زنان چطور هوای سلامتی خود را داشته باشند؟

به گزارش مشرق، زنان به عنوان نیمی از جمعیت ایران از جایگاه بالایی در افزایش شاخص‌های توسعه یافتگی برخوردارند؛ چراکه داشتن زنانی با دانش و توانمندی بالا در حوزه‌های مختلف خود زمینه ساز پرورش نسلی توانا بوده و در مسیر پیشرفت هر جامعه ای تاثیر گذار است.

امروزه رسالت بانوان در تمام عرصه‌های خدمت به خانواده بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است و زنان در نقش مدیران قوی و توانمند قدم در راهی گذاشته اند که آینه ی تمام عیار توانمندی‌های زن ایرانی است.

مهارت‌ها و تلاش‌های شغلی زنان در شرایط بحران کرونا نشان داده است که زنان از بسیاری از توانایی های وجودی شان برای مدیریت بحران در خانواده‌ها و جامعه به نحو احسن استفاده کرده اند.

آنان با روحیه مسئولیت پذیری پیشگام خودمراقبتی در بحران کرونا شده اند. در روزهای شیوع بحران کرونا تلاش برای حفظ افکار مثبت توجه به سلامتی حفظ رژیم غذایی مناسب در راستای محافظت و تقویت سیستم ایمنی اعضای خانواده قابل توجه و بیانگر روحیه مادرانه بانوان بوده است.

اگر به وضعیت زنان در جامعه ایران نگاهی بیندازیم؛ در حال حاضر تعداد زنان 15 تا 34 ساله حدود 14 میلیون نفر است و 16 درصد اشتغال کشور در اختیار زنان قرار دارد.

3.5 میلیون نفر از زنان سرپرست خانواده هستند

همچنین 3.5 میلیون نفر از سرپرستان خانواده در کشورمان را زنان تشکیل می دهند و 41.5 درصد زنان سرپرست خانواده نیز خود سرپرست هستند؛ یعنی تنها زندگی می کنند.

آمار زنان در سن باروری در ایران که بین سنین 15 تا 49 است نشان می‌دهد که این آمار تا سال 1408 متوقف می‌شود و بعد از آن با کاهش آمار زنان در سن باروری روبرو خواهیم شد.

در دوران شیوع کرونا در ایران، از 4 میلیون و 320 هزار نفر زن شاغل در سال 98، حدود 15.3 درصد آنان در سال 99 شغل خود را از دست داده‌اند؛ به عبارتی نسبت زنان به مردانی که شغل خود را در سال 99 از دست داده‌اند حدود 9 برابر است؛ ضمن اینکه بیکاری زنان در ایران 3 برابر میانگین جهانی است.

در کنار این آمار ارائه شده در حوزه زنان، اهمیت سلامت جسمی و روحی زنان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و به مخاطره افتادن سلامت جسمی و روحی آنها زمینه ساز بروز بیماری‌های جسمی و روحی مختلفی خواهد شد؛ چراکه مادر بیمار خود می‌تواند پرورش دهنده فرزندی بیمار باشد.

نظر به اهمیت سلامت زنان در ایران هفته سلامت زنان از 24 تا 30 مهرماه هر سال برگزار می‌شود. شعار امسال هفته ملی سلامت بانوان ایران «زنان، مدیریت سلامت و مهار کرونا» است.

برگزاری این هفته برای معطوف داشتن توجه بیشتر زنان به سلامت خود و همچنین دقت نظر متولیان حوزه سلامت زنان و دیگر دستگاه های مرتبط با حوزه زنان است.

در اهمیت سلامت زنان و به دنبال آن سلامت مادران مطالب بسیاری وجود دارد اما آنچه در این مجال قابل به بیان است این موضوع است که زنان در دوره‌های مختلف زندگی نیازمندی‌های مختلفی دارند؛ زنان به عنوان پایه های اصلی خانواده و محور اساسی سلامت، رشد، پویایی و اعتلای خانواده و جامعه هستند؛ از این رو لازم است نگاه ویژه‌ای به سلامت این قشر داشته باشیم؛ البته به تعریف سازمان جهانی بهداشت «سلامت» به معنی برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است.

به دلیل نقش حساس «زن» و موقعیت و جایگاه بسیار با اهمیت او در سلامت و سازندگی خانواده و جامعه، مراقبت و توجه به نیازهای جسمی، روانی، اجتماعی و عاطفی و معنوی او نیز از اهمیت خاصی برخوردار است و دقت بیشتری را می‌طلبد.

 زن و سلامت بارداری

بزرگترین اتفاق زندگی زن بارداری و زایمان است؛ بارداری و زایمان با وجود ارتقای سلامت روانی ناشی از احساس «مادر شدن» و پرورش کودک در صورت عدم مراقبت سبب فرسودگی زودرس و بروز مشکلات جسمی ناشی از کم خونی، ضعف جسمانی و... مادر می‌شود؛ بنابراین مراقبت‌های باروری سالم، دوران بارداری، مشاوره، تغذیه مناسب در طول بارداری، تزریق واکسن‌های ضروری، آرامش روحی روانی، پرهیز از استرس‌ها و... لازم و ضروری است.

همراهی و مشارکت همسران در طول دوران بارداری با مادر ضروری است و سلامت مادر و جنین در گرو همکاری مسؤولانه شوهر می باشد و احساس امنیت زمینه یک زایمان سالم را برای مادر فراهم می کند، بنابراین مشارکت مردان در انجام امور مربوط به آنان بسیار اهمیت دارد.

 زنان و یائسگی

امروزه با توجه به افزایش امید به زندگی در زنان، اکثر خانمها یک سوم دوران زندگی خود را در دوره یائسگی سپری می کنند و متأسفانه با اینکه علایم فیزیولوژیک و عوارض یائسگی، مهمترین مشکل سلامتی در این سنین و دوران است، اما بیشتر خانمها و خانواده هایشان در این خصوص اطلاع کافی ندارند و این امر می تواند باعث بروز مسائل روحی روانی، تعارضات و اختلاف‌های زناشویی و حتی جدایی زوجین گردد؛ به همین دلیل آموزش علایم و عوارض یائسگی، نظیر گر گرفتن بی حوصلگی، عصبانیت، اختلالات خلقی، مشکلات ادراری و... به زنان و همسرانشان می‌تواند اثرات قابل توجهی بر کاهش میزان افسردگی واضطراب دوران یائسگی داشته باشد.

 زنان شاغل و سلامت

از آنجا که زنان شاغل در سنگر خانواده نیز باید تمام و کمال به وظایف خود بپردازند و مانند زنان خانه دار به تمام مسؤولیت‌های یک کدبانو عمل کنند و با مخاطرات شغلی نیز در محیط کار رو به رو می‌شوند؛ همچنین شرایط روحی روانی آنها با مردان متفاوت است بیشتر دچار فرسودگی شغلی می‌شوند و اثرات مخرب آن را تجربه می‌کنند.

مخاطرات شغلی یکی از مهمترین عواملی است که در حیطه سلامتی خانمهای شاغل باید به آن توجه شود. فرسودگی شغلی اثرات مخربی بر بهداشت و سلامت روان خانم‌های شاغل بر جای گذاشته و موجب می‌شود مشکلات جسمی نیز در آنان افزایش یابد.

بهترین راهکار به حداقل رساندن مشکلات شغلی خانمها در محیط کار آنان است که باید توسط مدیران طراحی و اجرا شود.

زنان و بهداشت روان

آیا تاکنون به مسؤولیت‌های سنگین و فشارهای روحی روانی زنان اندیشیده‌اید؟ زنان در صورتی می‌توانند از سلامت روان برخوردار باشند و خانواده تحت پوشش خود را به خوبی مدیریت کنند که از توانمندی‌ها و امکانات لازم بهره مند شوند و آرامش روان داشته باشند.

 زنان و تغذیه

در جوامع امروزی انسانها در طیف وسیعی از شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت زندگی می‌کنند، اما در اکثر جوامع معمولا زنان در محرومیت بیشتر بسر می‌برند؛ در حالی که حتی اگر زنان و مردان کاملا به طور مساوی در معرض محرومیت از حقوق اجتماعی و فردی قرار گیرند به دلیل تفاوت‌های بیولوژیکی زنان در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند و عوارض این بی توجهی به نسل‌های آینده همان جامعه بر می‌گردد.

مصرف گوشت و مواد پروتئینی، استفاده از لبنیات به خصوص شیر به اندازه کافی، گنجاندن سبزی و میوه در سبد غذایی و رعایت الگوی مناسب در هرم غذایی برای زنان ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ زیرا «زنجیره اصلی توسعه» هستند و بی توجهی به آنان جامعه را به عقب افتادگی سوق خواهد داد.

به طور خلاصه زن از دو دیدگاه متفاوت در خصوص غذا و تغذیه باید مورد توجه قرار گیرد. اول تغذیه او و اهمیت تغذیه مناسب در دوران متفاوت که ناشی از تفاوت‌های بیولوژیک شامل، بلوغ، بارداری، شیردهی و یائسگی است باید درک شود و حمایت‌های لازم را از طرف خانواده و دولت برای سلامت و توانمندی خود دریافت کند؛ از طرف دیگر زن به عنوان کلیدی ترین فرد در تغذیه افراد خانواده نقشی ویژه در سلامت خود و همسر و فرزندان دارد.

انسیه خزعلی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، عنوان کرد: سطح سلامت زنان در جامعه هر ساله رو به افزایش است و رشد صعودی امید به زندگی در بین بانوان از 51 سال به 74 سال طی 40 سال اخیر، این ادعا را تایید می‌کند، اما به طور قطع این موضوع همچنان نیاز به توجه بیشتری دارد.

 زنان بیشترین آسیب روانی را در کرونا دیدند

معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده تصریح کرد: آمارها حاکی از آن است که در دوران همه گیری کرونا، زنان نسبت به مردان، از لحاظ روانی، آسیب بیشتری دیده‌اند.

وی یادآور شد: استرس، اضطراب، بی اشتهایی و افسردگی در این بحران در میان زنان 27 درصد و در میان مردان 10 درصد بوده و مشکلات روانی در مردان زیر 50 سال در زمان شیوع بیماری، نزدیک به 40 درصد و در زنان بالای 60 درصد گزارش شده است. به گفته خزعلی، با وجود آمار بالای مرگ و میر در مردان، آسیب روانی این موضوع در زنان بیشتر است که البته بخش اعظمی از این چالش‌ها با مداخلات تشخیصی و درمانی و اصلاح سبک زندگی، قابل پیشگیری هستند.

جمعیت بانوان سالمند در کشور رو به افزایش است

علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر لزوم بازنگری و ارتقای برنامه های سلامت زنان در ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی، بیان کرد: از سال 95 تا 1400 به طور متناوب هر سال میزان باروری و موالید سیر نزولی داشته و متاسفانه در طول نیم قرن گذشته پایین‌ترین نرخ موالید در سال 98 با 12 درصد کاهش گزارش شده است.

3میلیون از بانوان ایران در سن باروری قرار دارند

زالی با اشاره به اینکه نزدیک به 36 درصد دختران 16 تا 35 ساله در جامعه، مجرد هستند، گفت: این آمار نگران کننده‌ای است، زیرا بهترین سنین باروری در زنان و دختران 20 تا 25 و 25 تا 30 ساله است. به طور کلی از 13 میلیون جوان مجرد در کشور، 6 میلیون دختران هستند؛ همچنین 3 میلیون از بانوان ایران در سن باروری قرار دارند.

وی از افزایش سن ازدواج میان جوانان در ایران و فاصله ازدواج تا اقدام برای فرزندآوری به 3.5 تا 5 سال خبر داد و گفت: از همین رو در سالهای اخیر 20 تا 30 درصد سایز خانوارها کاهش یافته است. همچنین پیش بینی می‌شود به ازای هر یک سرپرست آقا در خانواده‌ها 17 بانو سرپرست خانواده در کشور داشته باشیم و جمعیت بانوان سالمند ایرانی در سال‌های اخیر رو به افزایش خواهد بود.

زالی با بیان اینکه پنج نوع سرطان در میان زنان از شیوع بیشتری برخوردار است، گفت: به ترتیب سرطان سینه، کولون، تیروئید، معده و پوست در میان بانوان شیوع بیشتری دارد و البته الگوی زندگی در پیشگیری از این نوع بیماری بسیار تاثیرگذار خواهد بود. همچنین اگر 50 درصد سرطان‌ها در زنان به موقع تشخیص داده شود، طول درمان سریع تر و با هزینه کمتر طی می شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص شانس مردان و زنان در ابتلا به سرطان عنوان کرد: در هر صد هزار نفر جمعیت، 143 مورد شانس بروز سرطان در زنان و 159 مورد در مردان است که این رقم در جهان 189 مورد است. با وجود شانس پایین تر ابتلای زنان نسبت به مردان، سبک زندگی صحیح در بانوان به منظور پیشگیری از سرطان‌های کشنده که فقط مختص زنان است، به شدت توصیه می‌شود.

به گفته زالی، بر اساس نتایج مطالعات، زایمان اول و تغذیه نوزاد با شیر مادر، 41 درصد شانس بروز سرطان تخمدان در زنان را کاهش می‌دهد.

وی ادامه داد: متاسفانه سن ابتلا به سرطان سینه در میان بانوان ایرانی به 45 تا 55 سال رسیده است؛ در حالی که این سن در دنیا 50 تا 60 سال است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص خطر دیگری که سلامت بانوان را تهدید می‌کند، اظهار کرد: بعد از سن 45 سالگی، سالانه 1.5 تا 2 درصد از تراکم استخوان بانوان کم می‌شود. تراکم استخوان ستون فقرات زنان ایرانی نسبت به آمار جهانی در این گروه، 6.5 درصد و تراکم استخوان ران در آنها نسبت به استاندارد جهانی 5.4 درصد کمتر است. زالی تاکید کرد: برای طراحی برنامه‌های ارتقای سلامت زنان به بسته‌های جامع پیشگیرانه و مداخله گرانه با محوریت بانوان کشور از پایین ترین سن تا بالاترین سن نیاز است.

از سوی دیگر زنان به عنوان فرد مؤثر در تغذیه خانواده در صورتی که آموزش‌های لازم را در مورد تغذیه و سلامت و نیز تنظیم بودجه خانواده برای خرید مناسب فرا بگیرند بخش عمده‌ای از این مشکلات قابل حل خواهد بود.

آگاهی و سواد تغذیه‌ای زنان که تنظیم سبد و سفره خانواده را به دست دارند می‌تواند او را در انتخاب صحیح مواد غذایی یاری کند. زن محور تغذیه خانواده است و چگونگی آگاهی اوست که منابع مالی را تقسیم و مواد غذایی مورد نیاز خانواده را تهیه می‌کند.

مریم کاشانیان، استاد بیماری‌های زنان و زایمان درباره «باروری و عواملی که می‌تواند افزایش و کاهش دهنده آن باشد؟»، بیان داشت: اوج سنین باروری در یک خانم در سنین 25 تا حداکثر30 سال است و بعد از 30 سالگی میزان باروری کاهش می‌کند و هرچه سن بالاتر می‌رود این میزان کاهش بیشتر می‌شود.

وی متذکر شد: به طوری که بعد از 40 سالگی میزان باروری خیلی کاهش و بالای 45 سال باز خیلی بیشتر است؛ بنابراین اوج سن باروری 25 سال است و باید خانمها به این اوج سن باروری توجه کرده و حداکثر استفاده را کنند.

استاد بیماری‌های زنان و زایمان گفت: شرایط برای بارداری باید از نظر اقتصادی و اجتماعی فراهم باشد تا بتوانند از این فرصت طلایی استفاده کنند تا بچه دار شوند. شاید یکی از مهمترین فاکتورهایی که در این خصوص وجود دارد بیماری زمینه‌ای است که می‌تواند تاثیر گذارد و این موضوع در اختیار خانم نباشد؛ بلکه بیماری است که در بدن به وجود می‌آید و تشخیص زودرس آنها و اقدامات لازم می‌تواند روی باروری تاثیر گذارد.

کاشانیان در پاسخ به این پرسش که «اکنون چند درصد ناباروری در ایران قابل درمان است؟»، افزود: واقعیت است که همه امکانات درمان ناباروری در ایران به خوبی فراهم است و تسهیلاتی نیز فراهم شده؛ بنابراین باید از این امکانات استفاده کنند اما وقتی خانمی برای بارداری اقدام می‌کند زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مانعی می‌شود تا خانواده‌ها برای بچه دار شدن اقدام نکنند.

وی اضافه کرد: گاهی خود ناباروری آنقدر مهم نیست؛ خانم هیچ مشکلی ندارد، اما نمی‌خواهد به خاطر شرایط اجتماعی و اقتصادی باردار شود.

کلام آخر اینکه؛ سلامت زنان و تأمین نیازهای جسمی و روحی این قشر جامعه تضمین کننده سلامت نسل های آینده است؛ چراکه مادر دارای سلامت جسمی و روانی فرزندانی شاداب و سلامت تحویل جامعه می دهد و در نهایت موجب افزایش کارایی و بهره وری نیروهای جوان جامعه خواهد شد؛ در نتیجه در وهله نخست وظیفه زنان است تا هوای سلامتی خود را داشته باشند و در ادامه نیز متولیان و مسؤولان حوزه های مختلف و مرتبط با زنان وظیفه دارند شرایط و امکانات تأمین سلامت زنان را اجیاد کنند.