قدر، شب اندیشه و تعیین سرنوشت تا سال آینده است
کاشان - ایرنا - عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه کاشان گفت: قدر، شب تعیین سرنوشت و تمامی اعمال و رفتار انسان با اراده خودش تا سال آینده است و تفکر و اندیشه در آیه‌های قرآن، بازگشت به خویشتن واقعی و رسیدن به خدا از طریق ارتباط با ولی او از جمله ویژگی‌های این شب محسوب می‌شود.
عباسعلی فراهتی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ارزش، اهمیت و شان والای ماه مبارک رمضان افزود: همان‌گونه که از آیه‌های شریفه قرآن کریم و روایت‌های اهل بیت عصمت و طهارت استفاده می‌شود، در بین ماه‌های سال ماهی به عظمت ماه مبارک رمضان وجود ندارد، چرا که ماه نزول قرآن کریم بر قلب مطهر پیامبر نور و رحمت حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) برای هدایت و رستگاری جامعه بشری به‌عنوان بزرگترین هدیه الهی است.
وی با استناد به روایت رسول خدا که رمضان ماه میهمانی و ضیافت الهی، ماه رحمت، برکت و مغفرت است، اظهار داشت: روزها، شب‌ها و ساعت‌های آن بر همه روزها، شب‌ها و ساعت‌ها برتری، حتی نفس‌های انسان مومن در آن پاداش تسبیح و خواب آنان پاداش عبادت و بندگی خداوند دارد و اعمال انسان‌ها در این ماه مقبول و دعای آنان مستجاب است.
محقق و پژوهشگر علوم اسلامی، فلسفه روزه و روزه‌داری را تقویت و رشد ملکه تقوا در وجود انسان و به تعبیر دیگر روزه‌داری را فرصتی برای بازگشت انسان به خویشتن خویش دانست و گفت: رمضان ماهی است که انسان می‌تواند در پرتو روزه‌داری، تلاوت قرآن کریم، اقامه نماز و راز و نیاز با حق‌تعالی در آن از تاریکی هواهای نفسانی، جهل و ناآگاهی به نور هدایت و روشنایی رهنمون شود.
نزول قرآن، بزرگترین عظمت شب قدر
فراهتی با تاکید بر اینکه خداوند سبحان بزرگترین موهبت الهی را شب قدر، شبی برتر از هزار ماه برای امت پیامبر اکرم (ص) قرار داده است، افزود: بر پایه آیه‌های شریفه سوره مبارکه قدر و روایت‌های اهل بیت (ع) بزرگترین نشان عظمت این شب، نزول قرآن بر قلب مطهر پیامبر اسلام (ص) است.
وی با اشاره به اینکه آیه 185سوره بقره «شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان» نیز نزول قرآن در ماه رمضان را برای هدایت مردم بیان می‌کند، ادامه داد: حقیقت مسلم با استفاده از نص صریح این آیه، آیه‌های سوره قدر و روایت‌ها، نزول قرآن در ماه مبارک رمضان و در شب قدر است.
عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه کاشان همچنین با اشاره به آیه‌های 192 تا 196 سوره شعرا که می‌فرماید «وانه لتنزیل رب العالمین نزل به الروح الأمین علی قلبک لتکون من المنذرین بلسان عربی مبین وانه لفی زبر الأولین» "و البته این (قرآن) فرستاده پروردگار جهانیان است که (جبرئیل) فرشته امین الهی آن را فرو آورده است بر دل تو، تا از هشداردهندگان باشی این قرآن به زبان عربی روشن (نازل شده) و همانا (خبر) آن در کتابهای (آسمانی) پیشین آمده است" خاطر نشان کرد: عظمت قرآن کریم و اعجاز آن را تا حدود زیادی از این آیه‌ها می‌توان دریافت.
فراهتی تصریح کرد: بر پایه آیه‌های 192 تا 196 سوره شعرا، نزول قرآن کریم از طریق روح‌الامین و از جانب خداوند بر قلب مطهر پیامبر اکرم (ص) به عنوان کتاب هدایت و رستگاری انسان و کتابی است که رهنمودهای آن بشر را از تاریکی‌های جهل، ناآگاهی و هواهای نفسانی به سوی نور که خداوند سبحان باشد هدایت می‌کند.
وی دلیل نزول قرآن بر هدایت و رستگاری انسان را با اشاره به آیه 15 سوره مائده «قد جاءکم من الله نور وکتاب مبین» "به تحقیق برای شما نوری و کتاب مبین آمد" و 16 سوره مائده «ویخرجهم من الظلمات الی النور باذنه» "شما را از تاریکی‌های جهل و ناآگاهی به سوی نور یعنی خداوند هدایت می‌کند" یادآور شد و گفت: با استناد به این آیه‌ها در شب قدر کتاب قرآنی نازل شده که کمال، خوشبختی، سعادت و رستگاری انسان و رسیدن او به کمال مطلق را از راه پیروی از رهنمودهای آن محقق می‌کند.
به گفته فراهتی، نزول قرآن، این موهبت الهی به تعبیر دیگر و از زبان قرآن در آیه 9 سوره اسری «ان هذا القرآن یهدی للتی هی أقوم ویبشر المؤمنین الذین یعملون الصالحات أن لهم أجرا» "این کتاب الهی در این شب نازل می‌شود این یک عظمت و یک بزرگی خاصی است که خداوند اختصاص به این شب داده است" در شب قدر بر قلب مطهر پیامبر رحمت اختصاص یافته است.
نزول دفعی 2 حقیقت ظاهری و باطنی قرآن در شب قدر بر پیامبر (ص)
پژوهشگر علوم اسلامی درباره اینکه قرآن در 23 سال یا در شب قدر نازل شده است گفت: پاسخ مفسران این است که قرآن 2 نزول دفعی در شب قدر و تدریجی در 23 سال داشت که به مناسبت‌های مختلف در خصوص احکام، قوانین، مسایل اخلاقی، پاسخ به شبه‌ها و سوال‌هایی که از رسول خدا داشتند.
به گفته وی، با توجه به واژه «تنزیل» از مصدر تفعیل در آیه‌های 192 سوره شعرا «و انه لتنزیل رب العالمین»، 106 سوره اسری «و نزلناه تنزیلا» و 192 سوره شعرا «و انه لتنزیل رب العالمین» که در زبان عربی برای تدریج به کار می‌رود، از این رو نزول تدریجی قرآن در 23 سال حیات پیامبر در مکه و مدینه بود.
فراهتی ادامه داد: اما با توجه به واژه أنزل از مصدر افعال در آیه 185 سوره بقره «شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان» در زبان عربی به معنای نزول دفعی یا دفع واحد یا یک مرتبه به‌صورت کامل بر قلب مطهر است.
وی اضافه کرد: حتی برخی بر این عقیده هستند که 2 حقیقت ظاهریه و باطنیه قرآن در شب قدر بر قلب مطهر پیامبر رحمت نازل شده است و برخی از مفسران از جمله علامه طباطبایی رحم الله عقید دارد مراد از نزول دفعی در شب قدر حقیقت باطنی قرآن است که از ادراک ما خارج است.
عضو هیات علمی دانشگاه کاشان با قرائت مجدد سوره قدر در شان این شب معنوی و قدسی بی‌نظیر درباره ویژگی دیگر آن که فضیلت عبادت در آن از هزار ماه و بیش از 80 سال به‌صورت پیوسته بالاتر است، اظهار داشت: خدواند این موهبت خاص و شب قدر را که می‌فرماید "تو چه می‌دانی شب قدر چیست" به امت پیامبر اکرم (ص) عنایت فرموده است.
وی با بیان اینکه اگر انسان‌ها در این شب پر فضیلت تصمیم بگیرند با توبه و دست به دعا و نیایش به سوی خدای خود بازگردند پروردگار پاداش عبادت و بندگی بیش از هزار ماه را برایشان قرار داده است اضافه کرد: در عظمت این شب همین بس که حتی حق تعالی خطاب به رسول خدا می‌فرماید «وما أدراک ما لیل القدر» یعنی "عظمت این شب فوق ادراک بشر و فوقالعاده است".
فراهتی با یادآوری استفاده بسیاری از مردم از ظاهر آیه‌ها و روایت‌ها گفت: عظمت و بزرگی شب قدر را افرادی می‌توانند دریابند که از نظر روحی و سعه وجودی قدرت درک مقام‌های باطنی این گونه حقایق را در خود داشته باشند.
مدرس فقه و مبانی حقوق اسلامی، قدر را شبی برتر از هزار ماه را موهبتی از فضل، جود و فیض بی‌نهایت خداوند به‌عنوان یک فرصت برای انسان‌های دچار لغزش، انحراف و کاستی اعمال دانست و گفت: دلیل برتری این شب بر هزار ماه این است که پروردگار با این موهبت و عنایت خاص الهی در توبه، آمرزش و بخشش را بر روی همه انسان‌های مومن و حتی انسان‌هایی با قصد بازگشت به خداوند باز می‌کند.
قدر، شب اندازه‌گیری و تقدیر مقدرات
رییس پیشین دانشگاه پیام نور کاشان دلیل نامگذاری لیل القدر به نام شب قدر را با توجه به قواعد لغت در زبان عربی به معنای اندازه‌گیری برشمرد و گفت: از آنجا که بر پایه آیه‌ها و روایت‌ها تمامی تقدیر و سرنوشت انسان‌ها از جمله سلامتی، برخورداری از برکت‌ها و توفیق‌های الهی در زمینه‌های مختلف تا سال آینده در این شب تعیین می‌شود، بیانگر فضیلت و ویژگی دیگر برای شب قدر به‌عنوان شب سرنوشت و تعیین تمام اعمال و رفتار انسان با اراده خودش تا سال آینده است.
وی افزود: در این شب تمامی اتفاق‌های زندگی انسان همه در لوح تقدیر الهی ثبت و ضبط می‌شود و مهم‌تر اینکه این تقدیر بر پایه روایت‌های معتبر به امضای ولی خدا، وجود مقدس حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا له الفدا می‌رسد، چرا که با توجه به روایت‌ها شب قدر و شب نزول قرآن در اصل شب ارتباط با ولی خدا است.
فراهتی ارتباط با ولی خدا را یکی از مهمترین ویژگی‌های شب قدر به‌عنوان یکی از راه‌های رسیدن به خدا از طریق ولی او عنوان کرد و گفت: با توجه به آیه 180 اعراف «ولله الأسماء الحسنی فادعوه بها» "برای خدا نام‌های نیکوی است خدا را با آن نام‌ها بخوانید" و روایت‌های معتبر ذیل این آیه شریفه مراد از اسما حسنی اهل بیت (ع) است.
وی با تاکید بر اینکه اگر شما انگیزه راه‌یافتن به مقام قرب الهی را دارید باید از راه اصلی یعنی از طریق اهل بیت (ع) به خداوند برسید، تصریح کرد: امام صادق (ع) نیز فرمودند که مراد از وسیله رسیدن به خدا در آیه 35 سوره مائده «و ابتغوا الیه الوسیل» ما اهل بیت (ع) هستیم، از این رو امکان ندارد انسان در این شب بدون ارتباط معنوی با وجود اقدس حضرت بقی الله از برکت‌های این شب برخوردار شود.
امیرالمومنین (ع) و حضرت زهرا (س)، مصداق شب قدر
عضو شورای فرهنگ عمومی کاشان درباره ارتباط با ولی خدا در شب قدر و رسیدن به خدا و برکت‌ها و فیض‌های الهی از طریق این ارتباط معنوی افزود: امام علی (ع) در نهج البلاغه با این مضمون که «از قرآن بخواهید تا با شما سخن بگوید» منظور از سخن گفتن با قرآن را اشاره به خود حضرت به‌عنوان قرآن ناطق دارد.
وی تصریح کرد: روایت‌هایی نیز وجود دارد که شب قدر شب ولی خدا، امیرالمومنین علی بن ابیطالب و در برخی روایت‌ها شب قدر شب حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها گفته شده است که این 2 روایت هیچ منافاتی با هم ندارد چرا که همه ائمه نور واحد هستند.
به گفته فراهتی، بر پایه روایت‌های معتبر کسی می‌تواند قدر و شب قدر را درک کند که مقام حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها را آنگونه که سزاور و شایسته اوست شناخته باشد که این شناخت مقدمه‌ای برای توسل به ساحت مقدس آن بانوی بزرگوار و ارتباط با آن حضرت و رسیدن به فیض‌های الهی در شب قدر است.
وی با اشاره به عبارت "این السبب بین الارض و السما" دعای ندبه در خصوص امام عصر (عج) که آن بزرگوار واسطه فیض‌های الهی بین زمین و آسمان است گفت: با توجه به این عبارت "بکم فتح الله..." زیارت جامعه کبیره نیز به‌عنوان یک دوره کامل امام‌شناسی عالم وجود یعنی همه آسمان‌ها و زمین و آنچه در آنها و هر نعمتی در ظاهر و باطن که از طرف حق تعالی بیاید به واسطه ایمه‌ای است که در شب قدر باید از طریق ارتباط معنوی و توسل به این آنان به درک فیض‌ها و برکت‌ها این شب ارزشمند رسید.
قدر، شب تفکر و اندیشه
استاد دانشگاه کاشان، تفکر و اندیشه در آیه‌های قرآن را یکی دیگر از ویژگی‌های شب قدر عنوان کرد و افزود: قدر، شب قرآن‌شناسی و امام‌شناسی یا معرفت به امام عصر برای رسیدن به رستگاری و نجات از گمراهی است، در غیر این صورت همه عبادت‌های این شب بدون قرآن شناسی و امام شناسی یک عبادت صوری خواهد بود.
فراهتی، نزول ملائکه و روح به اذن پرورگار را از دیگر عظمت‌های شب قدر ذکرکرد و گفت: همه فرشتگان الهی و حتی روح در این شب بر زمین نازل می‌شوند که در مورد روح اختلاف است بعضی می‌گویند مراد جبرئیل امین، برخی می‌گویند مقامی برتر از تمام فرشتگان الهی و بعضی هم معتقدند که مردا از آن همان وحی الهی است.
وی، فلسفه نزول فرشتگان الهی بر زمین و حضور در بین انسان‌ها را برای عرضه خواسته‌ها، نیازها و دعاهای آنان بدون هیچ درنگی به پیشگاه خداوند و برآوردن آن به امر الهی بواسطه فیض حجت الهی یعنی امام زمان (عج) بیان کرد و افزود: از امام باقر (ع) سووال شد آیا شما می‌دانید که از میان این سه شب 19،21 و 23 کدام شب قدر است حضرت فرمودند چگونه ما ندانیم در حالی که فرشتگان الهی در این شب دور تا دور و گرداگرد خانه ما رفت و آمد دارند و با ما در ارتباط هستند.
محقق و پژوهشگر علوم اسلامی همچنین نزول فرشتگان الهی را با استناد به آیه‌های 125 و 126 سوره آل عمران «بلی ان تصبروا و تتقوا و یأتوکم من فورهم هذا یمددکم ربکم بخمس آلاف من الملائک مسومین و ما جعله الله الا بشری لکم و لتطمئن قلوبکم به و ما النصر الا من عند الله» موجب آرامش انسان دانست و گفت: فرشتگان برای رسیدن انسان‌ها به آرامش و بشارت و نزول برکت‌های الهی از جانب خدا در شب قدر به انسان‌ها نازل می‌شوند.
فراهتی، استفاده از تمامی لحظه‌های نورانی شب قدر برای آمرزش و کسب فیض را از موهبت‌ها و کرامت‌های الهی این شب خواستار شد و گفت: آمرزش، مغفرت و رحمت الهی، استجابت دعاها، نیازها و خواسته‌های انسان‌های مومن به اذن خدا عامل آرامش بخشیدن به آنان در شب قدر می‌شود، از این رو شب قدر شب آرامش روح و روان انسان‌ها است برای همین خداوند در سوره قدر می‌فرماید «سلام هی حتی مطلع الفجر» یعنی "شب سلامت، شب آرامش روح و روان انسان تا طلوع فجر".
به گفته وی، از دست دادن شب سلامت و رحمت الهی، شب ریزش بیکران باران رحمت، فیض و جود حق تعالی تا هنگام فجر بر بندگانش با سرعتی فوق ادراک انسان جای افسوس دارد و اگر خدایی ناخواسته چنین فضیلتی و موهبت الهی را که خداوند به ما عنایت فرموده در اثر غفلت و ناآگاهی و بی توجهی از دست بدهیم دچار حسرت و ندامت در قیامت خواهیم شد که هیچ چاره‌ای ندارد.
قدر، شب بازگشت به خویشتن واقعی انسان
عضو هیات علمی دانشگاه کاشان گفت: شب قدری را که در آن می‌توان با توبه و استغفار واقعی به یکباره از تمامی گناهان عمر پاک و مثل کودک تازه متولد شده مطهر شد و به واسطه قرآن و اهل بیت (ع) به معرفت الهی بازگشت به هیچ وجه نباید از دست داد.
وی با اشاره به حدیث رسول خدا (ص) در صفحه 136 کتاب "فضایل الاشهر الثلاثه شیخ صدوق" مبنی بر اینکه "هر کس از روی ایمان و برای رسیدن به ثواب الهی شب قدر را به عبادت بگذارند گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود" افزود: در روایتی دیگر از پیامبر (ص) در صفحه 345 جلد نخست کتاب اقبال الاعمال که "هر کس شب قدر را احیا دارد تا سال آینده عذاب از او برداشته می‌شود" بیانگر فضیلت والای شب قدر برای توبه و بازگشت به خویشتن واقعی و اصل خویش است.
فراهتی، شب زنده‌داری، تفکر و تدبر را با توجه به منابع روایی از معصومان بالاترین عبادت برشمرد و ادامه داد: انسان در شب قدر با خود خلوت کند به خویشتن خویش بازگردد و از من گمشده در مال، ثروت، مقام و موقعیت اجتماعی و سایر آلودگی‌های نفسانی و شهوانی جدا شود و اصل خود را پیدا کند تا با خروج از من ساختگی و ظاهری و حجاب جان خود به من اصلی و سازندگی کمال انسانی خود برسد.(خوشا آن دمی که از این چهره پرده برفکنم)
عضو شورای فرهنگ عمومی کاشان تصریح کرد: من ساختگی و ظاهری منی است که اگر دیگران چهره آلوده ما را با آن ببینند و بفهمند بسیار ناراحت و رسوا کننده است، از این رو در شب قدر، شب توبه و استغفار با بازگشت به من اصیل انسانی و واقعی خودمان در کسب توفیقات الهی و بهره‌برداری از همه لحظه‌ها، دقیقه‌ها و ثانیه‌های آن تلاش کنیم تا در ردیف محروم‌شدگان از فضل، جود، فیض و رحمت الهی قرار نگیریم.
به گزارش ایرنا، شب قدر یا لیل القدر، شب نزول قرآن است و زمان دقیق آن، روشن نیست، اما بر پایه بسیاری از روایت‌ها، در ماه رمضان واقع شده و به احتمال زیاد یکی از شب‌های 19، 21 و یا 23 این ماه است. شیعیان بر شب 23 رمضان و اهل سنت بر شب 27 رمضان تاکید بیشتری دارند.
شیعیان در این شب‌ها با الگوگیری از معصومان (ع)، به شب‌زنده‌داری، خواندن قرآن، دعا و دیگر آیین‌ها و اعمال این شب می‌پردازند؛ ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) در این شب‌ها نیز به اهمیت آن نزد شیعیان افزوده و سوگواری برای آن امام با آیین‌های شب قدر همراه شده است.
*س_برچسب‌ها_س*
