عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و زلزله سیاسی در غرب / دستاوردهای سیاست‌خارجی دولت رئیسی چیست؟
گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو_ تِد اسنایدر، نویسنده و تحلیلگر اندیشکده کوئینسی، در گزارشی، با اشاره به امضای تفاهم‌نامه عضویت قطعی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای در جریان نشست اخیر این سازمان در سمرقند ازبکستان، به طور خاص به این نکته می‌پردازد که این مساله یک زلزله قابل توجهِ سیاسی را در پایتخت‌های غربی به راه انداخته و مهمتر از همه تلاش‌های چندین ساله غرب جهت تحمیل انزوا به ایران...
گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو_ تِد اسنایدر، نویسنده و تحلیلگر اندیشکده کوئینسی، در گزارشی، با اشاره به امضای تفاهم‌نامه عضویت قطعی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای در جریان نشست اخیر این سازمان در سمرقند ازبکستان، به طور خاص به این نکته می‌پردازد که این مساله یک زلزله قابل توجهِ سیاسی را در پایتخت‌های غربی به راه انداخته و مهمتر از همه تلاش‌های چندین ساله غرب جهت تحمیل انزوا به ایران را نیز با توجه به شمار دیگری از تحولات منطقه‌ای و بین المللی، عملا به نقطه پایان خود رسانده است.
تِد اسنایدر در مقاله خود می‌نویسد: «هنوز مشخص نیست که آیا رایزنی‌های دیپلماتیک در چهارچوب مذاکرات اتمی وین، منجر به بازگشت مجدد ایران و آمریکا به تعهدات برجامیشان و احیای توافق مذکور خواهد شد یا خیر. با این حال، چه این مذاکرات به نتیجه برسد یا نرسد، اینطور به نظر می‌رسد که کارزارِ منزوی سازی بین المللی ایران، عملا در حالِ رسیدن به نقطه پایانی خود است و ایران در حال کسب موفقیت‌هایی قابل توجه در این حوزه است.
در این راستا، دبیر کل سازمان همکاری‌های شانگهای در اجلاس سران این سازمان که به تازگی (در تاریخ 15 سپتامبر) برگزار شد، تفاهم نامه تعهدات جمهوری اسلامی ایران جهت عضویت کاملِ این کشور در سازمان مذکور را به امضا رساند. در نتیجه، ایران به سازمانی خواهد پیوست که اعضای آن 43 درصد از جمعیت جهان را نمایندگی می‌کنند و عملا پس از سازمان ملل متحد، دومین سازمان بزرگ بین المللی در دنیا به حساب می‌آید.
در عین حال، سازمان همکاری‌های شانگهای هم برای چین و هم روسیه به یک اولویت نیز تبدیل شده است. هدف اصلیِ این سازمان نیز کنشگری به مثابه یک نیروی متوازن کننده در حوزه‌های اقتصادی و سیاست خارجی علیه جهانِ تک قطبی تحت رهبری آمریکا است.
این سازمان که با حضور تنها شش کشور در سال 2001 تاسیس شد، به تدریج و در نهایت پس از الحاقِ کشور‌های هند و پاکستان به آن در سال 2017، به هشت کشور ارتقا پیدا کرد. در این میان، ایران پس از فراز و فرود‌های زیاد در نهایت به عنوان نهمین عضو سازمان همکاری‌های شانگهای پذیرفته می‌شود. البته که کشور‌های زیاد دیگری نیز در صف هستند تا بتوانند به عضویت سازمان مذکور درآیند.
عضویت در سازمان شانگهای، امکانات ارتباطی قابل توجهی را در حوزه همکاری‌های اقتصادی میان ایران با روسیه، چین، هند، پاکستان، و شمار دیگری از کشور‌های منطقه آسیای مرکزی فراهم می‌کند. در واقع ایران به بازار اقتصادی که تقریبا نیمی از جمعیت جهان را در بر می‌گیرد و در عین حال، 28 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را نیز شامل می‌شود، دسترسی پیدا می‌کند و جایگاه و موقعیت اقتصادی خود را نیز به نحو قابل ملاحظه‌ای تقویت می‌کند.
در این راستا، برخی ناظران و تحلیلگران بین‌المللی بر این باورند که ایران به طور سنتی، از موقعیت و جایگاه تجاری قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده است. با این حال، تحریم‌های غربی علیه ایران، الگو‌های تجاری این کشور را مختل کرده اند. در این چهارچوب، پاسخِ ایران به کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا علیه خود، تمرکز بر توسعه روابط با همسایگان و همچنین قدرت‌های شرقی بوده است.
ایران جهت پیشبرد این دستورکار، در وهله نحست تحت تاثیر انگیزه‌های امنیتی و سپس الزامات اقتصادی بوده است. نباید فراموش کرد که عضویتِ کامل و قطعی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، روند تجارت ایران با قدرت‌های آسیایی و روسیه را تسهیل خواهد کرد و در عین حال می‌تواند جبران کننده کاهش حجم تجارت میان اتحادیه اروپا و ایران به دلیلِ تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه تهران باشد. مساله‌ای که نگرانی‌های جدی را در غرب ایجاد کرده است.
باید توجه داشت که توسعه مناسبات ایران با قدرت‌های شرقی، نه فقط ایران را تا حد زیادی از انزوای جهانی خارج می‌سازد بلکه موجب توسعه قدرت و نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه نیز می‌شود. در این راستا، در ماه آگوست سال جاری میلادی، هم امارات متحده عربی و هم کویت به طور رسمی اعلام کردند که سفرای خود را به تهران بازخواهند گرداند. این دو کشور سفرای خود را از سال 2016 و در پی وخامت و اوج‌گیری تنش‌ها در چهارچوب روابط تهران و ریاض، از ایران فراخوانده بودند. در ادامه این روند انتظار می‌رود که عربستان سعودی نیز رویه مشابهی را در روز‌ها و ماه‌های آتی دنبال کند.
پیش بینی‌ها مبنی بر شکستنِ یخ مناسبات و روابط ایران و عربستان سعودی، پس از آنکه برخی منابع خبری از درخواست محمد بم سلمان ولیعهد سعودی مبنی بر انجام گرفتنِ دیدار میان وزرای خارجه ایران و عربستان خبر داده اند، تا حد زیاد قوت گرفته است. ایران و عربستان که دو رقیب جدی در منطقه خاورمیانه هستند، از سال 2020، درگیر گفتگو‌های تنش زدایی هستند و تاکنون چندین دور ملاقات میان مقام‌های دو کشور برگزار شده است. در این راستا، در تاریخ 22 آگوست سال جاری میلادی، وزیر خارجه ایران اعلام کرد که "گفتگو‌ها با عربستان سعودی جهت احیای روابط سیاسی و دیپلماتیک، در مسیرِ درست و مثبتی قرار دارد.
در عین حال در ماه آگوست، وزیر خارجه امارات متحده عربی نیز اعلام کرد که بازگشت سفیر خود به ایران را به مثابه بخشی از تلاش‌های دو کشور جهت عادی سازی روابط و در عین حال تامین منافع کلان منطقه ای، در دستورکار دارد (این مهم اکنون محقق شده است). کویت نیز از انتصاب سفیر جدید خود در ایران خبر داده است.
در این چهارچوب، مجموعه‌ای از تحولات نظیرِ امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله ایران و چین که ارزشی بالغ بر 400 میلیارد دلار دارد، بازگشایی رسمی سفارتخانه‌های امارات و کویت در تهران در ماه گذشته، و البته عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای که به طور رسمی و به تازگی اعلام شده، به این واقعیت اشاره دارند که حتی اگر مذاکرات احیای برجام فرو بپاشد و تحریم‌های غرب علیه ایران همچنان سرِ جای خود باشند، شانس فروپاشیِ سازوکار‌های تحمیلیِ غرب جهت انزوای ایران، بسیار بالا است و این گزاره (منزوی سازیِ ایران) عملا به نقطه پایان خود رسیده است».
انتهای پیام /