فرود پهپادهای ایرانی روی میز مذاکرات تهران - واشنگتن
اقتصادنیوز: روزنامه فایننشال تایمز مدعی شد ایالات متحده از ایران خواسته تا فروش پهپادهای نظامی به روسیه را به عنوان بخشی از گفتگوها میان واشنگتن و تهران، در راستای تنش‌زدایی و مهار بحران هسته‌ای، متوقف کند.
به گزارش اقتصادنیوز، طبق آنچه در گزارش فایننشال تایمز آمده، به گفته افراد مطلع در این مورد، دولت بایدن این موضوع را در مذاکرات غیرمستقیم با ایران در قطر و عمان در سال جاری مطرح کرده است.
به گفته این منابع، این گفتگوها در کنار مذاکرات بر سر یک معامله مبادله زندانیان انجام شده است که منجر به انتقال چهار شهروند دوتابعیتی در تهران از زندان به حبس خانگی در هفته گذشته شد.
این گزارش مدعی‌ست، به گفته یک مقام ایرانی و فرد دیگری که در جریان مذاکرات قرار گرفته است، ایالات متحده از ایران می‌خواهد که تحویل هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه را متوقف کند. این مقام افزود که تهران - که رسما استفاده از پهپادهایش در اوکراین را تکذیب می‌کند - بارها از مسکو خواسته است تا استفاده از آن‌ها را در درگیری متوقف کند، اما واشنگتن خواهان «گام‌های ملموس‌تر» است.
آنطور که اکوایران گزارش داده است، مبادله موفق زندانیان و هرگونه توافق غیررسمی، اولین موفقیت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در مورد ایران، آن هم پس از بیش از دو سال گفتگوهای غیرمستقیم و غیرمستقیم است که در آن او به دنبال احیای توافق هسته ای 2015 و کاهش تنش در خاورمیانه است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت، ایالات متحده استراتژی بازدارندگی، فشار و دیپلماسی را دنبال می‌کند تا اطمینان حاصل کند که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند - این در حالی است که تهران هر گونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را بارها رد کرده است. بلینکن گفت: «ما به صراحت گفته‌ایم که ایران باید برای ایجاد فضا برای دیپلماسی آینده تنش‌زدایی کند. انتقال زندانیان ما به خارج از زندان و به حبس خانگی به هیچ جنبه دیگری از سیاست ما در قبال ایران مرتبط نیست».
مذاکره‌کنندگان امیدوارند که مذاکرات غیرمستقیم منجر به کاهش تنش شود. یک مقام ایرانی و فرد دیگری که در جریان مذاکرات قرار گرفتند، گفت: برای ایران، این به معنای موافقت با عدم غنی‌سازی اورانیوم فراتر از خلوص 60 درصد، بهبود همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تعهد به عدم هدف قرار دادن آمریکایی‌ها است.
این مقام ایرانی گفت، در مقابل، واشنگتن از اعمال تحریم‌های جدید در برخی حوزه‌ها، به استثنای تحریم‌های مربوط به حقوق بشر، خودداری می‌کند و تحریم‌هایی را که از قبل در مورد فروش نفت اعمال شده بود، به شدت کنترل نمی‌کند.
جمهوری اسلامی از آمریکا می‌خواهد که متحدان اروپایی را متقاعد کند که فشار بر ایران را نیز کاهش دهند، زیرا اقتصاد این کشور به دلیل تحریم‌های آمریکا که پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از توافق هسته‌ای سال 2015 اعمال شد، بدتر شده است.
این مقام ایرانی گفت، نگرانی در تهران این است که انگلیس، آلمان و فرانسه، امضاکنندگان اروپایی توافق 2015، می‌توانند به دنبال اعمال مجدد برخی تحریم‌ها به محض پایان یافتن بندهای توافق هسته‌ای که برنامه موشکی بالستیک ایران را در ماه اکتبر منقضی می‌کند، باشند. این مقام گفت: «ما بسیار نگران ماه اکتبر هستیم. ما انتظار داریم [آمریکا] فشارها بر ایران را از طرف‌های مختلف کاهش دهد.» این مقام افزود: «آمریکا و ایران بر سر بیشتر مسائل به توافقاتی دست یافته‌اند، اما گفت‌وگوها - که از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود - در قطر و عمان به‌ویژه در مورد روسیه ادامه خواهد یافت».
فردی که در جریان گفتگوها قرار دارد گفته که تبادل زندانیان منوط به اقدامات تنش‌زدایی نیست، اما افزود که چنین اقدامی می‌تواند به ایجاد اعتماد بین طرفین کمک کند. یک مقام غربی گفت که معامله زندانیان پیش‌نیازی برای هر گونه پیشرفت در گام‌های کاهش تنش هسته‌ای است. اما این دیپلمات همچنین هشدار داد که «فاصله بسیار زیادی بین انجام آن گفتگو [در مورد اقدامات کاهش تنش] و سپس تمایل کل دولت ایران به اجرای آن وجود دارد».
بر اساس این مبادله، ایران چهار زندانی آمریکایی را که هفته گذشته از زندان اوین منتقل شده بودند، به اضافه یک آمریکایی دیگر که قبلاً در حبس خانگی بودند، آزاد خواهد کرد. آمریکا پنج ایرانی را آزاد خواهد کرد.واشنگتن همچنین به تهران اجازه می‌دهد تا به 6 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده در کره جنوبی دسترسی داشته باشد، البته پس از انتقال پول به حسابی در قطر، جایی که نظارت صورت می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که فقط برای کالاهای غیر تحریمی استفاده می‌شود.
انتظار می‌رود خروج شهروندان دوتابعیتی از ایران چند روز زمان ببرد، زیرا انتقال 6 میلیارد دلار با آزادی زندانیان همراه است.
با توجه به اینکه برنامه هسته‌ای ایران تا حد زیادی توسعه پیدا کرده است، اجماع مقامات و تحلیل‌گران بر این است که توافق 2015 قابل بازسازی و احیا نیست. در نتیجه، دولت بایدن می خواهد بحران هسته ای را تا پس از انتخابات ریاست جمهوری 2024 آمریکا مهار کند. به گفته تحلیل‌گران، اگر بایدن پیروز شود، ممکن است فرصتی برای تضمین یک توافق جامع‌تر وجود داشته باشد.
هنری روم، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، یک اندیشکده، گفت: «بهترین سناریو از منظر سیاست ایالات متحده، جلوگیری از بدتر شدن اوضاع و جلوگیری از تشدید تنش است».
تلاش‌های دیپلماتیک قبلی برای عقب‌نشینی از برنامه هسته‌ای ایران شکست خورده است و مقامات آمریکایی هشدار داده‌اند که پیشرفت‌های این کشور در غنی‌سازی اورانیوم به این معناست که تولید مواد شکافت‌پذیر کافی برای سلاح هسته‌ای ممکن است دو هفته طول بکشد.
ایران پس از افزایش شدید فعالیت‌های هسته‌ای خود در واکنش به اقدامات ترامپ، دو سال است که اورانیوم 60 درصد - بالاترین سطح خود و نزدیک به درجه تسلیحات - را غنی می کند.
دولت بایدن مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن، با میانجیگری اتحادیه اروپا با تهران مذاکره کرد تا ببیند آیا توافق سال 2015 می‌تواند نجات یابد یا خیر. اما ایران دو بار پیشنهادهایی را که غرب معتقد بود می‌توانست توافق را احیا کند، رد کرد.
تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که حتی اگر ایران و ایالات متحده با اقدامات کاهش تنش موافقت کنند، موضوع اصلی رسیدگی به جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران ممکن است به همان اندازه چالش برانگیز و پیچیده باقی بماند.
صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس، درباره معامله زندانیان گفت: «این یک چسب زخم است. اسرائیل را عقب نگه می‌دارد، تنش‌ها را پایین می‌آورد و چرخه هسته‌ای را دور نگه می‌دارد - همین.»
او گفت: «این توافق هسته‌ای [و] کاهش تحریم‌ها را برای ایران به ارمغان نخواهد آورد».
همچنین بخوانید