ساخت 109 پروژه شهری در پایتخت با بودجه‌ای معادل مگاپروژه «صدر - نیایش»

به گزارش اقتصادنیوز شهرداری تهران کل هزینه اداره شهر در سال 99 را 30 هزار و 201 میلیارد تومان برآورد کرده که البته حدود نیمی از این رقم - بیش از 14 هزار میلیارد تومان - قرار است در پروژه‌های سرمایه‌گذاری شهری صرف شود. جنس پروژه‌های سال آینده در تهران «محله‌ای» است که جایگزین مگاپروژه‌های هزینه‌بر می‌شود. بودجه 99 تهران با دو ریسک اعتباری مواجه است که برای آن راهکار آمده است.

لایحه بودجه سال 99 شهرداری تهران روز گذشته توسط شهردار تقدیم شورای شهر تهران شد. بودجه سال آینده شهرداری تهران با 9/ 24 درصد افزایش پیشنهاد شده و رقم آن از 24 هزار و 180 میلیارد تومان در سال جاری به 30 هزار و 201 میلیارد تومان رسیده است. 47 درصد از این بودجه قرار است صرف اجرای پروژه‌های عمرانی شهر شود؛ پروژه‌هایی که بر خلاف روال حاکم بر دوره‌های گذشته مدیریت شهری، از جنس مگاپروژه نیستند و در مقیاس محله‌ای تعریف شده‌اند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، بررسی جزئیات لایحه بودجه 99 شهرداری تهران نشان می‌دهد سهم درآمدهای نقد شهرداری تهران از کل بودجه که سال گذشته 80 درصد بوده، امسال به 100 درصد افزایش یافته است، چراکه در جداول کتاب بودجه رقم بودجه غیرنقد «صفر» اعلام شده است. البته خطای نوشتاری در این بخش از بودجه محتمل است و به دلیل ابهام نوشتاری بودجه‌های نقد و غیر نقد در لایحه، سهم آن برای سال 99 قابل محاسبه نیست. در بودجه سال 98 با احتساب متممی که هفته گذشته به تصویب شورای شهر رسید و سقف بودجه حدود 6هزار میلیارد تومان افزایش یافت، سهم درآمدها و منابع غیرنقد از کل بودجه چهارهزار و 700 میلیارد تومان معادل 20 درصد از کل درآمدها بوده است.

درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده یکی از منابع قابل توجه بودجه است که نزدیک پنج هزار میلیارد تومان از درآمدهای شهر در سال 99 را تامین خواهد کرد. این ردیف در سال گذشته 3 هزار و 500 میلیارد تومان بوده که امسال 38 درصد افزایش یافته است. علت رشد قابل توجه این بخش از درآمدهای شهرداری، تصویب دو لایحه «درآمدهای پایدار شهرداری‌ها» و «مالیات ارزش افزوده» در مجلس شورای اسلامی است که بر درآمدهای پایدار شهرداری‌ها به میزان قابل توجهی خواهد افزود. در عین حال با توجه به اینکه لوایح مذکور هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده است، وصول قطعی آن محل تردید است.

جزء درآمدی اصلی دیگر بودجه شهرداری تهران، عوارض ساخت و ساز و فروش املاک است که رقم آن نزدیک 12 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده و نسبت به بودجه سال جاری، 8 درصد رشد دارد. به این ترتیب در حالی که کل بودجه شهر نزدیک 25 درصد افزایش یافته، درآمد حاصل از فعالیت‌های حوزه شهرسازی رشد یک رقمی دارد. در عین حال وقتی جزئیات این بخش از بودجه مورد مداقه قرار می‌گیرد، مشخص می‌شود که میزان عوارض فروش تراکم در بودجه سال آینده حدود 30 درصد افزایش یافته است. از طرفی بخشی از درآمد این حوزه که از تغییر کاربری حاصل می‌شود، با تغییر نام ردیف در بودجه پیش‌بینی شده است؛ به این معنا که درآمد حاصل از تغییر کاربری کاهش یافته اما در عین حال ردیف دیگری با عنوان «عوارض افزایش ارزش قانونی ناشی از طرح‌های توسعه شهری» در بودجه گنجانده شده که رقم آن نسبت به سال 98 با افت 18 درصدی پیشنهاد شده است.

یکی دیگر از منابع کلان بودجه پیشنهادی سال 99 شهرداری تهران از محل کمیسیون ماده 100 حاصل شده است. در صورت تصویب بودجه به همین شکل، در سال آینده یک‌هزار و 473 میلیارد تومان از محل «فروش تخلف ساختمانی» درآمد عاید شهرداری خواهد شد. کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری‌ها تشکیلاتی است که به تخلفات ساختمانی مرتکب شده که توسط عوامل شهرداری شناسایی می‌شود رسیدگی می‌کند. این کمیسیون می‌تواند به تخریب بخشی از بنا که با تخلف احداث شده رای دهد یا اینکه نسبت به تخلف مذکور اغماض کرده و در ازای دریافت مبالغ جریمه مشخصی که در قانون پیش‌بینی شده، اجازه صدور گواهی پایان‌کار را صادر کند. درآمد شهرداری تهران از محل آرای کمیسیون ماده 100 در سال‌های اخیر بین 200 تا 300 میلیارد تومان بوده اما در سال 99 با 320 درصد رشد، به نزدیک 1500 میلیارد تومان رسیده است. نکته قابل توجه این است که کل درآمد حاصل از فروش تراکم ساختمانی جدید در شهرداری تهران در سال آینده 6890 میلیارد تومان پیشنهاد شده و معادل یک‌چهارم از این رقم نیز قرار است از محل جرایم ساختمانی پروژه‌های در حال اجرا یا در گذشته اجرا شده کسب درآمد شود.

در مجموع 47 درصد از بودجه سال آینده شهرداری تهران عمرانی است، به این معنا که 14 هزار و 330 میلیارد تومان صرف اجرای پروژه‌های عمرانی شهر خواهد شد. رقم بودجه عمرانی سال آینده با رشد 43 درصدی همراه است، در حالی که هزینه‌های نگهداشت شهر (خدمات شهری) در لایحه بودجه 99 نسبت به بودجه مصوب سال جاری 58 درصد رشد کرده است. عمده این بودجه صرف اجرای 109 پروژه اولویت‌دار مدیریت شهری خواهد شد که اغلب در مقیاس محله‌ای است و ویژگی مرسوم پروژه‌های شهری را ندارد، به این معنا که از جنس «مگاپروژه» نیست. این 109 پروژه ارزشی معادل 10 هزار و 300 میلیارد تومان دارد، رقمی نزدیک به هزینه ساخت پروژه صدر - نیایش به قیمت امروز. هزینه ساخت این ابرپروژه در سال 95 بیش از 4هزار میلیارد تومان اعلام شد و پرداخت هزینه‌های آن تا همان سال ادامه داشت. اما با احتساب ضرایب تعدیل امروز، اگر قرار بود چنین پروژه‌ای اکنون توسط مدیریت شهری اجرا شود، بودجه‌ای حدود 9هزار میلیارد تومان را به خود اختصاص می‌داد، رقمی که با آن قرار است 109 پروژه محله‌محور اولویت‌دار در سال آینده اجرا شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در بحث «دخل» شهرداری تهران، یک رخداد کم‌سابقه در بودجه پیشنهادی سال 99 رخ داده که ناظر بر مثبت بودن تراز عملیاتی شهرداری تهران به مبلغ بیش از 4500 میلیارد تومان است.

ماجرا از این قرار است که شهرداری تهران حدود 15 هزار و 900 میلیارد تومان از درآمدهای بودجه را به شکل عملیاتی تعریف کرده است؛ به این معنا که این بخش از بودجه را از طریق انواع عوارض به‌طور مستقیم از جیب شهروندان کسب می‌کند، اما در مقابل هزینه‌های ضروری اداره شهر شامل حقوق و دستمزد و نگهداشت و رفت و روب شهر که در هر شرایطی پرداخت آنها باید صورت گیرد، قدری بیش از 11 هزار میلیارد تومان است. به این ترتیب بیش از 4500 میلیارد تومان اختلاف میان این دو وجود دارد و این یعنی حتی اگر بخشی از درآمدهای عملیاتی شهرداری محقق نشود، مشکلی در پرداخت هزینه‌های ضروری شهر رخ نخواهد داد. این فاصله قابل توجه بین درآمدها و هزینه‌ها از این بابت به‌عنوان «سوپاپ اطمینان» در بودجه تعریف شده که شهرداری سال آینده با دو ریسک عمده در تحقق درآمدها روبه‌رواست؛ یکی ریسک ناشی از رکود ساختمانی و کاهش درآمد ساخت و ساز و دیگری عدم تحقق درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده تحت تاثیر عدم تایید این لایحه به شکلی که تصویب شده، است. در بخش هزینه‌ها یا اصطلاحا جزء «خرج» از دخل و خرج شهرداری تهران در سال 99 نیز، بر اساس لایحه پیشنهاد شده، جزء مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری در مجموع 34 درصد رشد دارد و به رقم 4 هزار و 830 میلیارد تومان رسیده است. بر اساس اعلام شهردار تهران، میزان حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری در سال آینده 25 درصد افزایش خواهد یافت. این در حالی است که نزدیک 5هزار میلیارد تومان اعتبار نیز برای جزء هزینه‌ای دیگر شهرداری یعنی نگهداشت شهر، بودجه تعریف شده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، اجرای پروژه‌های عمرانی در مقیاس محله‌ای یک حسن مهم دارد؛ اینکه ارتباط موثری میان شهروندان و پروژه‌های عمرانی برقرار خواهد شد و بر میزان رضایت و حس مثبت آنها نسبت به عملکرد شهرداری به میزان قابل توجهی خواهد افزود؛ چراکه تعریف ابرپروژه‌های شهری اغلب از نوعی صورت می‌گیرد که تمام شهروندان از یک پروژه بهره‌برداری نمی‌کنند اما اگر پول شهر به شکل منصفانه صرف اجرای پروژه‌های مورد نیاز هر محله شود، به مطالبه عموم تهرانی‌ها همزمان پاسخ داده می‌شود. شهرداری تهران برای پاسخ به بخشی از این مطالبات در سال آینده 700 میلیارد تومان برای توسعه بوستان‌های شهر اختصاص داده که 200 میلیارد تومان از این رقم صرف تملک باغات در محله‌های فاقد پارک محله‌ای و تبدیل آن به بوستان عمومی خواد شد. اجرای پنج میدانگاه شهری از قبیل میدانگاه برج طغرل، بریانک، یافت‌آباد و امیرکبیر از دیگر پروژه‌های تعریف شده از جنس افزودن به فضاهای عمومی شهر است. در حوزه حمل و نقل و ترافیک نیز، کل بودجه تعریف شده در سال جاری 7866 میلیارد تومان است که در مقایسه با ردیف 6هزار میلیارد تومانی سال گذشته، 46 درصد رشد دارد. از این میزان 3811 میلیارد تومان صرف توسعه و ساماندهی حمل و نقل ریلی در تهران خواهد شد. در بودجه حوزه ترافیک سال آینده، 300 میلیارد تومان برای اجرای طرح «خیابان کامل» و نیز 400 میلیارد تومان برای ساخت و مناسب‌سازی پیاده‌راه‌ها نیز تعریف شده است.