ساوه؛ شهری با تاریخ کهن و یاقوت های سرخ

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از دیارآفتاب؛ ساوه یکی از شهرهای کهن تاریخی ایران در استان مرکزی است که قدمتی 7 هزار ساله دارد. این شهر باستانی به خاطر نعمت داشتن باغ‌های زیاد انار به شهر «یاقوت‌های سرخ» نیز معروف است. ساوه به واسطه قدمت طولانی، از جاذبه‌های بکر گردشگری همچون تپه‌های باستانی، زیارتگاه‌های معروف، مناطق طبیعی دست‌نخورده، روستاهای زیبا، چمنزارهای سبز، چشمه‌سارها، آبشارها و دیگر مناطق توریست‌پذیر دیگری برخوردار است که هر ساله گردشگران و مسافران زیادی را مجذوب خود می‌کند.

این شهرستان از شمال به شهرستان زرندیه و استان قزوین، از جنوب به شهرستان تفرش، از جنوب‌شرق به استان قم، از شرق به استان تهران و از غرب و جنوب غربی به استان همدان و شهرستان کمیجان محدود می‌گردد.

در ادامه با ما باشید تا معروفترین اماکن گردشگری این شهرستان را با هم مرور کنیم.

*س_ مسجد جامع ساوه_س*

مسجد جامع ساوه علاوه بر اهمیت مذهبی، از لحاظ معماری، نقاشی، کاشی‌کاری و تزییناتی همچون گچ‌بری بسیار ارزشمند است؛ چراکه در بنای آن می‌توان آثاری از سه دوره‌ی تاریخی ساسانیان، قرون اولیه‌ی اسلامی و همچنین دوران پادشاهی حاکمان صفوی را مشاهده کرد. این مسجد کهن که از نخستین مساجد ساخته شده در کشور به‌شمار می‌رود، دارای مساحتی بالغ بر چهار هزار و 200 متر مربع است. موزه مردم شناسی و باستان شناسی ساوه نیز در شبستان جنوب غربی مسجد قرار دارد. فضای موزه دارای طرح چلیپایی یا صلیبی شکل و سقف گنبدی است که قدیمی‌ترین بخش مسجد را تشکیل می‌دهد.

یکی از قسمت‌های دیدنی این شبستان محرابی است که در دیوار جنوبی قرار دارد. از تزئینات این محراب می‌توان به گچ‌بری‌هایی با نقوش اسلیمی گل و بته، کتیبه ای که نام علی در آن هشت بار تکرار شده و کتیبه‌ای دیگر با عبارت آیه الکرسی که در زمینه‌ی ساده و بدون رنگ اجرا شده و در حاشیه‌ی بالایی محراب قرار دارد، اشاره کرد. این موزه شامل دو بخش است. در یک بخش اسناد، کتاب‌های خطی، دست‌نویس و چاپ سنگی، سکه‌های تاریخی، انواع قفل‌ها، سنگ قبرهای قاجاری، ابزار و ادوات مردم‌شناسی و در بخش دیگر اشیا و یافته‌های حاصل کاوش‌های باستان‌شناسی که از محوطه‌ها و تپه‌های باستانی شهر ساوه به دست آمده‌اند، مانند ظروف سفالی نگهداری می‌شود.

*س_ قلعه دختر (قیز قلعه)_س*

یکی از مهم‌ترین آثار شگفت‌انگیز معماری کشور در مناطق مرتفع و سخت‌گذر ایران در دوره باستان که تاکنون ناشناخته مانده است، قصر، عبادتگاه و دژ دفاعی قلعه دختر ساوه است که بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده و در 23 کیلومتری جنوب این شهر، روی صخره‌ای بلند قرار دارد. این قلعه از سه طرف شرق، غرب و جنوب بوسیله صخره‌های متعدد دیگری احاطه شده است.

عظمت بنا و فلسفه وجودی ساخت آن در این منطقه به حدی جالب است که می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع مهم جذب گردشگر بین‌المللی به استان مرکزی و همچنین معرفی دستاوردهای معماری ملی و باستانی ایران قدیم اشاره کرد.

این قلعه از جاده ساوه به همدان و از تمامی دشت و شهر ساوه قابل رؤیت است.

پنج راه‌پله پشتی بنا و دو راه‌پله درغرب بنا که درکنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می‌شوند. احتمال دارد از پله‌های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان استفاده می‌شده و از پله‌های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می‌شده است. در مقابل راه پله‌های غربی و بر روی صخره مقابل راه باریکی وجود دارد که محل رفت وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاقهای قلعه تودرتو و به یکدیگر ارتباط داشته‌اند.

در اطراف کاخ اصلی حفره‌های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله‌های سفالی شکسته در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب می‌باشد. بنای قیز قلعه کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده ودارای چهار برج دیده‌بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده است.

پژوهش های باستان شناسی نشان می دهد قلعه دختر ساوه نیایشگاهی برای عبادت و احترام به آب و الهه آناهید در دوران پیش از اسلام و قبل از خشک شدن دریاچه ساوه در دوره ساسانیان بوده است. محراب ساخته شده روبه‌روی دریاچه قدیمی ساوه در قلعه این احتمال را افزون تر ساخته است. بنای تاریخی قیز قلعه در سال 1382 خورشیدی به شماره 8600 در فهرست آثار ملی کشور ماندگار شد.

*س_ شهر زیرزمینی آوه_س*

شهر زیرزمینی آوه در بخش مرکزی شهرستان ساوه و در حاشیه آزادراه ساوه سلفچگان در جنوب شرقی شهر ساوه واقع شده که از جنوب به کوه قدمگاه و از غرب به کوه پلنگ آباد محدود می شود.

در کتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابکان نسبت داده شده است و وجود محوطه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، در شمال این شهر با 220 هکتار عرصه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی به شمار می آید.

محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی است که در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده، متروک شد و پس از گذشت سال ها در زیر خاک مدفون گردید.

در دامنه تپه باستانی آوه که نزدیک به 30 متر ارتفاع دارد و بقایای برجای مانده از برج یا ساختمانی مرتفع به نظر می رسد، حجم بالایی آجر مربوط به ساخت و سازهای محوطه، از سطوح فوقانی به پائین ریخته شده است.

طی بررسی ها و مطالعات باستان شناسی، سفال های مکشوفه از این منطقه مربوط به عصر مفرغ، آهن و دوره میانی اسلامی است. کاروانسرای موجود در محوطه، یکی از آثار زیبای دوره صفوی است که به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.

این کاروانسرا در حدود دو هزار و 800 مترمربع وسعت دارد و آب انباری در مقابل دروازه ورودی آن قرار دارد که مصالح به کار رفته در آن شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد و به نظر می رسد برای تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.

در سال های اخیر محوطه تاریخی آوه تعیین حریم شده و با استقرار پایگاه یگان حفاظت آثار تاریخی محافظت می شود.

*س_ مجموعه تاریخی بازار ساوه_س*

مجموعه تاریخی بازار ساوه مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان ساوه قرار دارد، امتداد این بنا از شمال به خیابان امام خمینی و از جنوب در میدان انقلاب واقع شده است. این اثر در تاریخ 15 آذر 1378 با شماره ثبت 2526 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار 600 متری که هنوز قسمت‌هایی از بافت قدیمی خود را حفظ کرده شامل مسجد 14 معصوم، دالان حاج ملک و تیمچه نبوی زاده با چهار گذر است.

*س_ مسجد سرخ_س*

مسجد سرخ یکی از بناها و مساجد زیبای شهرستان ساوه و کشور ایران است که در مجموعه مسجد انقلاب ساوه قرار دارد. این مسجد به موجب تزئینات و کتیبه‌های قرمزرنگی که در آن تعبیه شده است، به مسجد قرمز شهره شده است. از جمله باارزش‌ترین عناصر سازنده‌ی این مسجد، محراب مزین شده‌ی آن به کتیبه‌های گچ‌بری شده و نقاشی‌های متعدد آن و همچنین مناره آجری این مسجد است. این مسجد شامل سر در ورودی، صحن، ایوان، گنبدخانه، شبستان، رواق و مناره، دو مدرسه قدیمی و جدید و یک مسجد تازه ساخت است. از دیگر بخش‌های مهم این مسجد می‌توان به مناره آجری مسجد اشاره کرد که با آجر و آیات قرآنی آراسته شده است. در ضلع غربی صحن مسجد، ایوان مرتفع آجری قرار دارد که در پیرامون آن حجره‌هایی در سه طبقه ساخته شده است.

بر اساس کاوش‌های بعمل‌آمده، وجود یک آتشکده در دوره ایران باستان در مکان کنونی مسجد بسیار محتمل است. بنابر روایات تاریخی، این آتشکده تا دوره مأمون عباسی پابرجا بوده و در این زمان به دستور ابودلف عجلی، حاکم ولایت عراق، خاموش و به جای آن یک مسجد بنا می‌شود. امروزه، بنای ابتدایی مسجد تا حد زیادی تخریب شده و بنای جدید مسجد در دوره سلجوقی و در مجاورت بنای قدیمی ساخته شده‌است که تا امروز نیز پابرجا مانده‌است.

براساس نظرات کارشناسان و کتیبه‌های تاریخی، تاریخ ساخت مسجد به دوره شاه اسماعیل صفوی یا دوران سلجوقیان بازمی‌گردد. همچنین مناره مسجد نیز براساس تاریخ ثبت شده بر روی آن در سال 453 هجری قمری ساخته شده‌است.

این مسجد در میدان انقلاب ساوه و در جنوب بازار قدیمی شهر قرار دارد.

*س_ قلعه آردمین_س*

قلعه آردمین واقع در دهکده آردمین ساوه مربوط به دوره قاجاریان یکی از این آثار تاریخی و منحصر به فرد این شهرستان است. در 56 کیلومتری جاده ساوه - همدان در انتهای سه راهی غرق‌آباد در فاصله 16 کیلومتری، دهکده‌ای با صفا و سرسبز به نام آردمین وجود دارد که در دامنه جنوبی کوه‌های رحمان قرار گرفته است.

آردمین روستایی است از توابع بخش نوبران شهرستان ساوه در استان مرکزی می باشد. این روستا در دهستان آق‌کهریز قرار دارد. در میان آبادی و در داخل بافت مسکونی و باغ‌ها، بنای عظیمی خودنمایی می‌کند که اهالی به آن «قلعه» می‌گویند.

بافت اصلی معماری روستا و ارتباط آن با قلعه به دلیل دوری جاده به میزان زیادی دست نخورده باقی مانده است. قلعه آردمین شامل بخش های اندرونی، ایوان‌ها، تالارهای شاه‌نشین و ارسی‌های گره کاری شده و برج‌های متعدد است که همگی حکایت از معماری اشرافی آن دارند.

وجود عناصری مانند حصار گلین، برج‌های رفیع، انبارهای بزرگ، اصطبل و طویله را می‌توان از عوامل معماری روستایی قلعه دانست. نمای بنا از داخل حیاط، چارچوب‌های مستطیل آجری دارد که یک در میان با استفاده از گچ تعبیه شده‌اند.

تعداد اندکی از گچبری داخلی بنا به خصوص در تالار اندرونی باقی مانده است. ارسی‌های داخلی برج جنوب غربی با گره کاری و شیشه‌های الوان، نرده‌های چوبی و در دو لنگه ورودی بیرونی تزئین شده‌اند.

خش تحتانی برج نیز جلوه‌های گوناگونی از هنر چوبکاری دارد. در ضمن میخ‌پرچ‌ها و کوبه‌های فلزی در ورودی بیرونی نیز به عنوان ارزش‌های تزئینات بنا مورد توجه می‌باشند. این بنای کهن به عنوان یکی از آثار تاریخی ارزشمند شهرستان ساوه همواره مورد توجه علاقه مندان به میراث فرهنگی بشمار می رود.

قلعه آردمین ساوه سالانه پذیرای خیل مسافران، محققان و گردشگران است. این قلعه و فضای سرسبز و با صفای روستا یکی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منطقه شمالی استان مرکزی به شمار می‌رود.

*س_ دریاچه مصنوعی ساوه_س*

دریاچه مصنوعی ساوه، تفرجگاهی مناسب با مناظر زیبا و استثنایی است که مسافران، مردم و گردشگران زیادی را مجذوب خود می‌کند. این دریاچه تفریحی و مصنوعی دارای سطح آبگیر 33 هزار مترمربع، گنجایش شصت هزار متر مکعب آب و عمق دو متر است. امکانات قایقرانی در این دریاچه وجود دارد و در اطراف آن نیز فضای کافی برای پیاده‌روی، استراحت و انجام ورزش فراهم شده است.

*س_ انار ساوه_س*

البته اگر در پاییز راهی شهرستان ساوه شوید، علاوه بر دیدنی های تاریخی، می توانید سبدی از میوه ای بهشتی را با خود به سوغات ببرید. شهر ساوه معروف‌ترین انار دنیا را دارد که در سفرنامه‌های سیاحان و جهانگردان هم به آن اشاره شده است.

پاییز برای مردم ساوه فصل آمدن دانه‌های سرخ انار است. در اواسط مهرماه چیدن این میوه‌ی بهشتی شروع می‌شود و اهالی باغدار ساوه و روستائیان، سرگرم و مشغول برداشت محصول خود هستند و جشنواره‌های مختلف انار برپا می‌کنند. اگر در ماه‌های مهر و آبان به این شهر سفر کنید و به باغ‌ها و روستاهای ساوه سر بزنید، به‌راحتی می‌توانید این میوه و سایر محصولات آن مثل رب و لواشک‌های ترش، شیرین و ملس را با قیمت مناسب و به‌طور مستقیم از باغدار تهیه کنید و همچنین خاطره‌های ماندگار و قشنگ از خود و خانواده‌تان در باغ‌های زیبای انار و سایر جاهای دیدنی ساوه ثبت کنید.

در حال حاضر در شهرستان ساوه، 11 هزار هکتار به باغ‌های انار اختصاص دارد. انار ساوه معروف‌ترین انار ایران شامل انواع مختلفی از جمله یوسف خانی، تبریزی، محمد علی‌خانی، شیرین پاییزه، ملس، آلک و ترش است که از بین آن‌ها انار ممتاز ملس، بیشترین صادرات را دارد.

/ انتهای پیام