لشکر امیرالمؤمنین (ع) چگونه بعثی‌ها و منافقین را به زانو درآورد؟ / جزئیاتی از عملیات چلچراغ

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در سال‌های پایانی جنگ، منافقین کاملاً شکل نظامی به خود گرفتند و به‌عنوان بخشی از توان رزمی ارتش عراق در جبهه مأموریت یافتند. با این تدبیر، ارتش منافقین با کمک ارتش عراق در اوایل بامداد روز یکشنبه 1367/3/29 به مواضع نیروهای لشکر 16 زرهی قزوین مربوط به ارتش و لشکر 11 امیرالمؤمنین (ع) مربوط به سپاه، در منطقه عمومی مهران به طول 50 کیلومتر و به عمق 30 کیلومتر حمله کرد و شهر مهران را درحالی‌که خالی از سکنه بود، به تصرف درآورد.

در جریان این تهاجم، ارتفاعات قلاویزان، کومک، زالو آب، کج، کانی سخت و منطقه دراجی نیز به اشغال و تصرف منافقین درآمدند و عقبه نیروها در جاده ایلام به مهران نا امن شد.

امروز مهران، فردا تهران

منافقین اسم این عملیات 11 ساعته را چلچراغ گذاشتند. آن‌ها با حدود سه هزار نفر که در قالب 15 تیپ سازمان‌دهی شده بودند؛ با شعار امروز مهران، فردا تهران از دو محور به شهر مهران حمله کردند.

ارتش عراق با 530 حمله هوایی و به‌کارگیری گازهای اعصاب علیه رزمندگان و نیز حمله با بالگردهای توپدار، این عملیات را پشتیبانی کرد. در این عملیات 44 دستگاه تانک، 38 خودرو زرهی، 30 عراده توپ و 3400 قبضه سلاح سبک ارتش به دست دشمن افتاد و 1400 نفر از رزمندگان اسلام که بیشتر آن‌ها سرباز بودند نیز به اسارت منافقین درآمدند.

ایستادگی لشکر 11 امیرالمؤمنین (ع) در برابر دشمن

پس از این تهاجم، رزمندگان لشکر 11 امیر المومنین (ع) از سپاه به مقابله با منافقین پرداختند و آن‌ها را در تنگه کنجانچم و سه‌راهی مهران - دهلران - ترشابه متوقف کردند.

در آغاز درگیری، بیشترین فشار دشمن روی خط گردان 503، 505 و 507 متمرکز شده بود. اما با وجود این فشار، این گردان‌ها همچنان مقاومت می‌کردند.

رشادت غیوری‌زاده تا حد شهادت

ساعت 24 شب 29 خرداد 1367 منافقین توانستند در خط گروهان یکم گردان 503 رخنه کنند. پس از این اقدام علی غیوری‌زاده، فرمانده گردان، شخصاً با وجود مخالفت فرمانده لشکر (محمد کرمی راد)، در خط مقدم گردان حضور یافت و مستقیماً با منافقین و بعثی‌ها درگیر شد.

گردان 503 نیز در حال مقاومت بود، اما با تأسف، دشمن در ضلع بین گردان 503 و گردان لشکر 16 زرهی قزوین نفوذ کرده بود.

سرانجام در ساعت 2:20 بامداد 30 خرداد 1367 دشمن از پشت سر گردان 503 لشکر 11 عبور کرد و باعث شد بخشی از خط گردان سقوط کند.

علی غیوری زاده همچنان تن‌به‌تن با تانک در حال جنگیدن بود و تلاش می‌کرد مانع از نفوذ دشمن به خط پدافندی گردان تحت امر خود شود. بعد از مدتی دیگر صدای غیوری زاده از پشت بی‌سیم نمی‌آمد.

دشمن با تمام توان و به‌کارگیری انواع توپخانه و آتش‌بارهایش روی خط و محور لشکر 11، اجرای آتش می‌کرد. آتش به‌قدری زیاد بود که فضای شهر مهران کاملاً روشن شده بود، اما در محور لشکر 16 زرهی قزوین خبری از آتش سنگین نبود. فقط گلوله منور شلیک می‌شد.

خط لشکر 16 زرهی، ساعت 11 شب سقوط کرده و جاده کنجانچم به مهران و رضاآباد به اشغال دشمن درآمده بود.

سرانجام ساعت 3 بامداد 30 خرداد 1367، غیوری زاده در حین نبرد با بعثی‌ها و منافقین از ناحیه سینه و پا هدف تیربار دشمن قرار گرفت و شهید شد. به‌محض شهادت این قهرمان، محمد کرمی راد، ابراهیم علیخانی را به‌عنوان فرمانده گردان 503 به خط گردان اعزام کرد. متأسفانه ابراهیم علیخانی نیز به علت حجم زیاد آتش دشمن، قبل از رسیدن به خط مقدم گردان، با ترکش توپخانه عراق و منافقین مجروح شد و خط گردان 503، ساعت 4 صبح 30 خرداد 1367 سقوط کرد.

ساعت 4 بامداد این روز، منافقین توانستند به محور یکی از گروهان‌های گردان 505، روی ارتفاعات قلاویزان نفوذ کنند، اما با تدبیر نعمان غلامی و محسن کریمی که از فرماندهان حاضر در صحنه بودند، ساعت 6 بامداد، آن موقعیت نفوذپذیر ترمیم شد.

بیشترین فشار دشمن پس از سقوط خط گردان 503، روی گردان 505 و 507 در ارتفاعات قلاویزان بود. رزمندگان و فرماندهان این گردان‌ها به‌شدت استقامت می‌کردند. این گردان‌ها تا ساعت 8 صبح در خط پدافندی خود در حال مقاومت و نبرد با دشمن بودند.

نیروهای عراقی و منافقین 36 قبضه آتش‌بار داشتند، درحالی‌که رزمندگان لشکر 11 فقط با سه آتش‌بار پشتیبانی می‌شدند.

تدبیر فرماندهان یگان 

فرمانده لشکر 11 پس از اطلاع از پیشروی دشمن در محور خط پدافندی لشکر 16 زرهی قزوین و حضور نیروهای بعثی و منافقین روی جاده رضاآباد به سمت مهران که عقبه لشکر محسوب می‌شد، ساعت 9 صبح روز 30 خرداد 1367 به گردان‌های لشکر 11 امیر المومنین (ع) که در حال نبرد روی ارتفاعات قلاویزان بودند، دستور عقب‌نشینی دادند. مهران نیز در ساعت 10 صبح این روز سقوط کرد و به اشغال دشمن درآمد.

گرچه فاصله قلاویزان تا مهران بسیار زیاد بود، تعداد 113 نفر از رزمندگان لشکر 11 به اسارت منافقین و دشمن درآمدند و 59 نفر از بسیجیان، پاسداران و سربازان این لشکر به شهادت رسیدند.

فرمانده لشکر 11 نیز با به‌کارگیری گردان‌های 502، 504، 506، 508 در ترشابه ملکشاهی، خط پدافندی تشکیل داد و از پیشروی دشمن جلوگیری کرد. در این راستا، گردان‌های لشکر 11 شجاعانه، ادامه پیشروی دشمن در محور ترشابه ملکشاهی را سد و تلفات و خسارت‌هایی به آنان وارد کردند.

منابع:

1- علایی، حسین، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق (جلد دوم)، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: نشر مرزوبوم، چاپ دوم 1401، صفحه 421

2- قاسمی، محمدتقی، شناسنامه لشکر 11 امیرالمؤمنین (ع) در دوران دفاع مقدس، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول 1400، صفحات 305، 306، 307