جزئیات سفر دیپلمات اروپایی به تهران

به گزارش خبرگزاری «ایرنا»، تا لحظه انتشار این خبر هنوز مقام های رسمی اتحادیه اروپا سفر آقای مورا به تهران را به‌طور رسمی اعلام نکرده اند. با این حال منابع مطلع می گویند که برنامه سفر مورا به تهران، سفری سه یا چهار روزه خواهد بود و قرار است وی با شماری از مسوولان کشور دیدار و گفت وگو کند. اشتفنی لیختن اشتاین خبرنگار اتریشی در توییتر خود این‌گونه نوشته است: «ظاهرا آقای مورا روز سه شنبه وارد تهران می‌شود و تا روز جمعه با همتایان ایرانی مذاکره خواهد کرد.» نشریه فایننشال تایمز روز یکشنبه در گزارشی با عنوان «آخرین تلاش های اتحادیه اروپا برای نجات توافق هسته ای ایران» به نقل از جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مدعی شد: «اتحادیه اروپا آخرین تلاش خود برای نجات توافق هسته ای و شکستن بن بست ناشی از خواسته تهران از واشنگتن برای حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی را انجام می‌دهد.» بورل به این نشریه انگلیسی گفته است که به دنبال راه‌حلی میانه برای پایان دادن به این بن بست است؛ بن‌بستی که خطر برهم زدن بیش از یک سال تلاش های دیپلماتیک اروپا (برای دستیابی به توافقی که به بازگشت آمریکا به توافق هسته ای 2015 و لغو تحریم‌های ایران منتهی می‌شود) را در بر دارد. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نوشته فایننشال تایمز، در حال بررسی سناریویی است که به موجب آن، عنوان تروریستی از سپاه پاسداران برداشته شود، اما بر بخش های دیگر این سازمان باقی بماند. به گزارش «ایرنا»، موضوع خارج کردن نام اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و تحریم‌های یکجانبه آمریکایی ها، یکی از موضوعات اصلی ایران در مذاکرات است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در این باره گفته است: «در موضوع سپاه پاسداران چیزی که مهم است اینکه باید جایگاه و نقش سپاه، به عنوان نقش امنیتی و دفاعی ما مورد توجه قرار گیرد.» وی با تاکید بر لزوم خروج سپاه از لیست تحریم‌ها تصریح کرد: «مقامات ارشد سپاه همواره به ما یادآوری می‌کنند در راستای منافع ملی کشور، هرچه لازم است انجام بدهید و موضوع سپاه پاسداران را در اولویت خود قرار ندهید. این ازخودگذشتگی سپاه پاسداران است و این نهاد از مجموعه های اصلی کشور است.» وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه دستیابی به توافق نهایی در وین فقط با رعایت کامل خطوط قرمز و بدیهیات حاصل می‌شود، خاطرنشان کرد که جمهوری اسلامی ایران برسر خطوط قرمز سازش نمی کند.

اهمیت خروج نام سپاه از فهرست تحریم‌ها

دولت سابق آمریکا در اقدامی غیرقانونی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را به عنوان یک نهاد رسمی نظامی در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» (لیست FTO) قرار داد. دولت دونالد ترامپ فقط به این تصمیم اکتفا نکرد و در اقدامی «خودسرانه» فرمانده وقت سپاه قدس، سردار سپهبد قاسم سلیمانی را طی عملیاتی تروریستی و بزدلانه به شهادت رساند. فرمانده فقید سپاه قدس که برای انجام سفری رسمی و غیرنظامی به عراق سفر کرده بود، بامداد روز جمعه (13 دی 1399) به همراه 8 نفر دیگر در مسیر فرودگاه بغداد طبق دستور مستقیم «دونالد ترامپ» و با پهپادهای وزارت دفاع این کشور (پنتاگون) ترور شد و به شهادت رسید. این اقدام همان موقع از سوی شماری از نمایندگان کنگره آمریکا و نهادهای بین‌المللی مورد انتقاد قرار گرفت و نوعی اعلام جنگ از سوی آمریکا علیه ایران تعبیر شد. «برنی سندرز» سناتور دموکرات آمریکا اقدام تروریستی دولت ترامپ را اقدامی خطرناک و تنش زا توصیف کرد که ایالات متحده را به جنگ فاجعه بار دیگری در خاورمیانه نزدیک‌تر می‌کند. با این حال ایالات متحده نه تنها از این اقدام غیرقانونی عذرخواهی نکرده که سناتورهای آمریکایی هفته پیش دومین طرح ضد ایرانی خود را با هدف جلوگیری از احیای توافق هسته ای و لغو تحریم‌های ظالمانه علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تصویب کردند. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید که به عنوان هماهنگ‌کننده (مذاکرات وین)، پیشنهاد خود را در زمینه موضوع حذف سپاه پاسداران به رئیس‌جمهوری آمریکا ارائه داده است. به هر روی قرار دادن سپاه در «سازمان‌های تروریستی خارجی» خطایی فاحش از سوی دولت آمریکا بود که می‌تواند در بلندمدت تاثیر منفی بسیار مهمی بر رژیم حقوقی حاکم بر نزاع های مسلحانه بین‌المللی بگذارد. ثبت سپاه در این فهرست نه تنها با معیارهای حقوقی مصرح در قوانین داخلی خود آمریکا سازگار نبود، بلکه باب کردن این بدعت در روابط بین‌الملل خطر «سیاسی شدن» و به تبع آن، تضعیف نظام حقوقی حاکم بر نزاع های بین‌المللی را نیز به دنبال خواهد داشت.

تنفس طولانی به نفع مذاکرات نیست

ایران و اتحادیه اروپا درباره تبعات طولانی شدن تنفس مذاکرات که از 20 اسفند آغاز شده است اشتراک نظر دارند. سایر کشورهای مشارکت‌کننده در گفت‌وگوها هم خواهان جمع بندی سریع تر مذاکرات هستند اما ایالات متحده که عامل اصلی وضع کنونی است حاضر به برداشتن گام های اعتمادساز نیست و به دلیل تناقض در رفتار، تعصبات غلط، تعلل در تصمیم‌گیری، زیاده خواهی و طرح درخواست های جدید، مخل روند جمع بندی گفت‌وگوها شده و دستیابی به توافق نهایی را با چالش مواجه کرده است. چندی پیش 40 تن از دیپلمات های اسبق اروپایی در نامه ای سرگشاده، خواستار انعطاف‌پذیری طرفین مذاکره برای حل و فصل موضوعات باقی مانده شدند. در این نامه آمده است: «دو سناریوی احتمالی پیش رو قرار دارد. یک مورد آنکه آمریکا به سرعت رهبری قاطع و انعطاف لازم را برای حل موضوعات باقی مانده از اختلافات سیاسی (نه هسته‌ای) با تهران نشان دهد. در مورد دوم، طرفین وارد بن بستی می شوند که به نفع هیچ یک نیست و خطر تبدیل شدن به چرخه افزایش تنش هسته ای را در بر دارد و به ناچار با استفاده بیشتر از ابزارهای قهری توام است.» در ادامه آمده است: «بر اساس تجربه طولانی ما در دیپلماسی و حکومت داری، ما دستیابی به توافق را کاملا ممکن می بینیم. ما از آمریکا و ایران می خواهیم در برخورد با یک موضوع حیاتی برای رژیم جهانی منع اشاعه هسته ای و ثبات منطقه ای، انعطاف پذیری نشان دهند و این مذاکرات را در قالب یک نتیجه موفقیت آمیز نظاره کنند.» ایران به عنوان کشوری مسوولیت‌پذیر که به‌رغم اقدامات غیرقانونی آمریکا، حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای مشارکت در مذاکرات نشان داد، آخرین پیشنهادهای خود را برای رسیدن به توافق ارائه و به صراحت اعلام کرده که از خطوط قرمز خود عبور نخواهد کرد. وزیر امور خارجه کشورمان هم تاکید کرده است که اگر طرف آمریکایی اراده لازم را برای حل و فصل مسائل باقی مانده داشته باشد ایران آمادگی دارد تا در نخستین فرصت با حضور وزرا در وین روز جمع‌بندی و تصمیم نهایی را برگزار کند و به نقطه پایانی توافق برسیم. در پایان اشاره به این نکته هم خالی از فایده نیست که جنگ در اوکراین نشان داد که طولانی شدن مذاکرات به نفع کسی نیست و اضافه شدن بحران‌های خواسته یا ناخواسته در عرصه بین‌الملل می‌تواند روند گفت وگوها را تحت‌تاثیر قرار دهد. از این منظر اتحادیه اروپا می‌تواند از فرصت منحصر به فرد صبوری ایران برای تسهیل توافق نهایی در وین و معرفی خود به عنوان یک طرف معتبر، بهره برداری کند.

«مذاکرات هسته‌ای» محور اصلی سفر امیر قطر

خبرگزاری رویترز مدعی شد که سفر قریب‌الوقوع امیر قطر به ایران با مذاکرات هسته‌ای مرتبط است. به گزارش «ایسنا»، رویترز به نقل از یک منبع مطلع که نام او را فاش نکرده، نوشته است: «شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر از ایران بازدید خواهد کرد و سپس سفری به انگلیس و اتحادیه اروپا خواهد داشت.» به گفته این منبع که نمی‌خواست نامش فاش شود‌، محور اصلی گفت‌وگوها «پر کردن حفره» مذاکرات هسته‌ای خواهد بود که از ماه مارس به حالت تعلیق درآمده است. رویترز نوشته است: «هدف این سفر این است که طرفین توافق هسته‌ای با ایران را «به حد وسط جدیدی» برسانند.» حمیدرضا دهقانی، سفیر ایران در قطر پیش‌تر اخبار منتشر شده در مورد سفر امیر قطر به تهران در آینده نزدیک را تایید کرده و با انتشار عکسی از یک هواپیمای قطری و استفاده از هشتگ سفر امیر قطر به تهران در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود: «و اینک دیدار در تهران».