رشاد: جهان در شرف یک چرخش تاریخی است / فتوای سرنوشت‌ساز رهبری در سلول‌های بنیادین
به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری فارس، متن پیش رو گزارشی برگرفته از دروس خارج فقه آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مؤسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. مؤسس و رئیس حوزه علمیه امام رضا (ع) و رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران است که تحت عنوان «فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک» که در مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضای تهران ارائه می‌شود. این دروس به صورت برخط (آنلاین) از طریق شبکه ایشیا (مدرسه فقاهت) قابل دریافت است.
شئون جهانی در پساکرونا
آیت‌الله رشاد با بیان چرایی برگزاری این دروس بیان داشت: در این جلسات بنا داریم مباحث فقهی این حوزه بسیار گسترده را به اجمال مورد بحث قرار بدهیم. در توضیح اینکه چرا این سلسله دروس را به جای بحث های عادی که طی سنوات داشته‌ایم شروع می‌کنیم، عرض می‌کنم، واقعه کرونا در واقع یک مفصل تقسیم تاریخ است و جهان در شرف یک چرخش تاریخی است.
وی افزود: تاریخ جهان، به ما قبل کرونا و ما بعد کرونا تقسیم و بر اثر این فاجعه انسانی و این حادثه تلخ، جهان، دیگرگون خواهد شد. این واقعه بسیاری از شئون بشری را تحت تأثیر قرار خواهد داد. چه بسا ساختارهای جهانی مورد بازنگری قرار بگیرد و پاره‌ای از اتحادیه‌ها منحل و تبدیل شود. اقتصاد جهان پس از کرونا تغییر خواهد کرد و این واقعه، حتی مباحث الهیاتی را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
جهان در شرف یک چرخش تاریخی است
این استاد حوزه تأثیر ویروس کرونا را در همه ابعاد زندگی بشر را وسیع دانست و ابراز داشت: این واقعه تلخ و فاجعه انسانی حتی در حوزه اخلاق و سبک زندگی بشر تأثیرگذار خواهد بود. در حوزه علم، تأثیر شگرفی خواهد گذاشت. این واقعه در قلمرو نظامی‌گری و حوزه تولید سلاح، تأثیر خود را خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: چنان که در زمینه فقه هم این واقعه می‌تواند آثار و پیامدهایی داشته باشد که از جمله آنها و از ابعاد و بخش های پر اهمیت آن، به وجود آمدن حوزه‌های جدید در فقه است. این واقعه اهل حوزه و اصحاب فقه و تفقه را به اندیشه فرو برده و آنها را موضوعاتی جدیدی که لازم است از نگاه شریعت به آن نگریسته و فقه آنها تولید شود، متوجه می‌کند.
فتوای مترقی و سرنوشت‌ساز رهبری در سلول‌های بنیادین
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه ورود رهبری در مبحث سلول‌های بنیادین بسیار تأثیرگذار بود، اظهار داشت: از باب نمونه و به مناسبت عرض می‌کنم در همین مسأله تکنولوژی بیولوژیک و به اصطلاح زیست فناوری، در روزگار ما تحت تأثیر یک فتوای ارزشمند و مترقی، اتفاق با ارزشی افتاد. آن این بود که در مسأله سلول های بنیادین که از مهم‌ترین مباحث و مسائل حوزه زیست فناوری (التکنولوجیا الحیویه) است، چندین سال پیش این پرسش مطرح شد که آیا در حوزه سلول های بنیادی جایز است ورود کنیم یا جایز نیست؟ آیا ورود در این حوزه‌های مطالعاتی، در حوزه علم، به نحوی دخالت در خلقت الهی نیست؟ بعضی چنین تصور و توهمی داشتند. در آن ایام وقتی این سؤال مطرح شد.
وی گفت: در آمریکا - زمان بوش پسر بود که به اصطلاح اینها مدعی‌اند مذهبی هستند - بوش گفت: این اقدام یک اقدام خلاف اخلاق است. چون دخالت در کار خدا است. نوعی دخالت در خلقت است. ولی پس از استفتائی که از رهبر معظم انقلاب شد که آیا چنین مطالعات علمی مجاز هست یا نه؟ ایشان فرمودند؛ نه هیچ مشکلی ندارد. ایشان فتوا به حلیت و جواز داده بودند. البته توصیه کرده بودند که در خصوص سلول‌های بنیادین حیوانی و احیانا نباتی فعلا مطالعه شود. پس از آن، این کار در ایران شروع شد. نهی آقای بوش در آمریکا تأثیر منفی خودش را گذاشت. این فتوای مترقی رهبر معظم انقلاب تأثیر مثبت خودش را در ایران گذاشت. لذا ما الان در زمره کشورهایی هستیم که در رتبه‌های بالا و ردیف های اول این دانش هستیم. بخشی از دانش زیست‌فناوری تحت تأثیر همین فتوای مترقی و زنده، اینگونه هست.
ضرورت ورود دین به مباحث الهیاتی و فقهی زیست فناوری
استاد دروس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه ورود دین به افق‌های مختلف لازم است، تصریح کرد: در هر حال، ورود دین چه در افق الهیات و مباحث کلامی، چه در افق اخلاق و مباحث اخلاقی، چه در افق فقه و مباحث احکامی و حتی در افق علم و تولید معرفت می‌تواند تأثیرات تحول‌آفرین، تاریخ‌ساز و سرنوشت‌سازی را رقم زند. بزرگان ما البته باید وارد شوند. بنده طلبه تنها از باب فتح باب بحث وارد می‌شوم. احیانا ممکن است بر اثر طرح این مباحث و پاره‌ای نکاتی که به ذهن می‌رسد و به نحو ناقص و نارس عنوان خواهم کرد دیگرانی هم در این حوزه ورود کنند و بحث‌هایی را مطرح کنند.
وی افزود: «التکنولوژجیا الحیویه و الحرب البیولوجیه»؛ مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک واحیانا مسأله تولید، نگهداشت، خرید، فروش، احیانا کاربرد جنگ‌افزارهای به اصطلاح بیولوژیک خواهد بود. می‌خواهیم ببینیم احکام اینها چیست. مباح است یا خیر. جایز است یا خیر. احیانا اگر جایز است در چه حدود و با چه مبانی جایز است. اگر ممنوع است به لحاظ شرعی ادله‌اش چیست.
آیت‌الله رشاد خاطرنشان کرد: هر چند، مجموعه مباحثی که در حوزه زیست‌فناوری با معنای وسیع و قلمرو گسترده آن قابل طرح و بحث است، بسیار وسیع است. چنان که اگر کسی موضوع اصلی خارج فقه‌اش را به مباحث و مسائل عنوان فقه زیست‌فناوری اختصاص دهد، حداقل باید پنج سال و بسا بیش از آن یعنی یک دوره معتنابهی از خارج فقه را باید به این مسائل بپردازد.
وی ادامه داد: چون مباحث فراوانی در این بخش قابل طرح است. وقتی به ساختار مباحث زیست‌فناوری که اشاره خواهیم کرد برسیم، فهرست و قائمه‌ای از آن مباحث ارائه خواهیم کرد و آنجا روشن خواهد شد که چه مقدار و چه مباحثی و با چه ابعاد گسترده‌ای از لحاظ فقهی در این زمینه قابل بحث است. همین طور از لحاظ اخلاقی - که البته از موضوع بحث ما خارج هست - و نیز در حوزه الهیات و مباحث کلامی فهرست بلند بالایی از مباحث قابل طرح و بحث است.
انتهای پیام /
فقه مهندسی ژنتیک علم جنگ فقه مهندسی ژنتیک جنگ بیولوژیک آیت‌الله علی‌اکبر رشاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رویان سلول های بنیادین شورای حوزه‌های علمیه استان تهران حوزه علمیه امام رضا (ع)