حراج یارانه‌ای در انتخابات 1400/ قول هر کاندیدا درباره یارانه چیست؟

زهرا علی اکبری- نوزدهمین روز اردیبهشت ماه بود که سازمان هدفمندی یارانه‌ها در اطلاعیه‌ای واریز صد و بیست و دومین مرحله یارانه نقدی را اعلام کرد. این بدان معناست که صد و بیست و دو ماه از نقش‌آفرینی یارانه در ادبیات سیاسی و اقتصادی ایران می‌گذرد و از این تاریخ تا کنون هیچ انتخاباتی بدون نقش‌آفرینی یارانه در عرصه سیاست و اقتصاد برگزار نشده است.

یارانه‌های نقدی با هدف رقابت‌پذیر شدن اقتصاد ایران و خداحافظی با یارانههای پنهان در آخرین ماه پاییز سال 1389 پرداخت شد.

بیشتر بخوانید:

کاندیداهای ریاست‌جمهوری مشاوران اقتصادی‌شان را معرفی کنند

در عمل اما یارانه‌ها نتوانست به رقابت‌پذیری اقتصاد ایران منجر شود و طرح یارانه‌های نقدی که قرار بود متمرکز بر ارتقای صنعت و نظام سلامت ایران شود، به پرداخت یارانه نقدی به مردم به مبلغ 45 هزارو 500 تومان محدود گردید.

این بدان معناست که اهداف پیش‌بینی شده در این قانون چندان رنگ تحقق نگرفت و بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز این طرح را پول‌پاشی نادرست و همچنین عاملی برای رشد نقدینگی و به تبع آن افزایش نرخ تورم می‌دانند. قیاس قیمت‌ها قبل و بعد از هدفمندی یارانه‌ها و همچنین بررسی حجم نقدینگی و وضعیت شاخص‌های اقتصادی موید این مدعاست که طرح هدفمندی یارانه‌ها در عمل نتوانست به اهداف از پیش تعیین شده نزدیک شود.

اظهارات صریح مقامات دولت یازدهم و دوازدهم درباره پرداخت یارانه‌های نقدی نیز نشان از وضعیت دشوار تامین منابع در این حوزه دارد.

طیب نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی در دولت دهم پرداخت یارانه را "مصیبت عظما" برای دولت دانسته و زنگنه، وزیر نفت دولت یازدهم و دوازدهم نیز در سال 1394 در سخنانی صراحتا تاکید کرد: «بسیاری از شب‌ها از نگرانی اینکه چطور باید پول یارانه نقدی را تامین کنیم، خوابم نمی‌برد.»

هر چند دولت یازدهم تلاشی گسترده برای انصراف خودخواسته مردم از یارانه را کلید زد اما در عمل سایه یارانه از سر سیاست و اقتصاد ایران کم نشد. حالا تحت‌تاثیر تشدید تحریم‌ها از یک سو و شیوع کرونا از سوی دیگر شمار یارانه‌های پرداختی به بیش از یک مورد نیز رسیده است.

یارانه معیشتی، یارانه نقدی 45 هزار و 500تومانی و یارانه معیشتی کرونا از جمله یارانه‌هایی است که پرداخت آن در دستور کار دولت قرار داشته است.

اهمیت یارانه‌های نقدی در ساختار اقتصادی ایران تا آنجاست که حتی مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نسبت به تصویب قانونی برای پرداخت یارانه نقدی به مردم اقدام کرد.

چاه ویل اقتصاد ایران

نکته اینجاست که یارانه‌ها حالا به دو صورت نقدی و غیر نقدی در اقتصاد ایران خودنمایی می‌کنند. به عبارت دیگر حالا اقتصاد ایران هم درگیر یارانه نقدی و هم درگیر یارانه پنهانی است که قدرت رقابت اقتصاد را از میان برده است.

با این حال نه تنها در انتخابات سال 1392 و سال 1396، یارانه‌های نقدی نقش‌آفرین اقتصاد بودند، بلکه شدت تبلیغ بر این موضوع همچنان با قوت بیشتری نسبت به دوره‌های گذشته‌ی انتخابات دنبال می‌شود.

وعده‌های یارانه‌ای از نفری 450 هزار تومان تا خانواری یک میلیون تومان

محسن رضایی، کاندیدای حاضر در انتخابات ریاست جمهوری که پیش از این سه بار تجربه کاندیداتوری را داراست، عده پرداخت یارانه 450 هزار تومانی را داده است. البته وی پس از مواجهه با درخواست‌هایی از سوی برخی کارشناسان در خصوص معرفی منابع تاکید کرد منظور وی پرداخت یارانه 450 هزار تومانی به جای کل یارانه های پرداختی به مردم است.

سعید جلیلی که در انتخابات سال 1392 نیز تجربه کانیداتوری را دارد این بار تاکید کرده است که طرح وان، یعنی پرداخت یارانه انرژی به کل مردم را در دستور کار قرار داده است.

از سوی دیگر امیرحسین قاضی‌زاده که برای اولین بار در انتخابات ریاست جمهوری حاضر شده است، از پرداخت سبد غذایی 300 هزار تومانی به تمامی مردم خبر داده که این نیز نوعی یارانه تلقی می‌شود. همچنین وعده پرداخت وام ازدواج نیز یارانه در قالب تسهیلات است چرا که وام ازدواج ومی با سود کمتر است.

سید ابراهیم رییسی، در سال 1396 وعده سه برابر شدن سه دهک کم درآمد را داد اما هنوز نظر شفافی در این خصوص ارائه نکرده است؛ هر چند از برنامه دولتش برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال خبر داده است. این طرح نیز می‌تواند به نوعی دلالت بر پرداخت یارانه در قالب ساخت مسکن داشته باشد. ایران تجربه ساخت مسکن مهر را در دولت احمدی نژاد دارد. در شرایط کنونی نیز ساخت مسکن ملی در دستور کار قرار دارد.

همچنین محسن مهرعلیزاده که در سال 1384 تجربه کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری را داراست اعلام کرده است در صورت پیروزی در انتخابات و تشکیل دولت یارانه نقدی سه دهک نخست جامعه را 5 برابر و دو دهک چهارم و پنجم را سه برابر خواهد کرد. به این ترتیب یارانه سه دهک اول 227 هزار 500 و دو دهک چهارم و پنجم 136 هزار و 500 تومان خواهد شد.

همتی نیز با مهم دانستن بحث یارانه و تاکید بر اینکه قصد عدد دادن ندارد گفت: اعلام عدد نوعی رقابت است، اما حداقل یارانه پرداختی به هر خانوار در سه دهک پایین به یک میلیون تومان خواهد رسید.

زاکانی که در پست ریاست مرکز پژوهشهای مجلس از از 5 اقدام راهبردی مجلس یازدهم برای نجات اقتصاد، کاهش فقر و توزیع عادلانه ثروت خبر داده بود اما هنوز در قامت کاندیدای ریاست جمهوری طرحی شفاف در این عرصه ارائه نکرده است.

جدول زیر دربردارنده مهمترین نظرات کاندیداها درباره یارانه‌های پنهان و پیداست.

223223