قصه ناتمام امنیت غذایی در استان مرکزی
اراک - ایرنا - غذا یکی از نیازهای ضروری انسان برای زیست سالم است و الگوی صحیح تغذیه که بتواند نیازهای بدن را به گروه‌های پایه غذایی تامین کند، نیازمند نقشه راه و سواد و رفتارهای آگاهانه است که منجر به جامعه‌ای با نشاط و عاری از بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی نادرست خواهد شد.
اگر امروز فرهنگ تغذیه سالم به گفتمان واحد در لایه‌های جمعیتی تبدیل نشود، اهداف کلان سازمان بهداشت جهانی و سیاست‌های ملی حوزه غذا در راستای تغذیه سالم ابتر می‌ماند.
سیاست‌های کلی در راستای تدوین سند امنیت غذایی کشور در سال 95 از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به استان‌ها ابلاغ شد و استان مرکزی نیز با طرح این موضوع در کارگروه سلامت وقت توانست مجوز اجرایی برای تهیه این نقشه راه را با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ذیربط و همراه با پیوست شهرستانی دریافت کند و اقدامات صورت گرفته در این راستا در یک نگاه گذرا نمره قبولی دارد.
با تشکیل کمیته‌های زیرگروه، تمامی شرح وظایف دستگاه‌های متولی در تهیه، جمع‌آوری، عرضه کلان و خرد محصولات غذایی از مرزعه تا سفره مردم به صورت مشروح و با مختصات بومی هر شهرستان تدوین شد و در اواخر سال 96 شاکله یک سند امنیت غذایی برای استان مرکزی رقم خورد.
سندی که در آن علاوه بر تکالیف برای سمن‌ها و نهادهای آموزشی استان در بهبود فرهنگ تغذیه و مداخلات جدی در سبک زندگی اقشار مختلف مردم اعم از شهری و روستایی، شیوه‌های تولید ایمن غذا در مزرعه، دسترسی آسان به مواد غذایی سالم با کمترین سم و کود شیمیایی، نحوه نگهداشت و توزیع مناسب اقلام خوراکی، آشنایی مردم با گروه‌های پایه در هرم غذایی، دستیابی خانوار به سبد غذایی ایمن و جایگزین‌های موثر غذایی، کاهش مصرف چربی غیرمفید، شکر و نمک، کاهش فست‌فودها و نوشابه‌های صنعتی مضر از الگوی تغذیه مردم گوشه‌ای از برنامه‌های این سند بود.
از سوی دیگر در محتوای تدوین شده برای سند امنیت غذایی استان مرکزی، سیاست برچسب غذایی، شناسنامه‌دار کردن افراد بیش‌خوار و کم خوار و مراقبت‌های مستمر تا اصلاح مشکلات تغذیه‌ای، راهبردهای حمایتی از خانواده‌های کمتر برخوردار، برجسته سازی نقش مکمل‌ها و زیرمغذی‌ها، نظارت اصولی بر خدمات غذایی در اماکن عمومی نظیر مهدهای کودک، رستوران‌ها خانمه‌های سالمندان و سایر بخش‌ها و ترغیب صنایع غذایی به کاهش میزان نمک، چربی و قند در روند تولید محصول نیز دیده شده بود.
اما مشکل اینجاست در آستانه ابلاغ این سند به دستگاه‌های اجرایی، راهبردها در کارگروه امنیت غذایی استان دچار تغییر شده و اعلام شد که باید سند سلامت برای اقشار مختلف مردم استان تدوین شود و از سال 97 تاکنون سرنوشت سند امنیت غذایی در هاله ابهام مانده است.
دسترسی به غذای سالم و کافی، فراهم بودن بستر تولید و توزیع و پایداری سیاست‌های امنیت غذایی از موضوعات کلان و مهمی است که بدون آن نمی‌توان انتظار داشت شهروندان سالم در راستای پیشرفت جامعه تلاش کنند.
در آخرین ارزیابی‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استان مرکزی در زمره استان‌های نسبتا امن غذایی کشور تقسیم‌بندی شده و در شرایطی که شاخص استان امن غذایی حداقل 83 باید باشد، مناطق مختلف این استان امتیاز 30 تا 50 را به خود اختصاص داده است و این نشان می‌دهد که باید در قالب الگویی حساب شده از سیاست‌های تهیه تا مصرف غذا در این استان حمایت جدی شود.
بر اساس آخرین بررسی‌های دانشگاه علوم پزشکی اراک شرایط مصرف بسیاری از گروه‌های غذایی در خانواده‌های استان مرکزی مطلوب نیست، برای مثال سهم میوه‌ها در رژیم غذایی روزانه برابر استاندارد باید برای هر فرد 260 گرم باشد درحالی‌که شهروندان استان به طور متوسط 175 گرم میوه در روز می‌خورند و یا در گروه‌گوشت‌ها باید هر فرد بالغ حداقل 98 گرم در روز مصرف داشته باشد که این شاخص در استان مرکزی 67 گرم است و ارتباط معناداری با ضعف در فرهنگ تغذیه دارد.
از سوی دیگر میزان استاندارد مصرف گروه شیر و لبنیات برای هر فرد بالغ برابر استاندارد 225 تا 240 گرم در روز است که این شاخص نیز در استان مرکزی 127 گرم در روز اعلام شده و در گروه قندها که نیاز استاندارد بدن 40 گرم در روز است، مردم 65 گرم مصرف دارند و نمک که عامل بسیاری از بیماری‌های مزمن غیرواگیر است با دو برابر مصرف استاندارد بین سه تا پنج گرم در روز در سبد غذایی خانوارهای استان محاسبه شده است.
در آمار موجود دانشگاه علوم پزشکی اراک همچنین مصرف گروه حبوبات در سبد غذایی خانوارهای استان مرکزی به جای 26 گرم استاندارد اعلام شده، 20 گرم است و سبزی و نان و غلات هم به ترتیب با 294 و 429 کمتر از استاندارد وزارت بهداشت در سفره روزانه مردم استان مرکزی است.
این درحالی است که مصرف فست فودها و نوشیدنی‌های صنعتی با اکراه تنها ماهی یک بار اعلام شده در استان مرکزی کفه ترازو در رفتار پرخطر مذکور سنگین است و برای مثال به طوری که عنوان شده 30 و هشت صدم درصد از نوجوانان استان مرکزی بیش از یک بار تنقلات در ماه مصرف می‌کنند و درحالی‌که این قشر به عنوان سرمایه‌های انسانی آینده باید از تناسب اندام برخوردار باشد اکنون در استان مرکزی هفت و هشت دهم نوجوانان با معضل چاقی دست و پنجه نرم می‌کنند و 13 و سه دهم درصد نیز اضافه وزن دارند و این چالش در مردان و زنان بالغ به شمل حادتر وجود دارد.
ارزیابی‌های طرح خطرسنجی سلامت استان نیز حاکی از آن است که 19 هزار و 306 نفر معادل چهار و هفت دهم درصد جمعیت 40 سال به بالای این خطه 10 تا 30 درصد در معرض انواع سکته‌ها هستند و سه هزار و 54 نفر معادل 65 درصد نیز احتمال 20 تا 30 درصدی سکته را دارند اما یک و 62 دهم درصد از ارزیابی شوندگان معادل هفت هزار و 659 نفر کارت قرمز بیماری قلبی و عروقی را دارند و محوری‌ترین مشکل آنان تغذیه ناسام و کم تحرکی است.
آمار رسمی فشار خون، دیابت و سرطان‌ها نیز در استان مرکزی نگران کننده است ودر یک جمع‌بندی شاید بتوان گفت سررشته همه این معضلات به نوعی به تغذیه ناسالم برمی‌گردد و تاخیر در نهایی شدن سند امنیت غذایی و سند سلامت می‌تواند چالش‌های فعلی را عمیق‌تر کند.
*س_برچسب‌ها_س*