادامه، در بحث انعقاد برجام در سال 2015 ایفای نقش داشتند و متعاقبا پس از خروج دولت ترامپ از برجام در سال 2018، تلاش‌هایی را انجام دادند تا ایران را در دایره تعهدات برجامی نگه دارند و پس از روی کار آمدن دولت بایدن نیز فعالانه به دنبال احیای برجام بوده و همواره نگران این موضوع بوده‌اند که از چه از نظر پرستیژ و اعتبار سیاسی‌شان و چه از منظرِ منافع اقتصادی قابل توجهی که از روند احیای برجام می‌توانند ببرند، این مذاکرات به نتیجه نرسد. از این جهت، تلاشی که انریکه مورا انجام می‌دهد و قرار است عملا نمودی عینی از آخرین تلاش‌های اروپا جهت حفظ برجام و اعتبار اروپا و ایجاد بستری برای کشور‌های اروپایی در بحبوحه جنگ اوکراین است تا بتوانند مساله برجام را به یک سرانجام برسانند و به طور خاص برخی امکانات و ظرفیت‌هایی را که ایران می‌تواند در بحبوحه بحران مذکور به غرب ارائه کند، فعال سازد. در رابطه با این موضوع که اروپایی‌ها گفته‌اند که به دنبال ارائه یک راه حل میانه در معادله اتمی ایران هستند، باید گفت که ما هنوز نمی‌دانیم این راه حل چیست. اگرچه، گمانه‌زنی‌های مختلفی در مورد خارج شدن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا و یا بخشی از تحریم‌های مرتبط با این نهاد نظامی ایرانی به گوش رسیده است. با این همه، در مورد اینکه تهران در شرایط کنونی تا چه میزان برای راه حل میانی ارائه شده از سوی اروپا آمادگی دارد، باید بگویم که این موضوع تا حد زیادی بستگی به این مساله دارد که ایران خواهد دید، اساسا منافعی که از این پیشنهاد می‌برد به چه نحوی است. اگرچه به اعتقاد من، انجام توافق به نفع موقعیت اقتصادی ایران است و نباید پرونده اتمی را به بحران اوکراین گره زد. با این حال، از چشم اندازی کلی، من امید چندانی به ثمر رسیدن مذاکرات انریکه مورا در تهران ندارم به ویژه اینکه ایران پیش از انتشار خبر این سفر، اکراه خود را از انجام شدن آن اعلام کرده بود. با این حال، انریکه مورا در سفری که احتمالا سه الی چهار روز نیز به طول خواهد انجامید، به ایران می‌آید تا آخرین چانه زنی‌های هسته‌ای را انجام دهد. اگر مذاکرات وی در تهران به نتیجه هم نرسد، به نظر من روند مذاکرات ایران و غرب، دچار نوعی حالت تعلیق خواهد شد و باید صبر کرد و دید که در روز‌ها و ماه‌های آینده، چه شرایط جدیدی پیش خواهد آمد تا ایران و دیگر طرف‌های برجامی بار دیگر در مسیر مذاکره و تعامل قرار گیرند.

افغانستان رقیب پنهان اقتصادی ایران

سیدجلال ابراهیمی رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه طی یادداشتی در شماره امروز جهان صنعت با عنوان افغانستان رقیب پنهان اقتصادی ایران نوشت: چین با موافقت خود برای ورود افغانستان به پروژه عظیم جاده ابریشم دوم یا مگاپروژه لجستیک، همسایه دیوار به دیوار ایران و پاکستان خواهد شد. چین با اجازه دادن به حضور ترکیه در این مگاپروژه همچنین کشور‌های آسیای مرکزی ایران را به حاشیه رانده و بدیهی است با اجرای این پروژه از منابع سطح‌الارضی و زیرزمینی افغانستان که بکر و دست‌نخورده است سود سرشاری خواهد برد. افغانستان در کمربند معادن طلا، اورانیوم، رادیوم، پلوتونیوم، آهن، مس، زغال‌سنگ، زیرکونیوم و ده‌ها معادن نایاب است و برای رشد اقتصادی خود نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی دارد و چین هم بهترین فرصت را در همسایگی خود بر حضور در حوزه‌های اقتصادی افغانستان در اختیار دارد و البته نباید نقش حضوری ترکیه را که سال‌هاست در زیرساخت‌های این کشور فعال است و شرایط غیرمستقیم حضور هم‌پیمانان آمریکا در منطقه بالاخص امیرنشین‌های حوزه خلیج‌فارس را نادیده گرفت. این مگاپروژه که از 2013 آغاز شده می‌رود که نقش لجستیکی و اقتصادی خود را از دریای زرد (خلیج بیچیلی) یا بندر شانگ‌های تا آخرین نقطه اروپای غربی یعنی آلمان و اسپانیا عملیاتی کند. جای شگفتی است ایران که پیوسته از آن به عنوان یک موقعیت کلان و شاهراه اقتصاد شرق و غرب حتی حوزه جنوب‌شرق آسیا نام برده می‌شود و شرایط ژئوپلیتیک آن اقتصاددانان و برنامه‌ریزان را متوجه خود می‌کرد اینچنین کنار گذاشته شود. در شرایطی که چین به ظاهر اظهار دوستی با ایران می‌کند و خارج از مقوله مگاپروژه جاده ابریشم دوم در حوزه انرژی و صادرات آن هم با همسایه شمالی است چگونه با بازی‌های سیاسی اقتصادی خود با ترکیه توانست مسیر لوله‌های گاز ایران را از طریق ترکیه در اختیار بگیرد و ترکیه نیز از این موقعیت استفاده کلان برد و با عبور لوله‌های گاز با خط سیحان، جیحان توانست یک موقعیت سیاسی، اقتصادی را به خود اختصاص دهد در حالی که گاز خود را از ایران تامین می‌کرد. لزوما باید یادآور شد که هم اکنون چین پروژه چهار میلیارد دلاری در معادن مس افغانستان در دست اجرا دارد که این معادن موازی کانی‌های مس و طلای ایران است و صدالبته بر بازار ایران در تولیدات با پایه مسی اعم از راد مسی، کاتد مسی و انواع آن تاثیر خواهد گذاشت و هم‌اکنون ایران باید بازار‌های جدید را شناسایی کند و با ایجاد شرایط و یا موقعیت‌های تهاتر بتواند بازار دائمی برای خود فراهم کند. ناگفته نماند که طالبان از هم‌اکنون به عنوان یک رقیب اقتصادی در منطقه ظاهر می‌شود و در حال مذاکره برای عبور خط لوله گاز ترکمنستان به پاکستان و جنوب شرق آسیا همانند خط جیحان در ترکیه است با این تفاوت که خط باکو جیحان شرقی - غربی است و خط ترکمنستان به پاکستان شمالی - جنوبی و شاید ترکمنستان از تهاتر گاز با ایران بعد از اجرای این پروژه منصرف شود و گاز خود را مستقیما به بازار‌های جنوب‌شرق آسیا منتقل کند. نباید طالبان را حقیر شمرد چراکه سال‌هاست در مذاکرات سیاسی و چانه‌زنی‌های جلب کمک‌های اقتصادی با عربستان و امیرنشینان حوزه خلیج‌فارس، پاکستان حتی نمایندگان آمریکا تجربه پیدا کرده‌اند.

توهمات سفیر روس

اصغر میرفردی طی یادداشتی در شماره امروز اعتماد با عنوان توهمات سفیر روس نوشت: سفیر روسیه در ایران در ماه‌های گذشته، رفتار‌های خارج از عرف دیپلماتیک خود را به صورت پیاپی ادامه داده است. انتشار تصویر میهمانی تداعی‌کننده نشست سران متفقین در جنگ جهانی دوم در تهران، تمجید از گریبایدوف سفیر روس که طراحی و اجرای قرارداد ننگین ترکمانچای را بر عهده داشت، توصیه شبیه دستور به رسانه‌های ایران برای شیوه پوشش خبری یورش روسیه به اوکراین، نقد پیام تبریک نوروزی سران کشور‌های دیگر از جمله اقدامات و رفتار‌های ناپسند جناب سفیر است. در جدیدترین افاضات متوهمانه، جناب سفیر پا را از امور خارجی فراتر گذاشته و به سیاست گردشگری و ارزش‌های فرهنگی جامعه ایران می‌پردازد و «حجاب» و «ممنوعیت مشروب» در ایران را مانعی برای گردشگران به ویژه گردشگران روس می‌داند؟! البته چند روز بعد از این اظهارنظرها، مقامات روس درصدد توجیه و ماله‌کشی بر این نوع سخنان سفیرشان برآمدند. با این وجود، این جناب سفیر در پنداشت‌شان، جایگاه خود را از حد یک سفیر فراتر می‌داند. گویا در توهمات‌شان نوعی سکون تاریخی متصل به دوران قجر وجود دارد که در آن زمان، ملت رعیت بی‌سواد بودند و حاکمان نیز بی‌اراده و تابع خواست‌های دول روس و انگلیس. در قرن بیست و یکم و با این همه تغییرات فرهنگی و بلوغ سیاسی مردم که خاطره‌های ناخوشایندی از روس دارند، چرا سفیر روس به خود اجازه چنین رفتار‌های خارج از عرف دیپلماتیک می‌دهد که به معنای نگاه فرادستی - فرودستی به جامعه ایران است؟ ضرورت داشته و دارد که مقامات وزارت امور خارجه واکنش شایسته به چنین سلوک رفتاری «سفیر غیرعادی» نشان دهند. دست‌کم، یکی باید این سفیر را از خواب سیاسی‌اش بیدار سازد که زمانه، زمانه قجر و قرن نوزدهم نیست. اینجا، ایرانی است که پیشینه تمدن کهنی دارد و هیچ‌گاه مستعمره شدن را نپذیرفته و نخواهد پذیرفت.