خسارت سنگین یک سقوط

ایران باید برای سقوط پرواز 752 تهران -‌کی‌یف خسارت سنگینی پرداخت کند. تنها یک مورد از خسارتی که باید پرداخت شود، خسارت بدنه هواپیما به ایرلاین اوکراینی است که رقم آن معادل یک‌چهارم درآمد ایران از عوارض پرواز‌های عبوری از کشور است، اما خسارت به همین‌جا محدود نمی‌شود و حالا بسیاری از ایرلاین‌های جهان پرواز‌های خود را از آسمان ایران ممنوع کرده‌اند که همین موضوع درآمد‌های ارزی کشور را از ترافیک هوایی تحت‌الشعاع قرار داده و باید این مورد را نیز به عنوان بخشی دیگر از خسارات این سقوط پرحاشیه به حساب آوریم.

پرواز‌های آسمان ایران نصف شد به گزارش شهروند، براساس اعلام شرکت فرودگاه‌های کشور پارسال روزانه بین 800 تا 850 پرواز خارجی از آسمان ایران عبور کرده است. این میزان پرواز خارجی از آسمان کشور سالانه به طور متوسط حدود 660 میلیون دلار درآمد ارزی دارد. این رقم برمبنای دلار 13‌هزار تومانی حدود 8,5‌هزار‌میلیارد تومان می‌شود. حالا، اما با سانحه‌ای که برای هواپیمای اوکراینی پیش آمده است، آسمان ایران ناامن اعلام شده و بسیاری از شرکت‌ها پروازهایشان را به ایران و به سمت ایران را ممنوع کرده‌اند. در همین زمینه آژانس امنیت هوایی اتحادیه اروپا هم به ایرلاین‌های اروپایی هشدار داده که از پرواز بر فراز آسمان ایران بپرهیزند. آژانس امنیت هوانوردی اروپا به‌عنوان نهادی تخصصی زیر نظر اتحادیه اروپا که در زمینه ایمنی هوانوردی غیرنظامی و مسافربری به وضع و اعمال قوانین و مقررات می‌پردازد، به‌تازگی در بیانیه‌ای جدید به تمامی شرکت‌های هواپیمایی اروپایی هشدار داده که تا اطلاع ثانوی بر فراز آسمان ایران پرواز نکنند. این آژانس پیش‌تر نیز در اطلاعیه‌ای به این ایرلاین‌ها اعلام کرده بود که در ارتفاع زیر 25‌هزار پایی در آسمان این کشور پرواز نکنند.

بر اساس اطلاعات سایت «فلایت رادار 24» که ترافیک هوایی جهان را به صورت زنده نشان می‌دهد، هم اکنون میزان پرواز‌های عبوری از آسمان ایران به کمتر از نصف کاهش یافته است. هم اکنون ازدحام ترافیک هوایی روی نوار پایینی حاشیه خلیج‌فارس نشان می‌دهد که بسیاری از ایرلاین‌های خارجی ازجمله هواپیمایی امارات پرواز‌های اروپایی خود را از آسمان کویت و عراق انجام می‌دهد؛ با این حال پرواز هواپیما‌های قطر هنوز از آسمان ایران انجام می‌شود.

جزئیات خساراتی که ایران باید پرداخت کند به جز کاهش درآمد‌های عبوری از آسمان ایران، حالا کشور ما باید بابت سانحه‌ای که برای هواپیمای اوکراینی رخ داده است هم هواپیمای جدیدی برای آن‌ها تهیه کند و هم خسارتی که ایرلاین اوکراینی بابت زیان‌برندش طلب می‌کند، پرداخت کند. براساس گفته جهانگیری معاون بیمه مرکزی به ایسنا خسارت بدنه هواپیما حدود 70 میلیون دلار برآورد شده است و علاوه بر این در مجموع غرامت سرنشینان و بارمسافران حدود 24 میلیون دلار برآورد شده است با این حال پیش‌بینی می‌شود که با توجه به تعهدات بیمه‌نامه ایرلاین اوکراینی مجموع خسارات مستقیم هواپیما تا حدود 150 میلیون دلار برسد. حمید غوابش، دبیر سابق انجمن ایرلاین‌های ایران، به «شهروند» می‌گوید که این رقم متفاوت از دیه‌ای است که طبق قانون باید به خانواده قربانیان ایرانی پرداخت شود و میزان آن بستگی به رقمی دارد که دادگاه‌های بین‌المللی تعیین می‌کنند. به جز این بویینگ به‌عنوان سازنده هواپیما می‌تواند بابت خسارت افت سهامش از ایران طلب غرامت کند که به عقیده غوابش گرچه این اتفاق ممکن است رخ بدهد، اما در عرف بین‌الملل خیلی رایج نیست که شرکت سازنده هواپیما طلب غرامت کند مگر اینکه آن شرکت بخواهد با کشور تسویه‌حساب سیاسی کند.

بیمه ایرلاین اوکراینی در این مورد خسارت نمی‌دهد حسن رضایی‌فر، رئیس کمیسیون سوانح سازمان هواپیمایی کشوری، هم به ایرنا گفته است: «به‌طور عادی شرکت‌های بهره‌بردار مسئول پرداخت خسارت هستند، اما با توجه به اینکه سقوط هواپیمای اوکراینی حادثه‌ای معمولی نبوده، پرداخت خسارت آن به توافق ایران و اوکراین بستگی دارد.» اوتوضیح داده است که این هواپیما بیمه‌نامه معتبر از یک شرکت اوکراینی داشته است و بیمه این هواپیما شامل بیمه بدنه هواپیما، بیمه سرنشینان، بیمه اموال و بیمه افرادی است که در محل سقوط هواپیما دچار خسارت شده‌اند. او حتی توضیح داده است که خسارت خانه‌ها و باغ‌های محل سقوط هواپیما هم زیر پوشش بیمه اوکراینی است. غوابش، اما به «شهروند» توضیح می‌دهد که شرکت‌های بیمه هوایی، خسارات ناشی از برخورد‌های نظامی را نمی‌پذیرند و به همین دلیل ایران ناچار است که این خسارت را پرداخت کند. رئیس کمیسیون سوانح سازمان هواپیمایی کشوری خاطرنشان کرد: جزییات و نحوه جبران خسارت به مذاکرات ایران و اوکراین بستگی دارد.

او درباره پرداخت خسارت به خانواده‌های جان‌باختگان این حادثه هم گفته است: «اطلاعات مسافران را به‌تازگی از شرکت اوکراینی تحویل گرفته‌ایم، قرار است با خانواده‌های مسافران تماس بگیریم تا رویه قانونی انجام شود.»

با وجود این رقم خسارت به‌طور دقیق مشخص نیست و بنا به گفته غوابش بستگی به توافق‌ها و رویه‌های حقوق بین‌المللی دارد.