زمزمه های فروش سهام پالایشگاه های بزرگ به مردم

هجوم نقدینگی طی دو سال اخیر رونق بی‌سابقه‌ای را در بورس تهران ایجاد کرده و به نظر می‌رسد توجه سیاست‌گذاران اقتصادی به این فرصت استثنایی جلب شده است؛ به‌طوری‌که رئیس جدید سازمان خصوصی‌سازی از برنامه واگذاری 20 درصد از سهام پنج پالایشگاه کشور خبر داد. به گزارش دنیای اقتصاد، در این واگذاری که به روش عرضه‌های اولیه سهام صورت می‌گیرد، همه مردم توان مشارکت دارند. به این ترتیب، هر فرد می‌تواند تا سقف 2 میلیون تومان از سهام مزبور را خریداری کند و از تخفیف 15 درصدی نسبت به قیمت بازار این شرکت‌ها بهره‌مند شود. طبق شواهد موجود اجرای این طرح، بزرگ‌ترین تامین مالی تاریخ بورس با مشارکت عمومی خواهد بود که البته نیازمند مشارکت بالاست. بر این اساس، طبق هماهنگی‌های صورت‌گرفته با سازمان بورس هر ایرانی می‌تواند با کد ملی به جای کد بورسی در خرید این سهام مشارکت داشته باشد. همچنین به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی، این تجربه در صورت توفیق برای صنایع بزرگ دیگر مثل پتروشیمی، فلزات و معادن نیز ادامه می‌یابد. گرچه اقداماتی از این دست برای استفاده از حجم بالای نقدینگی در بازار سهام است، اما با توجه به عدم انتقال مدیریت دولتی و مداخله‌های ساختاری در صنعت پالایشی، به معنای حرکت به سمت اقتصاد آزاد نیست و برای بهره‌مندی دائم از منافع آن باید به سرعت اصلاحات مربوطه انجام شود. فروش بزرگ سهام به مردم نخستین نشست خبری رئیس‌کل جدید سازمان خصوصی‌سازی درحالی روز گذشته برگزار شد که این جلسه با اخبار مهمی همراه بود. عرضه اولیه سهام پنج شرکت پالایشی در قالب صندوق سرمایه‌گذاری قابل‌معامله، اختصاص کدملی به‌جای کد بورسی، واگذاری شرکت‌ها در قالب شرکت‌های مادرتخصصی، تغییر روش واگذاری و حرکت به سمت استفاده از پتانسیل‌های بازار سرمایه در جهت افزایش شفافیت بیشتر، اطلاع‌رسانی عمومی و بهبود فرآیند‌های واگذاری به‌ویژه بحث اهلیت خریداران از جمله نکات مطرح شده مهم در این جلسه بود. همچنین رئیس‌کل سازمان خصوصی‌سازی آزادسازی سهام‌عدالت را در انتظار نامه تاییدی از سوی مقام معظم رهبری دانست و عنوان کرد که آزادسازی به چند مدل انجام خواهد شد. آزادسازی در قالب شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، آزادسازی مستقیم، آزادسازی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و آزادسازی و اعطای سهام به شرکت‌های سرمایه‌گذاری از طریق صندوق پروژه از جمله این موارد خواهد بود. در ادامه نیز عنوان شد که واریز سود سهام‌عدالت از شنبه سوم اسفند آغاز خواهد شد. 4درصدی‌های ناکام در کانون توجه علیرضا صالح رئیس‌کل سازمان خصوصی‌سازی با اشاره به اینکه با اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 شرکت‌های بزرگی از جمله بانکی‌ها، پالایشگاهی، پتروشیمی، معادن سنگ‌آهن و فولادسازی خصوصی شده و در بازار سرمایه حضور پیدا کردند، گفت: از سال 80 تاکنون بیش از 150 هزار میلیارد تومان تصدی‌های دولت به بخش‌خصوصی واگذار شد که از این رقم بیش از 95درصد از واگذاری‌ها موفقیت‌آمیز بوده و شرکت‌های بزرگی از این طریق به بخش‌خصوصی واقعی واگذار شده‌اند. وی در ادامه افزود: این درحالی است که حدود 5 هزار میلیارد تومان یعنی حدود 4 درصد آن با چالش مواجه شده که مربوط به حدود 9 مورد از واگذاری‌ها بوده است. وی در ادامه تاکید کرد:، اما این موضوع سبب شده دیدگاه عموم مردم به خصوصی‌سازی با بدبینی همراه شود و در واقع این درصد پایین را به کل عملکرد تعمیم می‌دهند و دیدگاه عامه مردم این عدد را تایید نمی‌کند. به گفته صالح، تلاش می‌شود تا همین 4درصد نیز به صفر برسد و دیگر هیچ شکستی در واگذاری‌ها نداشته باشیم. عرضه‌ای بزرگ در راه است صالح در ادامه با اشاره به اهداف سازمان خصوصی‌سازی یکی از مهم‌ترین موارد را بهره‌برداری از ظرفیت‌های بازار سرمایه دانست و گفت: در راستای توسعه فرهنگ سهامداری و دستیابی به رشد اقتصادی، مجوزی از سران سه قوه دریافت کردیم که بسیاری از سهام را در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس عرضه کنیم. وی ادامه داد: در این راستا صندوق قابل معامله‌ای (ETF) متشکل از پنج شرکت پالایشی با سرمایه 20 هزار میلیارد تومان درحال تشکیل است که 20 درصد از سهام این پنج شرکت در این صندوق جای می‌گیرد. اساسنامه و امیدنامه این صندوق آماده است و تنها در زمینه مدیریت این صندوق مشکلاتی ایجاد شده که به‌نظر می‌رسد در ابتدای سال 99 برطرف شود. صالح در ادامه با اظهار این مطلب که خرید واحد‌های این صندوق براساس ثبت‌سفارش (بوک بیلدینگ) خواهد بود، گفت: سهام پالایش نفت تهران، بندرعباس، تبریز، لاوان و شیراز در این صندوق قابل معامله قرار می‌گیرند. میزان سهم هر پالایشگاه یکسان نیست و بستگی به ارزش هر شرکت متغیر خواهد بود. ولی در مجموع 20درصد از سهام این پالایشگاه‌ها در صندوق مزبور قرار خواهد گرفت. وی در پاسخ به سوال «دنیای‌اقتصاد» مبنی بر اینکه آیا برنامه‌ای برای تداوم این موضوع و ایجاد ETF‌های دیگر نیز دارید، گفت: قرار است فرآیند مزبور ادامه‌دار باشد و بعد از این صندوق که به سهام پالایشی‌ها اختصاص دارد، دیگر صنایع از قبیل: پتروشیمی، فلزی و معدنی را نیز در قالب صندوق قابل‌معامله راه‌اندازی کنیم. کدملی مساوی کد بورسی صالح با اشاره به هماهنگی‌های انجام شده برای در نظر گرفتن کد ملی به‌عنوان کد بورسی گفت: همه افراد می‌توانند از طریق ثبت‌سفارش و با کد ملی واحد این صندوق را خریداری کنند و حتی تخفیف 15 درصدی برای خرید زیر 2 میلیون تومان در نظر گرفته‌ایم. پیش‌بینی ما این است که با این اقدام سرمایه‌های اندک وارد بازار سهام شده و سودآوری خوبی به‌دنبال داشته باشند. وی در ادامه توضیح داد: با هماهنگی‌ها و مذاکراتی که با سازمان بورس انجام شده، دریافت کد بورسی برای مشارکت عامه مردم در خرید واحد‌های این صندوق‌ها دشوار است و به همین دلیل مقرر شد تا کد ملی هر فرد به‌عنوان کد بورسی‌اش در نظر گرفته شود. صالح در ادامه تاکید کرد: البته امیدواریم مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه این اجازه را به ما بدهد. تلاش برای واگذاری شرکت‌های مادرتخصصی از دیگر موارد مهم مطرح شده از سوی رئیس‌کل سازمان خصوصی‌سازی واگذاری شرکت‌ها در قالب شرکت‌های مادرتخصصی بود. وی در این زمینه توضیح داد: پیش از این زیرمجموعه‌های یک شرکت مادرتخصصی را واگذار می‌کردیم که باعث می‌شد زنجیره مدیریتی شرکت به هم بریزد. درحال‌حاضر برنامه‌ای را دنبال می‌کنیم که به‌جای واگذاری زیرمجموعه‌ها خود شرکت مادرتخصصی را وارد بورس کنیم. وی ادامه داد: زمانی که این اتفاق رخ دهد حتی اگر شرکت واگذار نشود همین که وارد بورس شده بخش دولتی موظف می‌شود رفتار حرفه‌ای بورس را دنبال کند و در این راستا هلدینگ‌های بزرگ دولتی شفاف‌سازی می‌شوند. اختصاص تابلوی جداگانه برای واگذاری غیربورسی‌ها معاون وزیر اقتصاد یکی دیگر از اهداف مهم خصوصی‌سازی را تغییر روش واگذاری‌ها دانست و گفت: تغییر روش از سمت واگذاری به روش مزایده به سمت واگذاری از طریق ظرفیت‌های بازار سرمایه از دیگر برنامه‌های مهمی است که از سوی سازمان خصوصی‌سازی دنبال می‌شود. در این راستا ابوالقاسم شمسی، معاون سازمان خصوصی‌سازی به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: اطلاعات حدود 23شرکت جمع‌آوری شده تا پذیرش آن‌ها در بازار‌های اول و دوم بورس و فرابورس انجام شود. وی ادامه داد: در این میان برخی بنگاه‌های قابل واگذاری در بازار سرمایه پذیرش نشده‌اند و برای این موضوع و واگذاری سهام آن‌ها از طریق ظرفیت‌های بورس، تدابیر لازم اندیشیده شده است. به‌طوری‌که با مذاکرات صورت گرفته با فرابورس مقرر شد تا تابلوی جداگانه‌ای برای واگذاری شرکت‌هایی که در بازار سرمایه پذیرش نشده‌اند، اختصاص داده شود که به احتمال زیاد این امر از طریق بازار سوم فرابورس انجام شود. شمسی واگذاری املاک و دارایی‌ها را نیز از بستر بورس کالا دانست و عنوان کرد: البته تمامی این موارد بستگی به نظرات کارشناسان هیات واگذاری دارد که واگذاری از کدام بستر و به کدام شیوه باشد. توجه بیشتر به اهلیت رئیس سازمان خصوصی‌سازی با تاکید بر اینکه یکی دیگر از برنامه‌های سازمان، تغییر نحوه اهلیت‌سنجی مشتریان است، گفت: از ابتدای مهرماه آیین‌نامه اهلیت‌سنجی مشتریان راهبردی را در هیات واگذاری تصویب کردیم. درحال‌حاضر آیین‌نامه اهلیت جزء لاینفک فراخوان سازمان است. صالح با اشاره به اینکه اگر بخواهیم بلوک‌هایی را بفروشیم، اهلیت‌ها را می‌سنجیم، گفت: مشتریان برای اینکه به‌صورت سلیقه‌ای انتخاب نشوند باید شرایط عمومی داشته باشند. همچنین علاوه بر توانگری مالی باید دارای تجربه مدیریتی نیز باشند. آزادسازی سهام‌عدالت؛ آبان ماه 99 معاون وزیر اقتصاد در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به آزادسازی سهام‌عدالت اشاره کرد و گفت: تلاش بر این است که آزادسازی به‌صورتی باشد که مردم خودشان مدیریت این دارایی را بر عهده داشته باشند، ولی فروش این دارایی به‌گونه‌ای باشد که آسیبی به بازار سرمایه وارد نشود. صالح ادامه داد: منتظریم لایحه نهایی آزادسازی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شود، ولی با نامه ارسالی توسط رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد به مقام معظم رهبری، در انتظار تایید نهایی از سوی این مقام برای آزادسازی سهام‌عدالت هستیم. وی در ادامه آزادسازی «عدالت» را به چند مدل دانست و گفت: یا آزادسازی به‌طور مستقیم بوده یا در قالب شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خواهد بود. آزادسازی به‌صورت صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و همچنین آزادسازی و اعطای سهام به شرکت‌های سرمایه‌گذاری از طریق صندوق پروژه از دیگر طرح‌های مرتبط با این امر است. به گفته صالح، چنانچه تا پایان سال اجازه رهبری کسب شود، سهام‌عدالت تا پایان آبان‌ماه سال آینده آزادسازی خواهد شد. واریز سود سهام دقیقا از سوم اسفندماه رئیس‌کل سازمان خصوصی‌سازی در ادامه در مورد میزان سود سهام‌عدالت اظهار کرد: تا پایان هفته آینده میزان وصولی سود سهام‌عدالت مشخص می‌شود و واریزی از سوم اسفندماه با اولویت مشمولان کمیته امداد و بهزیستی صورت خواهد گرفت. صالح در مورد میزان سود سهام‌عدالت نیز توضیح داد: در سال 1395 برای سهام یک میلیون تومانی 150 هزار تومان واریز و پیش‌بینی می‌شود میزان سود امسال برای سهام یک میلیون تومانی از 200 هزار تومان هم بیشتر باشد. تجدید ارزیابی به زمین سرخابی‌ها رسید معاون وزیر اقتصاد با بیان اینکه پرسپولیس و استقلال اگر بخواهند پذیرش در بورس بگیرند باید برنامه سه ساله ارائه کنند، اظهار کرد: واگذاری سرخابی‌ها باید روال قانونی خودش را طی کند و باید مجمع این دو باشگاه تشکیل شود تا ارزش‌گذاری آن‌ها صورت بگیرد. ارزش دارایی‌های دو ورزشگاه سرخابی وضعیت ترازنامه هر دو تیم را مشخص می‌کند. رئیس سازمان خصوصی‌سازی درباره واگذاری سرخابی‌ها اظهار کرد: درحال‌حاضر قرار شد دو شرکت فرهنگی ورزشی استقلال و پرسپولیس در بازار دوم فرابورس عرضه شوند. صالح با اشاره به شرایط شرکت‌ها در فرابورس اظهار کرد: یک شرکت برای عرضه در فرابورس باید اصلاح ساختار مالی شود. این درحالی است که دو شرکت استقلال و پرسپولیس زیان انباشته دارند و قرار است از طریق اصلاح ساختار مالی از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها این زیان برطرف شود. به گفته صالح، پیش‌بینی می‌شود واگذاری این دو باشگاه در 6 ماه اول سال 1399 صورت گیرد. البته باید مجمع دو تیم تشکیل شود که انتظار می‌رود این مجامع در همین روز‌های پایانی سال‌جاری باشد.