غرب پیش‌نویس تابستان را پس می‌گیرد؟

ایران و متن پیشنهادی بورل

اما از جمله مهم‌ترین دستورکارهای پیش نویس بورل که برخی رسانه های خارجی آن را منتشر کردند، این بود که شهروندان غیرآمریکایی اجازه خواهند داشت با شرکت‌هایی که با سپاه پاسداران معاملات اقتصادی دارند، تجارت کنند. براساس گزیده هایی از متن پیش نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا که پولیتیکو ادعا می‌کند به آن دست یافته است، تحریم های آمریکا علیه سپاه پاسداران ایران با هدف احیای توافق هسته ای 2015 کم رنگ می‌شود و راه را برای تهران هموار می‌کند تا از بررسی بیشتر سایت های هسته ای که مشکوک خوانده می شوند، جلوگیری کند.

در عین حال، براساس این پیش نویس در خصوص تضمین قرار بر آن شد که شرکت‌هایی که مایل به همکاری با ایران هستند، حتی در صورت خروج دولت بعدی آمریکا از توافق، تا دوسال و نیم بعد بتوانند همچنان در ایران به همکاری ادامه دهند. در خصوص فروش نفت ایران به کشورهای غربی و دسترسی به دارایی های بلوکه‌شده اش در خارج از کشور نیز قرار بود برخی امتیازات به ایران داده شود.

حال پرسش این است که با توجه به تحولات اخیر در صحنه داخلی، منطقه ای و بین‌المللی، اگر ایران مایل باشد به این پیش نویس 35صفحه ای بازگردد، طرف غربی نیز این پیش نویس را می پذیرد؟ در چند ماه گذشته برخی متغیرها باعث شده است تا برجام نیز تحت‌الشعاع قرار گیرد که از جمله می توان به تحولات در ایران و ادعای فروش پهپادهای ایران به روسیه و استفاده از آن در جنگ اوکراین اشاره کرد. عده ای بر این باور هستند که اروپا و آمریکا می خواهند با استفاده از این مسائل علیه ایران اهرم سازی کرده و امتیازات بیشتری در میز مذاکرات از تهران طلب کنند.

غرب اکنون پیش نویس بورل را نمی پذیرد

رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل، در واکاوی این موضوع به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «با توجه به اینکه اتحادیه اروپا موضع صریحی در مورد اینکه آیا اگر ایران این پیش نویس را بپذیرد، توافق می‌شود یا خیر اعلام نکرده، شاید این گمانه درست باشد که آنها در شرایط فعلی شاید به این پیش نویس راضی نمی شوند.» قهرمانپور معتقد است احتمالا طرف غربی به‌ویژه درباره مساله پادمان پیشنهادهای جدیدتری مطرح خواهد کرد. این پژوهشگر با اشاره به اینکه مساله اوکراین و بحث ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه در محاسبات غرب، به‌ویژه اروپا، خیلی مهم و اثرگذار است، گفت: «بنابراین یکی از متغیرهایی که ممکن است باعث شود اروپا این پیش نویس را نپذیرد، همین بحث ارسال پهپادهای ایرانی است.»

قهرمانپور همچنین معتقد است کشورهای اروپایی و آمریکا نیز مانند دیگر کشورهای دنیا مایل هستند از هر فرصتی برای اهرم سازی و اعمال فشار به طرف مقابلشان استفاده کنند که در مورد ایران اکنون چند متغیر وجود دارد که غرب می تواند آنها را دستاویز فشار بیشتر بر تهران در میز مذاکرات قرار دهد. وی افزود: «سیاست بین‌الملل یعنی استفاده از فرصت ها و غرب نیز نسبت به این امر غافل نبوده و نیست.»

هزینه توافق

طهمورث غلامی، کارشناس مسائل آمریکا، در پاسخ به اینکه اگر اکنون به‌فرض، ایران بپذیرد همان پیش نویس بورل مورد توافق قرار گیرد، آیا آمریکا و اروپا آن را خواهند پذیرفت یا امتیازات بیشتری را به دلیل شرایط جدید از ایران خواهند خواست، به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «مساله الان این نیست که آنها امتیازات بیشتری از ایران بخواهند، بلکه مساله این است که هرگونه صحبت‌کردن از توافق و احیای برجام در آمریکا و کشورهای اروپایی بسیار پرهزینه است.»

غلامی با اشاره به صحبت های چند روز قبل هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا، مبنی بر اینکه دولت بایدن باید مذاکرات هسته ای با ایران را متوقف و از مردم ایران حمایت کند، توضیح داد: «از نظر غربی ها در شرایطی که در داخل ایران ناآرامی وجود دارد و آنها نیز نسبت به نحوه برخورد انتقاد دارند، توافق بسیار پرهزینه خواهد بود.» وی تاکید کرد: «دولت بایدن از طرف دموکرات ها و جمهوری‌خواهان تحت فشار است و در چنین شرایطی تا زمانی که نا آرامی‌ها در ایران ادامه دارد آنها به توافق هسته ای فکر نمی کنند.» این کارشناس درباره رویکرد اروپا به مساله احیای برجام نیز گفت: «این متغیر برای اروپایی ها نیز مهم است و آنها به تحولات داخلی ایران توجه دارند.»

به گفته غلامی، متغیر دیگری که این روزها مذاکرات احیای برجام را تحت الشعاع قرار داده و برای اروپا مهم‌تر از آمریکاست، بحث حمایت های ایران از روسیه در جنگ اوکراین است. وی افزود: «این موضوع چون به صورت مستقیم با امنیت اروپایی ها ارتباط دارد، آنها نمی توانند نسبت به آن بی تفاوت باشند.» غلامی توضیح داد امروز دیگر مساله برجام به‌تنهایی مطرح نیست، بلکه برجام هم با ادعاها درخصوص حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ علیه اوکراین و هم مسائل داخلی کشور گره خورده است. بنابراین تا این مسائل ادامه دارد همان‌گونه که غربی ها اعلام کردند، می توانیم بگوییم که احیای برجام برای آنها در اولویت نیست.

نقض قطعنامه 2231

این کارشناس در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل در تاریخ 28 آذر و گزارش دبیر کل در خصوص اجرای قطعنامه 2231 گفت: «چون قبلا شورای امنیت از دبیر کل خواسته بود در خصوص ارسال موشک و پهپاد توسط ایران به روسیه تحقیق کند، احتمالا گزارش دبیر کل این است که ایران چنین اقدامی انجام داده و بنابراین بحث نقض قطعنامه 2231 مطرح خواهد شد. در نتیجه مساله این نیست که شاید اروپایی ها خواسته های بیشتری داشته باشند، بلکه مساله این است که تحولات جدیدی رخ داده که این تحولات فعلا اجازه نمی دهد برجام در اولویت قرار داشته باشد.»

اما و اگرها در پیش نویس

کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران نیز در این باره گفت: «حدس می زنم اگر ایران متن بورل را عینا قبول کند، به احتمال زیاد آمریکا نیز حاضر به نهایی کردن توافق و احیای برجام خواهد شد.» وی ادامه داد: «محدود کردن برنامه هسته ای ایران برای غرب همیشه مهم بوده است.» به گفته این کارشناس، با توجه به ارزیابی‌ای که از نیاز طرف ایرانی به احیای برجام خواهند داشت، ممکن است در جزئیات و شرایط اجرا مشکلاتی ایجاد کنند. همچنین در مورد برخی موضوعات داخلی و مساله اوکراین، تحریم هایی را به بهانه های دیگر اعمال کنند. احمدی توضیح داد اگر آنها جزئیات و ترتیب اجرا را تغییر دهند یا در مسیر آن مشکل ایجاد کنند، به فرض اینکه دو طرف پیش نویس بورل را پذیرفته باشند، مشخص نیست در چنین فضایی، توافقی صورت خواهد گرفت یا خیر.

• عکس خبری
• اروپا می‌خواهد روسیه و ایران را دور بزند
• اعلام زمان بازی دوستانه ایران و تونس
• بورل: برجام در بن بست است
• بورل: برجام در بن‌بست است اما...