«دیدار سرد» در پکن

الجزیره در گزارش 18ژوئن در همین رابطه نوشت، در شرایطی که دو اقتصاد بزرگ جهان بر سر مجموعه‌ای از مسائل از تجارت گرفته تا فناوری و امنیت منطقه با هم اختلاف دارند، چین و ایالات متحده امیدواری خود را برای بهبود ارتباطات ابراز کرده‌اند؛ اگرچه انتظار برای پیشرفت قابل توجه کمرنگ است. جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، درحالی‌که بلینکن در حال اعزام به چین بود، مساله بالن را کم اهمیت جلوه داد و گفت: «فکر نمی‌کنم رهبری چین بداند که این بالن کجا بود یا بداند که چه چیزی در آن بود یا می‌دانست که در آن چه خبر بود.» بایدن گفت که امیدوار است پس از دیدار طولانی ماه نوامبر در حاشیه نشست گروه20 در بالی، جایی که دو طرف درباره سفر بلینکن به توافق رسیدند، باز هم با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، دیدار کند. این دو رهبر احتمالا در نشست بعدی گروه20 در سپتامبر در دهلی نو شرکت خواهند کرد و شی دعوت شده است تا در ماه نوامبر بسانفرانسیسکو سفر کند؛ زمانی که ایالات متحده میزبان رهبران گروه همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (APEC) است.

بلینکن ضمن دیدار با مقام های ارشد چینی در یک ضیافت در میهمانخانه دولتی در باغ‌های دیائویوتای شرکت کرد. پیش از این سفر، بلینکن در تماس تلفنی با همتای چینی خود برجلوگیری از تشدید تنش میان دو طرف تاکید کرد و وزیر امور خارجه چین هم بر لزوم شناسایی «نگرانی‌های اصلی پکن» از جمله تایوان توسط ایالات متحده تاکید کرد. این دیپلمات ارشد چین همچنین گفت که ایالات متحده باید «از مداخله در امور داخلی چین دست بردارد و به نام رقابت به حاکمیت، امنیت و منافع توسعه چین آسیب نرساند.»

به نوشته الجزیره، روابط بین پکن و واشنگتن در سراسر جهان بدتر شده و این شائبه را ایجاد کرده که این دو ممکن است روزی بر سر جزیره خودگردان تایوان با یکدیگر درگیر شوند. آنها همچنین بر سر مسائلی مانند تجارت، تلاش‌های ایالات متحده برای مانع‌تراشی بر سر صنعت نیمه‌هادی چین و سابقه حقوق بشر پکن با هم اختلاف دارند. آنچه به‌ویژه برای همسایگان چین نگران‌کننده است، بی‌میلی پکن برای شرکت در مذاکرات منظم «ارتش با ارتش» با واشنگتن، به‌رغم تلاش‌های مکرر ایالات متحده برای گفت‌وگو بوده است. بلینکن در یک کنفرانس مطبوعاتی روز جمعه قبل از عزیمت به پکن گفت که سفرش سه هدف اصلی دارد: ایجاد مکانیسم‌هایی برای مدیریت بحران، پیشبرد منافع ایالات متحده و متحدان و همچنین مذاکرات مستقیم درباره نگرانی‌های مرتبط و بررسی زمینه‌های همکاری بالقوه.

ایالات متحده روابط خود را با متحدانش نزدیک نگه داشته است و بلینکن طی سفر 20ساعته خود در سراسر اقیانوس آرام با همتایان خود از ژاپن و کره‌جنوبی تلفنی صحبت کرد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، بایدن نیز برای دیدارهای سه‌جانبه جداگانه با شرکت ژاپن، کره‌جنوبی و فیلیپین به توکیو سفر کرد. در ماه‌های اخیر، ایالات متحده به توافقاتی درباره استقرار نیروها در جنوب ژاپن و شمال فیلیپین دست یافته است که هر دو از نظر استراتژیک به تایوان نزدیک هستند. بلینکن قبل از عزیمت به چین، در واشنگتن با همتای سنگاپوری خود دیدار کرد. همتای سنگاپوری ابراز امیدواری کرد که ایالات متحده همچنان به‌عنوان یک قدرت در جهان باقی بماند؛ اما در عین حال خواستار راه‌هایی برای همزیستی با چین شد. «ویویان بالاکریشنان» وزیر امور خارجه سنگاپور گفت: «سفر بلینکن ضروری است؛ اما کافی نیست. تفاوت های اساسی در دیدگاه، در ارزش‌ها وجود دارد و ایجاد احترام متقابل و اعتماد استراتژیک به زمان نیاز دارد.» آخرین سفر یک مقام ارشد آمریکایی در سال2018 بود که در آن زمان مایک پمپئو از پکن دیدار کرد.

«ادوارد وانگ» و «دیوید پیرسون» هم در گزارش 18ژوئن در نیویورک‌تایمز نوشتند، بلینکن و دیگر مقامات آمریکایی ابراز امیدواری کردند که این دیدار دوران سازنده‌تری از دیپلماسی را بگشاید. اما چین در هفته‌های اخیر موضع تقابل‌آمیز خود را حفظ کرده و این نگرانی را ایجاد کرده که این نشست‌ها پکن ممکن است بیش از آنکه دوستانه باشد، خصمانه باشد. هر دو طرف در دیدارهای خود فهرستی از نارضایتی‌ها و مسائل را برای بحث در جلسات دو روزه ارائه دادند که احتمالا معیار مهمی درباره ایناست که آیا چین و ایالات متحده می‌توانند به زودی حصارها را بشکنند یا خیر؟ مقامات آمریکایی تاکید کرده‌اند که برقراری مجدد دیپلماسی در سطح بالا اولویت آنهاست. آنها می‌گویند که دو طرف باید کانال‌های ارتباطی ایجاد کنند تا تنش‌های موجود را که ممکن است طی یک بحران تشدید شود؛ مثلا برخورد بین کشتی‌ها یا هواپیماهای دریایی در تنگه تایوان یا دریای چین جنوبی مهار کنند.

مسائل امنیتی احتمالا سنگین خواهند بود. مقامات آمریکایی به‌طور فزاینده‌ای نسبت به برخورد نزدیک با ارتش چین در دریاهای اطراف چین ابراز نگرانی کرده‌اند. ایالات متحده همچنین تلاش‌های چین برای ایجاد پایگاه‌های نظامی در سراسر آسیا، آفریقا و خاورمیانه را از نزدیک زیر نظر دارد و به چین هشدار داده است که به روسیه برای جنگ در اوکراین کمک نظامی مرگبار ندهد. «دانیل جی کریتنبرینک» مقام ارشد آسیای شرقی در وزارت امور خارجه گفت که بلینکن در این دیدار دوروزه با مقامات چینی درباره مسائل جهانی که ممکن است دو کشور منافع مشترکی در آنها داشته باشند (از جمله تغییرات آب و هوا و ثبات اقتصادی در سرتاسر جهان) صحبت کند. بلینکن همچنین احتمالا از چین خواهد خواست که برخی از شهروندان آمریکایی را که بازداشت، زندانی یا ممنوع‌الخروج شده‌اند، آزاد و سعی کند برخی از مبادلات بین مردم را از سر بگیرد.

این موارد ممکن است شامل گسترش تعداد ویزاهای روزنامه‌نگاری باشد که هر کشور در اوایل دولت بایدن (قبل از بدتر شدن روابط با یکدیگر) درباره آن موافقت کرده بود. «آنا سوانسون» و «دیوید مک کیب» هم در گزارش 17 ژوئن در نیویورک تایمز نوشتند، رهبر چین روز جمعه در دیدار با بیل گیتس خنده‌های گرمی تحویل او داد و از او به‌عنوان «اولین دوست آمریکایی» که در سال جاری با او دیدار کرد، تمجید کرد. این در حالی است که بلینکن اولین مقام سطح بالای آمریکایی است که دیروز یکشنبه به پکن رفت. این گزارشگران نوشتند که دیدار بلینکن در پکن «دیداری سرد» خواهد بود. این دیدارهای سطح بالا با هدف بازگرداندن روابط ایالات متحده و چین به ریل اصلی انجام می‌شود.

بسیاری از رهبران تجاری آمریکا دولت بایدن را تحت فشار گذاشته‌اند تا سعی کند میزانی از ثبات را به یکی از مهم‌ترین روابط دوجانبه جهان بازگرداند. اما برای رهبران تجاری، و برای مقام‌های هر دو طرف، انتظار چندانی از این دیدارها نمی‌رود. در حال حاضر شواهدی مبنی بر تاثیر این روابط از هم گسسته وجود دارد. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در چین به کمترین میزان در 18سال گذشته رسیده است. یک نظرسنجی در سال2023 توسط «اتاق بازرگانی آمریکا در چین» نشان داد که شرکت‌ها همچنان بازار چین را به‌عنوان یک اولویت می‌بینند؛ اما تمایل آنها برای سرمایه‌گذاری در آنجا رو به کاهش است.

«جیک کالوین»، رئیس شورای ملی تجارت خارجی که نماینده کسب‌وکارهای چند ملیتی است، گفت: «روابط اقتصادی آن‌قدر ناامیدکننده است که هر نشانه‌ای از پیشرفت به سرعت مورد استقبال قرار می‌گیرد، اگرچه انتظارات برای هر نوع پیشرفتی کم است.» او گفت: «امید این است که گفت‌وگوهای سطح بالا مانند این بتواند اطمینانی را برای تجارت به یک رابطه تجاری فزاینده و غیرقابل پیش‌بینی تزریق کند.» با این حال، چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مصرفی جهان و خانه بسیاری از کارخانه‌های تامین‌کننده تجارت جهانی، کشش قدرتمندی را اعمال می‌کند. امسال، درحالی‌که چین محدودیت های سفر خود را پس از سه سال قرنطینه همه‌گیری کاهش داد، مجموعه‌ای از مدیران اجرایی از جمله «مری بارا» از جنرال موتورز، «جیمی دیمون» از جی پی‌مورگان چیس و «استفان شوارتزمن» از بلک استون به چین سفر کردند.

«ایلان ماسک» مدیر اجرایی تسلا و مالک توییتر، در دیداری که در ماه جاری از چین داشت، اقتصاد آمریکا و چین را «دوقلوهای به هم چسبیده» توصیف کرد و گفت که با تلاش‌ها برای تقسیم آنها مخالف است. «تیم کوک» مدیر اجرایی اپل، در ماه مارس به چین سفر کرد و از رابطه «همزیست گونه» این شرکت با چین تمجید کرد. «سام آلتمن»، رهبر OpenAI، سازنده چت‌روبات ChatGPT، در کنفرانسی در پکن در ماه جاری حضور یافت و گفت که محققان آمریکایی و چینی باید برای مقابله با خطرات هوش مصنوعی به همکاری با یکدیگر ادامه دهند. صنعت فناوری که روابط سودآوری با تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان چینی ایجاد کرده است، با احتیاط رویکرد تهاجمی واشنگتن در قبال چین را زیر نظر گرفته است. درحالی‌که گروه های صنعتی اهمیت اقدامات برای حفاظت از امنیت ملی را تصدیق می‌کنند؛ اما از دولت بایدن خواسته‌اند تا اقدامات خود را به دقت تنظیم کند. شاید فشار رهبران تجاری بر سیاستمداران واشنگتن‌نشین باعث شود که رفتار تهاجمی واشنگتن در قبال پکن تا حدودی کمتر شود. به هر حال، باید دید نتیجه سفر بلینکن چه خواهد بود.

• گفت‌وگوی آمریکا درباره حفظ خطوط ارتباطی با وزیرخارجه جدید چین
• تبادل پیام میان دمشق و واشنگتن
• جمهوری‌خواهان بلینکن را سرزنش کردند
• یخ روابط غول‌ها آب می‌شود؟
• بلینکن در سفر به چین چه برنامه ای دارد؟