خوش‌بینی بورس تهران به مذاکرات برجام
بورس تهران روز چهارشنبه را با رشد 58/ 0درصدی شاخص کل سپری کرد تا در یک روز مانده به پایان سال، شاهد بازگشت سهامداران خرد به زمین خرید سهام باشیم.
بازار سهام در واپسین روز آخرین هفته سال‌جاری شاهد رشد 58/ 0درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها و در نتیجه رسیدن شاخص‌کل به محدوده یک‌میلیون و 345هزار واحدی بود. رشد نسبی قیمت‌ها در این روز که با اقبال فعالان حقیقی بازار سهام و البته کاهش تقاضای حقوقی‌ها به وقوع پیوست سبب شد تا در پایان معاملات این روز خالص تغییر مالکیت اشخاص حقیقی به حدود 40 میلیارد‌تومان برسد و ارزش معاملات از 1754 میلیارد‌تومان فراتر نرود. آنچه که بیش از هر چیز توانست معاملات روز یادشده را با داد وستدهای روزهای قبل از آن متمایز کند، خبر تسعیر ارز بانکی‌ها با نرخ‌های اعلام شده از سوی بانک مرکزی بود که به توقف همه نمادهای یادشده و ابطال معاملات آنها در ساعات نخست معاملات انجامید.
در این روز عرضه خودرو به بورس‌کالا نیز توانست در کنار خوش‌بینی به آینده برجام وضعیت معاملات در شرکت‌های فهرست‌شده در گروه خودرو و ساخت قطعات را بهبود ببخشد و منجر به سبزپوشی آنها شود. سایر نمادها نیز هر کدام به نوعی تحت‌تاثیر خوش‌بینی به حصول توافق و وضعیت خوب بازار کامودیتی بهبود نسبی تقاضا را شاهد بودند. نفس‌های بورس 1400 به‌شماره افتاده و گذر روزها یکی پس از دیگری به پایان این سال‌کمک می‌کند. روز چهارشنبه نیز یکی از این آخرین روزها بود و اگر معاملات شنبه را پیش‌رو نداشتیم به آخرین روز معاملاتی سال‌جاری بدل می‌شد. در این روز شاخص بورس توانست به میزان 7800 واحد به پیش برود و افزایش 58/ 0درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها آن را به سطح یک‌میلیون و 345هزار واحد برساند.
در این روز برآیند عرضه و تقاضا سبب شد تا شاخص هموزن نیز به میزان 77/ 0درصد افزایش یابد. بر این اساس می‌توان گفت اگرچه حرکت رو به جلوی قیمت‌ها طی روز گذشته اندکی ضعیف بوده اما نمی‌توان منکر این شد که بازار در آخرین روزهای فعالیت خود سبزپوش بوده است، با این‌حال این سبزپوش بودن تحت‌تاثیر عوامل متعددی روی داده است. اینطور نبوده که بتوان صرف افزایش نسبی تقاضا در روز گذشته را فقط به نوسانات معمول بازار نسبت داد. برخی خبرها و گفته‌ها در این روز نشان می‌دهد که حقیقی‌ها برای بازگشت به میدان تقاضا و خرید سهام از حقوقی‌ها انگیزه کافی داشته‌اند. بررسی داده در روز گذشته حکایت از آن دارد که در روز پیشروی صنایع برجامی و دلاری در بازار سهام خالص تغییر مالکیت در بورس از جانب حقوقی‌ها به‌نفع حقیقی‌ها متمایل شده به‌طوری که در طول این روز سرمایه‌گذاران خرد 40 میلیارد‌تومان بیشتر از سرمایه‌گذاران نهادی در این بازار به خرید سهام پرداخته‌اند. به‌نظر می‌رسد که آنچه که بیش از هر چیز در روزهای پایانی بازار توانسته منجر به خوش‌بینی نسبی سرمایه‌گذاران شود افزایش نسبی قیمت نفت و کامودیتی‌های تابعه در کنار رشد کرک‌اسپرد صنعت پالایشی بوده که در مواجهه با خوش‌بینی‌ها احیای برجام توانسته در طول داد و ستدهای این روز بر خوش‌بینی بازار بیفزاید.
خوش‌بینی به برجام
اگر از صدر فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص بورس «شپدیس» را حذف کنیم خواهیم دید که بازار بیش از آنکه در روز گذشته تحت‌تاثیر بهبود قیمت در یک یا دو صنعت باشد، شاهد رشد تقاضا در تعداد وسیعی از گروه‌ها بوده است، با این‌حال نباید از خاطر برد که رشد یادشده نسبی بوده و بیش از آنکه ناشی از افزایش قابل‌توجه تقاضای حقیقی باشد تا حدی نیز مرهون کاهش تمایل به خرید سهامداران حقوقی در بازار سهام است. نگاهی به ارزش معاملات خرد بورس تهران در روز چهارشنبه حاکی از آن است که سرمایه‌گذاران نهادی بازار در روز یادشده به مراتب خرید کمتری را نسبت به روزهای قبل از آن انجام داده‌اند. این ادعا را می‌توان با مقایسه ارزش 1754 میلیارد‌تومانی ارزش معاملات خرد و کاهش آن نسبت به روزهای قبل استنباط کرد، با این‌حال تمایل به خرید مردم عادی نیز از موارد بسیاری منبعث شده است. این اخبار را می‌توان به ترتیب اهمیت این‌گونه ارزیابی کرد. نخست آنکه به‌نظر می‌آید با توجه به اظهارات ایرادشده از سوی وزرای خارجه ایران و روسیه آینده برجام از موقعیت بحرانی خارج شده است، از این‌رو می‌توان امید داشت که در روزهای آینده برخی از موانع پیش‌رو برداشته شود. در روزهای گذشته مسائل زیادی پیرامون مانع‌تراشی روسیه بر سر راه دستیابی به توافق مطرح‌شده بود و گفته می‌شد که بالاگرفتن جنگ میان روسیه و اوکراین سبب شده تا این کشور سعی کند از نیاز طرفین غربی به توافق با این به‌عنوان یک اهرم فشار استفاده کند، با این‌حال صحبت‌های روز سه‌شنبه میان وزرای خارجه ایران و روسیه نشان داد که توافق‌های انجام‌شده بین دو طرف توانسته مذاکرات پیرامون آینده برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام را از ابهام خارج و آن را مجددا به روزنه امید فعالان بازار سهام به‌خصوص نمادهای ریالی تبدیل کند.
همین امر سبب شد تا در روز گذشته نمادهای برجامی بازار که عمدتا سهام موجود در گروه‌های بانکی، خودرویی و حمل‌ونقل را شامل می‌شوند، با افزایش تقاضا روبه‌رو شوند. دقیقا به همین دلیل بود که نماد معاملاتی ایران‌خودرو روز گذشته با افزایش قیمت قابل‌توجه همراه و حتی صف خرید شد. سایر نمادهای گروه خودرو و ساخت قطعات نیز در روز گذشته با رشد حداکثری قیمت همراه شدند که از آن جمله می‌توان به «خساپا»، «خگستر» و «خشرق» اشاره کرد. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین به آن اشاره شد، انتظار می‌رود که با افزایش ارتباط سیاسی با کشورهای دارای تکنولوژی و برداشته شدن فشار اقتصادی از روی دوش مردم در صورت لغو تحریم‌ها این شرکت‌ها هم از لحاظ قیمت‌گذاری با دست بازتری به فعالیت خود ادامه دهند و هم ورود تکنولوژی به فعالیت آنها شرایط را برای درآمدزایی این شرکت‌ها نسبت به قبل بهبود دهد. با این حال این تمام ماجرای گروه‌های برجامی فعال در بازار سهام نبود. بانکی‌ها نیز به واسطه افزایش احتمال بهبود شرایط نسبت به قبل در موقعیت بهتری قرارگرفتند. معاملات روز چهارشنبه در شرایطی آغاز شد که از همان ساعات ابتدایی داد و ستدها بازار تحت‌تاثیر خبر بخشنامه تسعیر ارز بانکی‌ها قرار گرفت. بر این اساس مقرر شده تا بانک‌ها نرخ هر دلار آمریکا را در صورت‌های مالی خود با بهای 20هزار‌تومان تسعیر کنند و یورو نیز با نرخ 22هزار‌تومانی به گزارش‌های مالی بانکی‌ها راه پیدا کند. همین امر سبب شد تا این نمادها در روز یادشده ممنوع - متوقف شوند. در ادامه نیز ناظر تصمیم گرفت تا معاملات نمادهای یادشده از «وبملت»، «وبصادر» و «وتجارت» گرفته تا نمادهای کوچک‌تر نظیر «وخاور» و «وکار» تایید نشود.
لازم به ذکر است که نرخ تسعیر ارز اعلامی از سوی بانک مرکزی که به بانک‌ها ابلاغ می‌شود یکی از مهم‌ترین مواردی است که همه ساله صنعت بانکداری را تحت‌تاثیر قرار داده و می‌تواند معاملات آن را با افزایش یا کاهش تقاضا روبه‌رو کند. تسعیر ارز به این معنی است که یک بانک به‌عنوان یکی از اعضای شبکه بانکی که تمامی عوامل بااهمیت در صورت‌های مالی آن از سوی بانک مرکزی رصد و پایش می‌شود، با چه قیمتی می‌تواند ارز در اختیار خود را در صورت‌های مالی به ریال تبدیل کند. در سال‌گذشته رساندن نرخ تسعیر به حدود 12هزار‌تومان از جمله عواملی بود که موجب اعتراض بسیاری از اهالی بازار سرمایه شد چراکه نرخ یادشده اختلافی قابل‌توجه با نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد داشت، با این‌حال به‌نظر می‌آید که در شرایط کنونی با نزدیک شدن به توافق احتمالی پیرامون برجام شرایط از نظر کارشناسان بانک مرکزی برای رساندن نرخ یادشده به محدوده 20هزار‌تومان برای دلار و 22هزار‌تومان برای یورو معقول بوده است.
روزگار خوب طلای‌سیاه
اما از برجامی‌ها که بگذریم باید گفت که اوضاع همچنان به نفع طلای‌سیاه است. بهبود نسبی اوضاع در بازار جهانی انرژی طی روزهای اخیر اگرچه تا حد قابل‌توجهی تحت‌تاثیر افزایش تنش در شمال دریای‌سیاه رخ داده بود با این حال با تداوم اوضاع و طبیعتا نگرانی‌ها و هیجانات بین‌المللی کاهش یافته است. این در حالی است که بازار همچنان در بخش فرآورده‌های نفتی وضعیت خوبی را سپری می‌کند. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که کرک‌اسپرد فرآورده‌های نفتی افزایشی غیر‌معمول داشته؛ این به آن معنا است که سود تولید محصولات پالایشی نسبت به سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری‌که حاشیه سود محصولات یادشده در هفته‌های قبل نسبت به ماه‌های اخیر افزایشی چند‌برابری داشته است، با این‌حال در روزهای اخیر کاهش بهای طلای‌سیاه و نوسان آن حول100 دلار منجر به استراحت قیمت در نمادهای پالایشی شده است. روز گذشته بسیاری از نمادهای فعال در حوزه پالایشی با نوسان حدودا منفی و مثبت یک‌درصدی در محدوده صفر تابلو معامله شدند. همین امر سبب شد تا نمادی همانند «شپدیس» که در ابتدای هفته تحت‌تاثیر رشد قیمت جهانی اوره صف خرید شده بود در واپسین روز معاملاتی هفته تنها نماد دارای اثرگذاری منفی در تابلوی معاملات بورس باشد.
خودرو در تالار شیشه‌ای
اما دیگر خبری که در روز گذشته به بازار سهام مربوط می‌شد، خبر پذیره نویسی روز سه‌شنبه خودروی «شاهین» در بورس‌کالا بود. چنین خبری می‌تواند به‌عنوان یک قدم رو به جلو برای صنعت خودرو‌سازی کشور ارزیابی شود. صنعت خودرو در سال‌های اخیر همزمان با افزایش بهای ارز به واسطه رقیق‌شدن ریال فراز و نشیب‌های قابل‌توجهی را پشت‌سر گذاشته است. در طول این سال‌ها نیاز دولت به کنترل قیمت‌ها و از سوی دیگر هزینه بالای تولید خودرو در شرایط تحریم سبب شده تا قیمت تمام‌شده تولید نیز برای این صنعت افزایش یابد. همین امر سبب شده تا قیمت‌گذاری دستوری فشار قابل‌توجهی بر پیکره صنعت خودرو وارد کند. در چنین شرایطی ورود خودرو به بورس‌کالا می‌تواند هم از فشار قیمت‌گذاری دستوری بکاهد و هم تقاضای کاذب را که به دلیل افزایش سفته‌بازی در بازار روی داده کمتر کند. در چنین شرایطی سپردن مساله به عرضه و تقاضا و دست بازار می‌تواند از روند زیاندهی این شرکت‌ها بکاهد و اگر از یک خودرو به سایر خودروهای بازار هم تسری پیدا کند، بدون‌شک خواهد توانست خودروسازها را از وضعیت فعلی نجات دهد.
آمار معاملات
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با رشد 58/ 0درصدی همراه شد، از 323 نماد معامله‌شده، قیمت پایانی 204 سهم (63 درصد) مثبت بود و در مقابل 103 سهم (32 درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار 46 نماد (14درصد) صف خریدی به ارزش 404 میلیارد‌تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل گیری صف‌فروش در 6 نماد بورسی (2درصد) به ارزش 27 میلیارد‌تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افزایش 41/ 0درصدی را ثبت کرد، 145 نماد معامله شدند که در این میان قیمت 97 سهم (67 درصد) مثبت و 39 سهم (27 درصد) منفی بود. در این بازار 15 نماد (10 درصد) صف خریدی به ارزش 33 میلیارد‌تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل گیری صف‌فروش در 2 نماد فرابورسی (کمتراز یک درصد) به ارزش 4/ 2میلیارد‌تومان بودیم. بازارپایه نیز دیروز میزبان دادوستد 141 نماد بود. در این میان 79 سهم (56 درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد 53 سهم (38 درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز 48 نماد (34درصد) صف خریدی به ارزش 96 میلیارد‌تومان شکل دادند و صف‌فروش در این بازار به 35 نماد (25درصد) با ارزشی بالغ بر 64 میلیارد‌تومان اختصاص پیدا کرد.
همچنین بخوانید