رقابت شبکه یک و شبکه افق در معرفیِ سلبریتی‌های مردمی
طرح چهره‌های مردمی تلویزیون راه افتاده و به نظر می‌رسد برنامه‌سازان و شبکه‌ها گرایش پیدا کرده‌اند به دنبالِ سلبریتی‌هایی از جنسِ مردم بروند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نخستین دوره طرح انتخاب چهره مردمی به همت برنامه «فرمول یک» با اجرا و تهیه‌کنندگی سیدعلی ضیاء سال 1397 از شبکه یک روی آنتن رفت و پس از انتخاب 11 تن از بین 40 نفر اولیه توسط هیئت انتخاب، رأی‌گیری از مردم آغاز شد و در نهایت این نرگس کلباسی بود که به عنوان چهره مردمی سال 1397 انتخاب شد.
شیوع ویروس کرونا مانع از آن شد که در دو سال بعد از این، طرح چهره مردمی به سرانجام برسد و حال امسال دوباره شرایطی فراهم شده تا رسانه ملی آیینه‌ای برای مردم عادی جامعه باشد. در بین هیئت انتخاب امسال «فرمول یک» چهره‌هایی چون گلاره عباسی بازیگر، محمود انوشه نویسنده و پژوهشگر، بهروز شعیبی بازیگر و کارگردان، محمد دادکان مدیر ورزشی سابق و استاد دانشگاه، گلاره ناظمی داور فوتسال بانوان و آقایان، رضا پورحسین از مدیران سابق رسانه ملی و استاد دانشگاه، شهره پیرانی همسر شهید داریوش رضایی‌نژاد، محمدرضا شفیعی تهیه کننده سینما و تلویزیون و علیرضا قزوه شاعر و رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود رسانه ملی حضور دارند.
یکی از اتفاقاتی که باعث شد برنامه‌های دیگری به سراغِ چهره‌های مردمی بروند و حضور میهمانانی از جنسِ مردم به اوج خودش برسد. حتی رضا رشیدپور در برنامه مناسبتی شبکه سه سیما در کنار سلبریتی‌ها، از مردمی‌ها هم استفاده کرد. نکته‌ای که به نظر می‌رسد باید برای الگوسازی بهتر، در تلویزیون فرهنگسازی شود.
نکته‌ای که علی ضیاء چندی پیش در نشست خبری خودش هم مطرح کرد: ممکن است غالب مردم از این طرح استقبال نکنند و سختی‌هایش هم بیشتر است؛ مثلاً چهره‌های مردمی که ما معرفی کردیم حاضر نشدند برای خود تبلیغ کنند. روحانی‌ای داشتیم که از او خواستم خود را معرفی کند اما او از ما دلخور شد. جالب است که آنها برای رأی گرفتن و بیشتر شناخته شدنِ خودشان هم تلاشی نکردند.
شاید این سؤال مطرح شود که ذائقه‌ها به سمتِ استفاده از چهره‌ها رفته است؛ مجری برنامه «فرمول یک» به این نکته هم پاسخ داد. او گفت: ذائقه‌ها به سمت دیگری رفته و باید برای تقویتِ این جریان تلاش کرد و جنگید. مهمترین کاری که می‌توانم انجام دهم این است که این افراد را جلوی دوربین بیاورم، هرچقدر هم سخت باشد. من چند باری گفته‌ام ممکن است چهره مردمی در تلویزیون مورد استقبال بخشی از مردم قرار نگیرد، چون ذائقه‌ها به سمت دیگری رفته است اما در نهایت این اتفاق ارزش جنگیدن را دارد.
این برنامه از شبِ گذشته روی آنتن آمد و تا روز تحویل سال هم پخشِ آن ادامه خواهد داشت. قرار است 10 نفر برتر چهره‌های مردمی این دوره میهمان این برنامه باشند. بنابر اعلامِ خود علی ضیاء و همچون دوره قبلی طرح چهره مردمی برنامه «فرمول یک»، در کنار چهره‌های مردمی، هنرمندان، خوانندگان و ورزشکاران هم حضور پیدا خواهند کرد که برای مخاطب متنوع باشد. البته به تعبیرِ علی ضیاء هنرمندانی به این برنامه خواهند آمد که فعالیت‌های مردمی داشته باشند. به طورمثال خانم گلاره عباسی در این فرآیند به خاطر فعالیت‌های مردمی‌اش حضور دارد و خیلی از هنرمندان و چهره‌های شناخته شده دیگری که این فعالیت را در دستور کارشان دارند.
همان‌طور که علی ضیاء در جریانِ صحبت‌های خودش به این نکته اشاره کرد؛ گسترشِ این چهره‌ها و اجرای این طرح‌ها در تلویزیون می‌تواند زمینه فرهنگسازی و الگوسازی درست را فراهم کند. چرا که نمایش آدم خوب‌ها حال مخاطب را خوب خواهد کرد و نقطه عطفی را در جامعه ایجاد می‌کند که «خواستن توانستن است» یک شعار نیست و بسیاری در گوشه و کنار ما هستند که به این عبارت، جامه عمل پوشانده‌اند.
چهره‌هایی که امسال به «فرمول یک» راه پیدا کرده‌اند، همچون دوره قبل هرکدام ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی دارند. اکبر رجبی مؤسس مجموعه‌ی «طلوع بی‌نشان‌ها» که نزدیک به دو دهه است فعالیت‌های خیرخواهانه‌ی زیادی برای اقشار آسیب‌دیده ازجمله بی‌خانمان‌ها انجام داده است. رقیه رحمانی زن غیوری از ایران‌زمین که در جدال مرگ‌بار با آتش، 6 روز به دل ارتفاعات نارک زد تا از طبیعت بکر استان کهگیلویه و بویراحمد دربرابر زبانه‌های آتش محافظت کند.
سروش صلواتیان پسر طبیعت‌گردی که نزدیک به پنج سال است در حوالی تالاب جازموریان زندگی می‌کند و برای کودکان این منطقه شناسنامه می‌گیرد و مدرسه‌سازی انجام می‌دهد. عباس عربی سردار خون و صلح است. کسی که تابه‌حال باعث رضایت‌گیری از صدها خانواده شده است. او تابه‌حال 257 نفر را از چوبه‌ی دار نجات داده و همچنین بیش از 5 هزار درگیری و نزاع قومی و قبیله‌ای را حل‌وفصل کرده. او هرسال برای عروس و دامادهای بی‌بضاعت در ایام محرم و رمضان جهیزیه تهیه می‌کند.
حسنه عفراوی زن عرب خوزستانی که یک تنه در برابر مشکلات معیشتی در استان خوزستان قد علم کرده است و تابه‌الان برای بیش از 800 نفر در منطقه‌ی هور اشتغال‌زایی انجام داده. امید قبادی پزشک متخصصی که سال‌هاست تمرکزش را بر روی ترویج فرهنگ اهدای عضو در کشور گذاشته است و آمار اهدای عضو در کشور را چندبرابر کرده است. ثریا مطهرنیا معلم نمونه کردستانی که تمام توانش را وقف دانش‌آموزان بیمار و بی‌بضاعت منطقه کرده است و شهرت کارش جهانی شده و حالا نامزد دریافت بهترین معلم دنیاست.
حسین موسوی روحانی مسجد شهر واوان که سال‌هاست در این منطقه به فعالیت‌های عام‌المنفعه می‌پردازد و برای جوانان کارآفرینی می‌کند. نقی میرزایی نیکوکار قزوینی که سال‌هاست تمام توان خود را به‌کار بسته تا خیریه‌ای به‌نام بنیان ازدواج را تاسیس کند. او تاکنون برای 11 هزار تا دختر جهیزیه کامل تهیه کرده که از این بین به سه هزار نفر وام برای کمک هزینه ازدواج داده است. شرمین نادری نویسنده و تصویرگر حوزه‌ی کودک و نوجوان که در مناطق محروم سیستان و بلوچستان به تجهیز کتابخانه و ترویج فرهنگ کتابخوانی می‌پذیرد.
برنامه «فرمول یک» از 22 اسفندماه تا 25 اسفندماه ساعت 23:15 روی آنتن خواهد بود و شب‌های 26، 27 و 28 اسفند نیز از ساعت 22:15 در جدول پخش شبکه یک جای می‌گیرد. همچنین در روز 29 اسفند، پخش ویژه‌برنامه از ساعت 15 شروع می‌شود و تا ساعاتی پس از تحویل سال ادامه خواهد داشت.
بنابر اعلامِ برنامه «فرمول یک» علاوه بر 10 چهره مردمی که از سوی هیئت انتخاب، معرفی شدند، با استقبالی که از این طرح صورت گرفته، علاوه بر آنها چهره‌های مردمی دیگری نیز طی این ویژه برنامه معرفی خواهند شد. در سال آینده نیز «فرمول یک» به معرفی صدها چهره مردمی خواهد پرداخت.
گفت‌وگو با انوشه عضو هیئت انتخاب چهره‌های مردمی تلویزیون / معیارهای انتخاب
عضو هیئت انتخاب طرح چهره مردمی «فرمول یک»، از معیارهای خود برای انتخاب 10 چهره نهایی این برنامه سخن گفت. سیدمحمود انوشه نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، درباره انتخاب 10 تن از بین 40 چهره مردمی «فرمول یک» اظهار کرد: معیارم این بود که یک فرد همه وجودش، همه بودنش و ثروتش را به عبادت تبدیل کرده باشد. از بین 40 چهره کسی مثل سیدمحمد مظفری شهرتش، وجودش و اخلاقش را به عبادت تبدیل کرده است، او تخصص خیلی بالایی دارد اما حتی دوچرخه‌اش را فروخته تا بیماران را درمان کند.
وی افزود: یا خانمی که در کردستان جان نثارانه عبادت کرد و از آنجایی که زن جامعه ما دو و نیم تا 3.7 برابر یک مرد باید تلاش کند تا موفق شود، خانم‌ها نیازمند تحسین و قدردانی و حمایت و جانبداری بیشتری‌اند.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: بین کلمه عابد و عبد فرق است. عابد به کسی می‌گویند که عمر و تلاشش را به در مسیر خدا بودن معطوف و طاعت خداوندی می‌کند. عبد در عربی به معنای بنده خدا نیست و به معنای راه است. پیامبر من خودش راه بود و من در انتخاب 10 تن از بین این 40 چهره، دنبال خدمتگذاری که براساس یک برانگیختگی لحظه‌ای شکل گرفته باشد، نبودم. من معتقدم اگر دیدید کسی خودش راه شده و راهبری می‌کند باید او را انتخاب کرد.
انوشه با اشاره به چهره‌هایی که خودشان راهند و اگر در کنار آنها قرار بگیرید راه را یاد می‌گیرید، یادآور شد: عرضم این است عبد را پیدا کنید نه عابد را. من معتقدم که ثروت موجب قدرت است، دانش موجب شهرت است، اخلاق موجب محبوبیت است اما خدمتگذاری موجب عبدیت است یعنی انسانی که در خدمتگذاری به مردمش تا ابد باقی می ماند. اگر نگاه انسان به انسان و انسانیت باشد نه نگاه انسان به جنسیت ما برنده‌ایم.
اما الزام توجه به چهره‌های مردمی نسبت به سلبریتی‌ها در چیست؟
حضورِ سلبریتی‌ها به عنوان میهمان و اجراکننده برنامه‌ها در تلویزیون، در دو سه سال اخیر به اوج خودش رسید. برخی از مدیرانِ تلویزیون دلیلِ آن را فقدانِ خلاقیت و نوآوری و تغییر ذائقه مردم می‌دانند. عمدتاً سلبریتی‌هایی که در هنگامِ سودآوری سمتِ تلویزیون می‌آیند و فوق برنامه‌هایشان را در شبکه نمایش‌خانگی و مدیوم‌های دیگر ارائه می‌دهند. اگر برنامه‌ای برای اجرا و یا میهمانی در تلویزیون برقرار باشد با دستمزدهای هنگفتی سر از آن برنامه و رویدادِ تلویزیونی درمی‌آورند.
اما برخلاف دیدگاه‌ها و رفتارهایی که در تلویزیون از خودشان نشان می‌دهند در صفحه مجازی و مدیوم‌های دیگر دیده می‌شوند. این همان تناقضی است که برای بسیاری از مخاطبان نوجوان و حتی جوان به وجود می‌آید. سلبریتی‌هایی که رفته رفته با به دست آوردن کانون توجه، درباره هر اتفاقی اظهارنظر کردند و در اکثرِ اوقات باعث شدند جامعه به سمت تشویش برود. آدرس غلطی که درباره اتفاقات مختلف به جامعه می‌دهند. مانورِ تجمل و اشرافی‌گری هم که بارها در فضای‌مجازی برپا کرده‌اند.
به نظر نمی‌رسد جامعه بیش از این نیازمندِ چنین الگوهایی باشد و رویکردهای جدید برنامه‌سازی تلویزیون در استفاده از چهره‌های مردمی موفق، بهترین راهکار است.
یکی از نکاتی که جبار آذین به عنوان منتقد در این باره مطرح کرد به چرایی گرایش مدیران تلویزیون و اصرارشان به حضور سلبریتی‌ها در قامتِ مجری برمی‌گردد. او گفت: با ورود سلیقه و پول اسپانسرها، اسپانسرها به جلوه‌گری پرداخته‌اند و سطح نازل سلیقه مدیران در این جلوه‌گری نقش اصلی را ایفا می‌کند. به عبارتی با آمدن این چهره‌ها، چهره‌های واقعی گویندگان و برنامه‌سازان کاربلد از صفحه ذهن مخاطب و تلویزیون پاک شده است.
او درباره راهکار اصلاح این روند می‌گوید: باید با تغییرات اساسی در نحوه نگرش و برنامه‌سازی، هر عنصر و عاملی در جای خود در این سازمان قرار بگیرد وگرنه با رویه موجود نه‌تنها به ساختار و محتوای برنامه‌های صدا و سیما لطمه می‌خورد بلکه مردم نیز از این سازمان فاصله می‌گیرند و فرهنگ جامعه خدشه‌دار می‌شود و نابه‌هنجاری به بار می‌آید. بنابراین حضور سلبریتی‌ها به عنوان مجری در برنامه‌های گوناگون تنها نشانه کاستی‌ها و ندانم‌کاری‌های مدیران برای ارائه برنامه‌های مناسب و شایسته است.
این منتقد همچنین تأکید کرد: در شرایطی که بارها و بارها درباره نقاط ضعف حضور سلبریتی‌ها در قامت مجری در برنامه‌های تلویزیون صحبت به میان آمده اما اصرار مدیران صدا و سیما به استفاده از این افراد در برنامه‌ها، این پرسش را به وجود می‌آورد که توانایی این افراد برای انتخاب شدن مدنظر بوده یا بیشتر به آنها به عنوان ابزاری جهت دستیابی به اهداف مدیران این سازمان نگاه می‌شود؟ آیا با رجوع به برنامه‌هایی از جنس مردم با حضور مردم نمی‌توانند این رویه را برگردانند؟
صابر خراسانی مجری و شاعر آیینی
شاعرانه‌هایی از جنس مردم / زبان مردم در رسانه ملی
البته طرح چهره‌های مردمی تلویزیون به بخش‌های دیگر هم سرایت کرده است. به طور مثال در شبکه افق هم این گرایش به وجود آمده و اخیراً حضور پررنگ و موفقی با رویکردی اجتماعی در این زمینه داشته است. برنامه‌هایی که یک شاعر آیینی آن را اجرا می‌کند. ماه صفر سال 1399 بود که شبکه افق برنامه «جاذبه» را با تغییراتی بزرگ روی آنتن برد. از انتخاب مجری تا میهمانان و موضوعات برنامه؛ صابر خراسانی برای اولین‌بار با ظاهری متفاوت از آنچه تا آن زمان از او در مراسم شعرخوانی و قاب تلویزیون دیده بودیم در این برنامه ظاهر شد.
اتفاقی که با وجود بازخوردهای فراوان در فضای مجازی لطمه‌ای به کار او و برنامه وارد نکرد. دعوت از میهمانانی با فضایی اجتماعی که جزو افراد مشهور نبودند و روایت داستان‌های آنها و گره خوردن همه این داستان‌ها با امام حسین (ع) و ائمه معصومین (ع) از دیگر نکات قابل توجه این برنامه بود. «جاذبه» در اولین قسمت خود، نمره بالایی از مخاطبان خود دریافت کرد.
صابر خراسانی با اینکه درجایی گفته بود از اجرای خود راضی نبوده اما در مقام یک میزبان، برنامه را به درستی هدایت کرد و در نهایت یک خاطره خوش از این برنامه در ذهن مخاطب به یادگار ماند. دریافت همین بازخوردهای خوب بود که سازندگان این برنامه را بر آن داشت تا فصل بعدی این برنامه را هم به پخش برسانند. «جاذبه» در فصل جدید خود که در ماه صفر امسال روی آنتن شبکه افق رفت به مراتب به پختگی بیشتری رسیده بود. این پختگی را در همه ابعاد و بخش‌های برنامه می‌توانستیم مشاهده کنیم؛ از اجرای خراسانی و گفت‌وگوی او با مهمانان تا نحوه روایات داستان، سوژه‌ها، صحنه و....
جشن‌هایی برای مردم
اعیاد بزرگ مذهبی مانند میلاد پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) از دیگر برنامه‌های مناسبتی است که شبکه افق حضوری پررنگ در آنها داشته است. «به عشق محمد» و «به عشق مولا» از این دست برنامه‌ها بوده‌اند که این‌بار سازندگان، برای میزبانی باز هم صابر خراسانی را انتخاب کردند. یکی از دلایل آنها، سبک و روالی است که خراسانی برای خود درنظر گرفته است.
او همیشه خود را مرید و دوست‌دار این خاندان می‌داند و برای حضور در هر مراسم و برنامه‌ای که نام این بزرگان میان باشد با علاقه حضور خواهد داشت. برنامه‌سازان شبکه افق، علاوه بر انتخاب خراسانی، زنده‌یاد علی سلیمانی را هم در این عیدانه‌ها به‌عنوان مجری درنظر گرفتند. ترکیب با انرژی و مناسبی که در همه برنامه‌ها اجرای موفقی را پشت سر گذاشتند.
این برنامه‌ها صرفاً در چارچوب دعوت از چند چهره در حوزه‌های مختلف و گپ زدن آنها قرار نگرفتند بلکه زبان مردم در رسانه ملی بودند؛ مطرح شدن دغدغه‌های روز جامعه، بیان معضلات و مشکلات مردم، خطاب قرار دادن مسئولان و درخواست از آنها اهدافی بود که در کنار خلق لحظات شیرین، به آنها توجه شد. مانند مطرح کردن مشکلات مردم خوزستان و پوشیدن لباس محلی آنها توسط صابر خراسانی.
«سین هشتم» در عید نوروز
بعد از تولید و پخش برنامه‌های مناسبتی، نوبت به عید نوروز رسید. دست‌اندرکاران شبکه افق برای این مناسبت بزرگ با دست پر ظاهر شدند و با یک ویژه‌برنامه به استقبال بهار رفتند. «سین هشتم» نام برنامه‌ای است که سال گذشته با اجرای صابر خراسانی و زنده‌یاد علی سلیمانی پخش شد. این برنامه به مناسبت نوروز 1400 پنج شب روی آنتن رفت.
میهمانان مختلفی به این برنامه آمدند و در کنار گفت‌وگوهای معمول عیدانه، طبق روال چند برنامه اخیر این شبکه، صحبت‌های جدی راجع به مسائل روز مطرح و درباره آنها بحث شد. این برنامه با روندی که پیش گرفت توانست در کنار شبکه‌های سراسری سیما قرار بگیرد و جزو شش برنامه مطرح و پربیننده تحویل سال باشد.
این اتفاق برای این برنامه و شبکه افق رخداد مبارک و بزرگی به شمار می‌رود. امسال هم «سین هشتم» از 25 تا 29 اسفند و لحظه تحویل سال پخش خواهد شد. یکی از تغییرات برنامه امسال فقدان علی سلیمانی است که امسال بر اثر بیماری کرونا درگذشت اما حسین رفیعی جایگزین او در این ویژه‌برنامه است. رفیعی مدتی پیش برنامه «به عشق محمد» را در سال‌روز مبعث نبی اکرم (ص) همراه خراسانی بود. ترکیب دونفره این مجریان نشان داد که سازندگان برنامه انتخاب درستی داشته‌اند و برنامه با کیفیت گذشته به کار خود ادامه داد.
حرف حساببا حالی خوب
ساخت هر محتوای تصویری و تلویزیونی فارغ از مقوله مهم سرگرمی، در انتقال پیام به مخاطب و داشتن حرف‌هایی که از جانب مردم و مخاطبان باشد نقش بسیار مهمی دارند. در این چند برنامه مناسبتی با فضای اجتماعی که از آنها نام بردیم بسیاری اوقات، مهمانان از چهره‌های شناخته شده عرصه هنر، ورزش و.... نیستند، آنها از مردم شهرهای خودمان به برنامه‌ها آمده‌اند اما حرف‌های مهم و تاثیرگذاری داشته‌اند.
حتی مواقعی که هنرمندان و چهره‌ها هم به شبکه افق و این برنامه‌های مناسبتی دعوت شده‌اند، فراخور اتفاقات روز اجتماع و از شهرهای مختلف بوده‌اند. این چهره‌ها افتخار ملی این سرزمین‌اند؛ چهره‌هایی که مردم به داشتن آنها می‌بالند و همیشه به داشتن‌شان افتخار می‌کنند. بر همین اساس است که مخاطب روی این تولیدات حساب ویژه باز کرده است؛ فضای مذهبی این برنامه‌ها منافاتی با ایام مبارک اعیاد، وفات و شهادت نداشته‌اند.
بسیاری از برنامه‌های مناسبتی و اجتماعی شبکه افق با اجرای صابر خراسانی همراه‌اند. خراسانی که حالا دیگر دو سال از ورودش به حوزه اجرا می‌گذرد، مجری ثابت این برنامه‌هاست و با تسلط و تبحر در شعرخوانی و داشتن محبت اهل‌بیت (ع) همواره مسیر خود را داشته است. او حالا نماینده مردم در شبکه افق است و سعی کرده مطالبات و مسائل مردم را بیان و راه‌حل آنها را از مسئولان پیگیری کند.
نکته بعدی این است که مخاطبان با جنس این برنامه‌ها ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند و این اتفاق، برای هر شبکه تلویزیونی و تولیدکننده، برگ برنده‌ای است که نباید نادیده گرفته شود. نکته قابل توجه در این زمان این است که تولیدکنندگان شبکه افق باید توجه داشته باشند با اعتمادی که از جانب مردم به خود جلب کرده‌اند، می‌توانند اقدامات مهم و تاثیرگذاری را در عرصه برنامه‌سازی رقم بزنند. بنابراین بایستی به یاد داشته باشند حفظ این اعتماد به مراتب از برنامه‌سازی سخت‌تر است.
فیلم "مارمولک" بعد از دو دهه در تلویزیون پخش می‌شود / حضور کمرنگ فیلم‌های ایرانی در نوروز صدا و سیما پاسخ رئیس صدا و سیما به سؤالات مردم / از طرح ادغام و تغییرات جدید در رسانه ملی تا حقِ پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی نگاهی به رقابت مسعود ده‌نمکی با سایر کرونایی‌های تلویزیون؛ از سعید آقاخانی تا سیروس مقدم سریال‌های تلویزیون در انحصار بازیگران تکراری / کوچ چهره‌ها به آگهی بازرگانی و رادیو تکلیف جدید مجلس برای صداوسیما / آیا ترویج "فرزندآوری" در پیام‌های بازرگانی تلویزیون پا می‌گیرد؟
