مدارس هیأت امنایی؛ مساله یا راه‌حل؟
به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، مدارس هیأت امنایی یکی از انواع مدارس دولتی هستند که تفاوت آنها با مدارس دولتی عادی، دریافت شهریه اجباری از خانواده‌ها و برگزاری کلاس‌های فوق برنامه و در نتیجه ساعت آموزشی بیشتر به نسبت این مدارس است.
در حالی که طبق آیین‌نامه این مدارس، هیأت امنا اختیارات مختلفی دارند و باید در اداره مدرسه مشارکت داشته باشند حتی تعیین مدیر مدرسه به پیشنهاد هیأت امنا است اما هم‌اکنون این اتفاق رخ نمی‌دهد.
* محروم کردن بخشی از دانش‌آموزان از خدمات با کیفیت
در گزارشی که اخیراً مرکز پژوهش‌های مجلس درباره مدارس هیأت امنایی منتشر کرده است، فعالیت این مدارس بررسی و تأکید شده است که در مدارس هیأت امنایی، ایده ایجاد بستری برای مشارکت و خرید خدمات به نتیجه نرسیده است و در عمل با تبدیل مدارس با کیفیت دولتی به هیأت امنایی و دریافت شهریه، بخش بزرگی از ظرفیت‌های آموزش و پرورش از دسترس عموم دانش‌آموزان خارج شده و مدارسی غیر رایگان با شهریه کمتر از مدارس غیردولتی شکل گرفته که به معنای تعمیق ناعدالتی‌های آموزشی است.
* توسعه مدارس هیأت امنایی
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و دغدغه آن پیرامون مردمی‌سازی اداره کشور، در حوزه آموزشی نیز بحث از مدارس هیأت امنایی محل تصمیم‌گیری قرار گرفت. سند انتظارات دولت به صراحت از وزیر آموزش و پرورش خواستار هیأت امنایی کردن 25 درصد مدارس کل کشور شده است؛ این مسأله به منزله هیأت امنایی شدن یک مدرسه از هر چهار مدرسه در کل کشور است.
از سوی دیگر با هیأت امنایی شدن 25 درصد مدارس و با توجه به اینکه 15.6 درصد از مدارس کشور غیردولتی هستند، بیش از 40 درصد مدارس کشور ذیل سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و مشارکت‌های مردمی قرار خواهند گرفتند.
حال پرسش این است که آیا این گونه توجه به مدارس هیأت امنایی بر اساس نظر کارشناسی بوده یا صرفاً بر اساس دغدغه ایجاد مشارکت؟ تا چه حد از میزان رضایت والدین از مدارس هیأت امنایی موجود اطلاع داریم؟ آیا مدارس به آیین نامه خود پایبندی دارند؟ آیا مدارس به دریافت غیر اجباری هزینه از والدین که به صراحت در آیین‌نامه اشاره شده است، پایبندند؟
مرکز پژوهش‌های مجلس در بخشی از گزارش خود اشاره دارد: هم اکنون حدود یک میلیون دانش‌آموز معادل 6.6 درصد کل دانش‌آموزان در 2989 مدرسه کشور که به شیوه هیأت امنایی اداره می‌شود، تحصیل می‌کنند.
در حال حاضر 2989 مدرسه هیأت امنایی داریم که با فرض تعداد کل مدارس دولتی و غیردولتی به میزان 114435 به معنای آن است که 2.61 درصد کل مدارس، هیأت امنایی هستند که نسبت به سال تحصیلی 96-95 کاهش داشته‌اند هر چند در سال تحصیلی 98-97 به بیش از 3 درصد نیز رسیده بودند.
* رشد مدارس هیأت امنایی در دوره متوسطه اول
تعداد مدارس هیأت امنایی در 5 سال گذشته در مقطع ابتدایی و متوسطه دوم کاهشی بوده اما در متوسطه اول افزایش داشته است.
بیشترین درصد مدارس هیأت امنایی در مقطع ابتدایی در استان سمنان با 5.59 درصد و کمترین تعداد در استان گیلان با 0.19 درصد است. در مقطع متوسطه اول بیشترین مدارس هیأت امنایی در شهر سمنان با 15.15 درصد و کمترین در استان گلستان با 1.55 درصد است.
در مقطع متوسطه دوم بیشترین مدارس هیأت امنایی در استان قم با 10.70 درصد و کمترین در استان آذربایجان شرقی با 0.59 درصد است.
اختلاف شهرستان‌های استان تهران با مرکز استان تهران معنادار است برای مثال در حالی که تنها 1.30 درصد مدارس ابتدایی در شهرستان‌های استان تهران هیأت امنایی هستند اما این آمار در شهر تهران به 5.22 درصد می‌رسد. در کل نیز 2.15 درصد مدارس شهرستان‌های تهران و 6.27 درصد مدارس شهر تهران هیأت امنایی هستند.
مدارس هیأت امنایی در زمینه ساختمان و تجهیزات فیزیکی مدرسه و نیروی انسانی که دو هزینه اساسی مدارس به شمار می‌رود به طور کامل از منابع دولتی استفاده می‌کنند و حتی به نوعی بیش از مدارس دولتی از این منابع بهره‌مند هستند زیرا این مدارس تک شیفته بوده، تأمین نیروی انسانی مدارس به لحاظ رتبه‌ای که در منطقه دارند جزو اولویت اول مناطق آموزش و پرورش محسوب می‌شود.
* بودجه بیشتر برای مدارس هیأت امنایی
با این اوصاف، مدارس هیأت امنایی سرانه تحصیلی بیشتری از بودجه وزارتی را در اختیار بخش کوچکی از خانواده‌ها قرار می‌دهند و با توجه به دریافت شهریه، در عمل برخی از اقشار جامعه به این واسطه از مدارس هیأت امنایی طرد می‌شوند.
بنابراین این مسأله مستلزم آن است که سیاستگذاران و مسؤولان نظام آموزشی دقت نظر بیشتری در زمینه کیفیت و عدالت آموزشی در زمینه مدارس هیأت امنایی به خرج دهند هرچند این مدارس شرایطی را برای رقابت و ارتقای مدارس دولتی فراهم کرده‌اند اما ممکن است این رقابت و ارتقای کیفی در دسترس عموم مردم نباشد و خلاف عدالت آموزشی باشد.
* مدیران مدارس اجازه مشارکت مردم در امور مدرسه را نمی‌دهند!
از سوی دیگر مدیران مدارس تمایلی به ایجاد مشارکت سایر ذینفعان در کار خود ندارند و ترجیح مدیر بر تصمیم‌گیری شخصی در کار خود است. در حوزه آموزشی و مدرسه‌داری مدیر خود را نسبت به والدین و جامعه محلی فردی صاحب صلاحیت‌های تخصصی و تجربی می‌داند و حاضر نیست در موضع تصمیم‌گیری تفویض اختیار و بخشی از تصمیمات را به دیگران محول کند.
در مصاحبه با یکی از مدیران مناطق آموزش و پرورش، او به صراحت با اساس الگوی مشارکت هیأت امنایی و مشارکت مردم در امور مدارس مخالفت کرد!
* هیأت امنای مدارس در خدمت مدیران!
در چنین وضعیتی، هیأت امنای مدارس اعتبار دهنده به تصمیماتی هستند که مدیران و کادر مدرسه برای اجرای برنامه‌های مد نظر خودشان از پیش گرفته‌اند همچنین در نقش نظارتی نیز شواهد قابل توجهی در زمینه اینکه هیأت امنا آگاهی کافی به نحوه نظارت بر کادر مدرسه و اعمال این نقش داشته باشند، وجود ندارد.
مطابق آیین نامه مدارس هیأت امنایی، انتخاب مدیر مدرسه باید به پیشنهاد هیأت امنا و تأیید مناطق آموزشی باشد اما در عمل مناطق آموزش و پرورش تمایل دارند مدیرانی را به مدارس منصوب کنند که خودشان انتخاب کرده باشند تا در صورت لزوم برای ثبت‌نام دانش آموزان و موارد دیگر بتوانند از طریق مدیران بر مدارس نفوذ کامل داشته باشند، در عموم مدارس مورد مصاحبه با وجود چندین برابر بودن متقاضیان ثبت‌نام در منطقه، بخشی از سهمیه ثبت‌نام مدارس هرگز از مسیر عادی پر نشده و این سهمیه با افرادی که از طرف منطقه به مدرسه اعلام می‌شود پُر می‌شوند.
پایان پیام /