سیمای لرستان از دریچه طرح «آمایش سرزمین» / بهشت ظرفیت‌های مغفول!
لرستان را بهشت سرمایه‌گذاری می‌نامند، اما این بهشت سال‌هاست با ظرفیت‌های مغفول در حسرت شکوفایی مانده است؛ در این مطلب بخشی از پتانسیل‌های استان را از دریچه طرح آمایش سرزمین می‌خوانیم.
لرستان را بهشت سرمایه‌گذاری می‌نامند، اما این بهشت سال‌هاست با ظرفیت‌های مغفول در حسرت شکوفایی مانده است؛ در این مطلب بخشی از پتانسیل‌های استان را از دریچه طرح آمایش سرزمین می‌خوانیم.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: لرستان به‌زودی میزبان یازدهمین سفر دولت است، سفری که می‌تواند آغازی بر پایان مصائب این استان در حوزه‌های مختلف باشد. لرستان مشکلات جدی در حوزه‌های مختلف صنعت، گردشگری، کشاورزی، فرهنگی، اقتصادی و... و. دارد و این سفر در صورت نگاه عمیق به مسائل استان راهگشا خواهد بود.
این استان بارها از سوی مسئولان و در دولت‌های مختلف به‌عنوان بهشت سرمایه‌گذاری معرفی‌شده است، جایی که همه‌چیز برای توسعه مهیا بوده اما هنوز در مسیر توسعه قرار نگرفته و این پارادوکس تلخ موجب انتقاد و ناامیدی مردم شده است.
استان لرستان با مساحتی حدود 28157.85 کیلومترمربع و حدود 1.7 درصد از مساحت کشور، در ناحیه جنوب غربی ایران واقع‌شده است. میانگین ارتفاع آن بیش از 2200 متر از سطح دریا است و پست‌ترین نقطه استان با ارتفاع 239 متر در دشت‌های استان و بلندترین قله آن اشترانکوه با ارتفاع حدود 4080 متر از سطح دریا در میان رشته‌کوه زاگرس قرار دارد این استان حدود 1.72 درصد از مساحت کل کشور در رتبه 16 استانی به لحاظ وسعت قرار دارد.
استان لرستان از شمال به استان همدان، از شمال شرقی به استان مرکزی، از شرق به استان اصفهان، از جنوب شرقی به استان چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان خوزستان، از غرب به استان ایلام و از شمال غربی به استان کرمانشاه محدود است.
نمایه جمعیت استان از سال 45 تا 95
بر اساس سرشماری سال 1395 استان لرستان دارای 11 شهرستان، 25 شهر، 31 بخش، 87 دهستان و 3415 نقطه روستایی (آبادی) است.
جمعیت استان در سال 1345 که دومین سرشماری نفوس به‌طور رسمی اجرا شد در حدود 686307 نفر بوده است. در آخرین سرشماری در سال 1395 بالغ‌بر 1760649 نفر شمارش‌شده است.
بنابراین بررسی جمعیت ایران از دومین سرشماری تا آخرین سرشماری نشان می‌دهد بالغ‌بر یک میلیون نفر به جمعیت کل استان اضافه‌شده است. به عبارتی در مدت 50 سال گذشته جمعیت استان بیش از 2.5 برابر شده است.
سنگینی کفه اشتغال لرستان به سمت خدمات!
استان لرستان همچون دیگر استان‌های منطقه زاگرس گذشته اقتصادی چندان مطلوبی نداشته است. قبل از انقلاب اسلامی هم این استان ازنظر اقتصادی وضعیت چندان رضایت بخشی نداشته است.
اقتصاد استان در بخش شهری به‌طور چشمگیری متکی بر فعالیت‌های خدماتی و در بخش روستایی به‌طور محسوس متکی بر فعالیت‌های کشاورزی و دامداری است. از این لحاظ استان لرستان را بایستی اصولا استانی دانست که بخش کشاورزی آن بر سایر بخش‌ها غلبه دارد.
همچنین ترکیب اشتغال در استان لرستان به‌گونه‌ای است که در حدود 45.5 درصد از ترکیب اشتغال استان را شاغلان بخش خدمات تشکیل می‌دهند.
پرآب بی‌آب!
استان لرستان شامل حوضه‌های کرخه و کارون و دز است. میانگین بارش سالانه در سطح استان بین 911 میلی‌متر در ارتفاعات و حداقل 402 میلی‌متر در مناطق هموار و دشتی است. میانگین آن 542 میلی‌متر است که این موضوع سبب گوناگونی وضعیت زیست‌محیطی و ساختار آب و هوایی منطقه شده است. نوع اقلیم این استان از خشک و گرم در پلدختر تا مرطوب در بروجرد و دورود متغیر است. مهم‌ترین رودخانه‌های استان شامل کشکان و سزار (داخلی)، سیمره و بختیاری (مرزی) است که به دریاچه سدهای دز و کرخه تخلیه می‌گردد.
از حدود 15.3 میلیارد مترمکعب حجم متوسط ریزش‌های جوی سالانه، حدود 10 میلیارد مترمکعب به‌صورت رواناب در رودخانه‌ها و مسیل‌های عمده استان جریان می‌یابد که با احتساب 4.1 میلیارد مترمکعب ورودی از استان‌های مجاور و 200 میلیون مترمکعب آب چشمه‌های عمدتا آهکی که جریان پایه رودخانه‌ها را تشکیل می‌دهد، مجموع جریان‌های سطحی استان به 12.4 میلیارد مترمکعب در سال می‌رسد که بخشی از آن به مصرف رسیده و قسمت اعظم آن از طریق رودخانه‌ها به استان‌های مجاور یا کفه‌های داخلی تخلیه می‌شود.
به‌طورکلی حجم منابع آب تجدیدشونده استان 9.2 میلیارد مترمکعب و حجم منابع آب سطحی از منابع آب تجدیدشونده 8.3 میلیارد مترمکعب است.
مرکز ثقل شاهراه ترانزیتی
استان لرستان در مسیر یکی از سه مسیر مهم شاهراهی قرار دارد که مناطق جنوبی را به مرکز و شمال کشور متصل ساخته و امکان دسترسی به آسیای میانه و قفقاز را میسر می‌سازد. از ویژگی‌های این خط مهم ترانزیتی قرارگیری آن در مجاورت یکی از عمده‌ترین قطب‌های صنعتی و کشاورزی و انرژی ایران و جهان است. بنابراین قابلیت‌های فراوانی را جهت توسعه استان فراهم می‌کند.
مسائل حوزه صنعت لرستان در حوزه‌های مختلف دسته بندی می‌شود. یکی از این چالش‌ها عدم تعادل فاحش در نظام استقرار جغرافیایی واحدهای صنعتی و به حاشیه رفتن برخی سکونتگاه‌های شهری استان است.
بر این پایه، درحالی‌که نزدیک به نیمی از واحدهای صنعتی استان در یک محدوده مستقرشده است، بسیاری از مناطق دیگر استان، سهمی ناچیز از توسعه صنعتی را داشته‌اند.
با توجه به قابلیت‌های استان در حوزه معادن بخش فراوانی از صنعت استان متکی به مواد معدنی در قالب تولید محصولات کانی غیرفلزی بوده است.
بازار سرمایه و مشکلات آن از بازدارنده‌های اصلی توسعه صنعتی استان بوده که بهبود سیمای صنعتی استان را به‌ویژه در شهرستان‌های محروم آن با موانع جدی روبه‌رو کرده است.
راه ناتمام کشاورزی و گردشگری!
به‌رغم همه قابلیت‌های استان در حوزه کشاورزی، هنوز بسیاری از داشته‌های لرستان در این حیطه نابارور مانده است، توان‌هایی چون خاک مناسب، اقلیم مساعد در کنار حجم عظیمی از آب‌های هدر رونده کشور که تلفیق آن‌ها در یک برنامه‌ریزی متناسب می‌تواند نه‌تنها چهره بخش کشاورزی منطقه را دستخوش تحولی بنیادی کند بلکه قادر است این بخش از فضای ملی را نیز در مدار توسعه و در پیوند با اقتصاد ملی قرار دهد. آن چنانکه در حوزه توانایی‌های این استان است.
استان لرستان به‌عنوان یکی از مناطق مهم شکل‌گیری تمدن و از عمده‌ترین سکونتگاه‌های بشر به شمار می‌رود و به‌طوری‌که طلایه‌داران میراث فرهنگی و باستانی کشور دارای اهمیت بسزایی در جهان است. متأسفانه روند توسعه صنعت گردشگری در خلال سال‌های متمادی متأثر از چگونگی سطح توسعه کلی استان قرار داشته است لذا فاقد آن رونقی است که استان‌هایی همچون اصفهان، شیراز، یزد و... از آن برخوردار است.
*برگرفته از سند آمایش سرزمین استان لرستان
