شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ تجربه ای برای بایدن
تهران - ایرنا - ترامپ در حالی باید به رغم میل باطنی کاخ سفید را ترک کند که طی سه سال اخیر در راستای راهبرد «فشار حداکثری» شدیدترین تحریم‌ها و تنگناهای اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد اما به هیچ یک از اهداف مورد نظر خود دست نیافت؛ تجربه‌ای که به کمک بایدن برای ترمیم مناسبات با تهران آمده‌است.
واژه «تحریم» با نام آمریکا پیوند خورده و بازیگران مختلف جهان همواره در مقاطع گوناگون تحت فشارهای اقتصادی این کشور قرار گرفته‌اند که جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله آن ها به شمار می رود. کشور ما در عمر چهار دهه‌ای انقلاب زیر شدیدترین تحریم‌ها قرار داشته؛ تحریم‌هایی که در سال های اخیر بیشتر به جنگ تمام عیار اقتصادی شبیه بوده است.
در همین ارتباط حجت الاسلام و المسلمین «حسن روحانی» رییس جمهوری چهارشنبه هفته پیش (12 آذرماه) در جلسه هیات دولت گفت: دشمنان همه توان خود را برای تسلیم مردم ایران در این دهه به کار گرفتند و به ویژه در سه سال اخیر تحریم را به یک جنگ تمام عیار اقتصادی تبدیل کردند. اما در عین حال فکر می‌کنیم با شکست این جنگ و فشار حداکثری، شرایط در سال آینده شرایط متفاوتی خواهد بود.
سه سال جنگ تمام عیار اقتصادی با ایران
جنگ اقتصادی تمام عیار با ایران از اردیبهشت ماه سال 1397 کلید خورد؛ زمانی که ترامپ رسما دستور خروج آمریکا از برجام را امضا کرد و به صورت تدریجی و طی چند مرحله، تمام تحریم ها قبلی را بازگرداند. ابتدا ترامپ در میانه خردادماه همان سال معاملات دلار، طلا و فلزات گرانبها و همچنین صنعت خودرو و فروش هواپیما به ایران را هدف قرار داد. دور دوم تحریم‌های آمریکا (14 آبان‌ماه 97) که اجرایی شد بخش صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه‌ای و بخش انرژی را هدف قرارمی‌داد.
در راستای سیاست فشار حداکثری بر ایران، شاهد تحریم اشخاص حقیقی و حقوقی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا بودیم، از رهبری گرفته تا وزرای دولت و نهادهایی رسمی چون سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی. جنون تحریم تا حدی بر رفتار رئیس جمهوری آمریکا سایه افکنده که باوجود شکست از بایدن در انتخابات ریاست جمهوری، همچنان از اعمال تحریم علیه ایران دست بردار نیست و وزارت خزانه داری آمریکا در تازه‌ترین اقدام، 18 بانک و موسسه مالی را تحت تحریم قرار داد.
یکی از مهمترین صادراتی که ترامپ در سال های اخیر بر آن دست گذاشت، صادرات نفت ایران بود که در دوره برجام از زیر یک میلیون بشکه به 2 میلیون و 800 هزار بشکه در روز رسیده بود. ترامپ چند بازه زمانی مختلف را به منظور معافیت برای خریداران عمده نفت ایران در نظر گرفت و به تمدید آن اقدام کرد. رئیس جمهوری آمریکا در نهایت اما تمامی معافیت‌ها را برداشت تا در راستای فشار حداکثری بر تهران، صادرات نفت ایران را به صفر برساند؛ هدفی که تا به امروز محقق نشده است.
هر چند ترامپ نتوانست آن طور که وعده داده بود، صادرات نفت ایران را به صفر برساند اما ایران به دلیل تکیه بر این منبع خدادادی با مشکلات اقتصادی مواجه شد. چند هفته پیش وزارت امور خارجه آمریکا در گزارشی مدعی شده که این کشور با پیشبرد کارزار فشار حداکثری علیه ایران به میزان 70 میلیارد دلار به درآمد نفتی ایران خسارت زده است.
اعمال خسارت اقتصادی بر ایران با تحریم صادرات نفت، تجربه ای شد تا مسوولان کشورمان بجای تکیه بر فروش این انرژی، در صدد رهایی از وابستگی به نفت برآیند. در همین ارتباط روحانی در جمع هیات دویت با بیان اینکه «همه امکانات خود را بسیج کرده ایم و شرایط را مناسب می دانیم که سال آینده فروش نفت را افزایش دهیم»، گفت: پیش بینی ما فروش بیش از 2 میلیون بشکه نفت و میعانات است اما این به معنای افزایش اتکا به نفت در لایحه بودجه نیست.
از جنگ اقتصادی تمام عیار تا تروریسم اقتصادی
جنگ اقتصادی تمام عیار که ترامپ از سال 97 شروع کرد تا جایی ادامه یافت که بسیاری از ناظران آن را همتراز با «ترویسم» دانستند. در ماه های اخیر نیز مسوولان جمهوری اسلامی همواره از تریبون های مختلف، فشار اقتصادی آمریکا بر ایران را نه تحریم بلکه در قالب تروریسم اقتصادی ارزیابی می کنند.
همچنین تروریسم اقتصادی اصطلاحی پرتکرار در کلام حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری است که در فرصت‌های مختلف از آن استفاده می‌کند؛ موقعیت‌هایی از گفت وگوی تلفنی روحانی با «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه گرفته تا در جریان سفر به قرقیزستان و تاجیکستان برای حضور در اجلاس‌های شانگهای و سیکا.
یکی از جنبه های تروریسم اقتصادی، محروم کردن مردم ایران از امکانات پزشکی و دارویی و نیز مواد غذایی است. تیم ترامپ به رغم اینکه در سطح شعار و سیاست های اعلانی خود، ایران را از این گونه تحریم ها معاف اعلام می کنند اما با تحریم شبکه بانکی ایران، رسما ورود کمک های بشردوستانه را به ایران حتی در اوج شیوع کرونا با مانع جدی مواجه کرده اند.
ناظران بر این باورند اگر چه تحریم های آمریکا بر اقتصاد ایران بی تاثیر نبود اما ترامپ باوجود تکیه چند ساله بر این ابزار در نهایت به اهداف خود دست نیافت. ناکامی ترامپ پس از تلاشی سه ساله باعث شد تا بسیاری از مهره های کلیدی از جمله «برایان هوک» رئیس «گروه اقدام ایران» را در وزارت امور خارجه برکنار کند؛ فردی که برای تنگ تر کردن حلقه تحریم و به صفر رساندن صادرات نفت ایران منصوب شده‌بود به ان امید که تهران را به پای میز مذاکره بکشاند.
تلاش آمریکا برای تداوم تحریم تسلیحاتی ایران نیز راه به جایی نبرد. شکست امریکا در شورای امنیت نیز لکه ننگی بر پیشانی دولت او در ماه های پایانی حضور وی در کاخ سفید بود. پس از شکست ترامپ در انتخابات 2020 این کشور، مخالفت های بین المللی با تحریم ایران به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته و آشکارا بیان می شود، همان گونه که اواخر آبان ماه وزرای خارجه «گروه 77 به اضافه چین» در بیانیه پایانی چهل و چهارمین اجلاس خود بر لغو فوری تحریم‌های ضدایرانی از سوی امریکا تاکید کرد.
شواهد و مستندات گواهی بر ناکامی امریکا در بهره گیری از تحریم و فشار حداکثری بر ایران است؛ ترامپ که قصد کشاندن ایران پای میز مذاکره و انعقاد توافق ثانویه را با تهران داشت تا از ان به عنوان برگ برنده ای در مقابل طیف دموکرات استفاده کند، در نهایت بازی را به رقیب واگذار کرد. تجربه سه سال اعمال فشار حداکثری بیهوده بر ایران از سوی ترامپ، تیم دموکرات بایدن را به این نتیجه رسانده که نه تحریم بلکه بازگشت به برجام و تداوم مذاکرات در قالب گفت وگوهای ایران و 1+5 می تواند در روابط تهران - واشنگتن کارگشا باشد.
*س_برچسب‌ها_س*