"مذاکره" حتی در جنگ / عقلانیت راهبردی نظام؛ پدافندی که خاموش نمی‌شود
نظام جمهوری اسلامی ایران حتی با وجود تحمیل جنگ نیز اما از عقلانیت راهبردی خود عدول نکرده و باب "مذاکره" را نبسته است.
سرویس سیاست مشرق _ پس از وقوع متارکه جنگ بین ایران با آمریکا و اسرائیل؛ یکی از مباحث بسیار مهمی که در عمده محافل عمومی و خصوصی پیرامون آن بحث و تبادل نظر صورت می‌گیرد مقوله "مذاکره" است.
همه می‌خواهند، بدانند که آیا ایران مذاکرات خود با آمریکا که تا قبل از تجاوز اسرائیل به خاک ایران در حال انجام بود را ادامه خواهد داد یا خیر؟
از طرفی حسن یا قبح مذاکرات هم زیر سؤال رفته و اگرچه هر یک از این دو مقوله طرفداران قرص و محکمی دارد لکن سؤال اساسی تر در سطح افکار عمومی این است که آیا "ماهیت و لزوم مذاکره" در دوران پساجنگ و از نظر نظام جمهوری اسلامی ایران تغییر کرده است یا خیر؟
در همین راستا، علی لاریجانی، مشاور مقام معظم رهبری اخیرا در بخشی از یک مصاحبه که اعتمادآنلاین آنرا منتشر کرد با بیان اینکه ما دیگر هیچ اطمینانی به ایالات متحده آمریکا نداریم اما در عین حال گفته است: در حال حاضر پیام‌هایی را بررسی می‌کنیم که از واشنگتن در مورد ازسرگیری مذاکرات دریافت کرده‌ایم.[1]
خبر اعلامی از سوی لاریجانی تبدیل به یک نقطه عطف در ماجرای مذاکرات شده است.
علی مطهری، از نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی نیز در همین باره به خبرآنلاین گفته است:
"ما نباید اعلام کنیم که مذاکره نخواهیم کرد و میز مذاکره را ترک می‌کنیم. اما باید برای مذاکره، شروطی را قائل شویم. باتوجه به این حمله غافلگیرانه و ناجوانمردانه ای که انجام دادند و خسارتی که به ما وارد کردند، این که ما بدون پیش شرط وارد مذاکره شویم، با عزت و استقلال ما چندان سازگار نیست. به نظر من باید سه شرط را قرار دهیم. اولا آمریکا باید الزام غنی‌سازی صفر را کنار بگذارد. ثانیا ضمانتی به ایران بدهند که دوباره به تاسیسات هسته ای ما حمله نخواهند کرد و ثالثاً خساراتی را که طی این جنگ دوازده روزه به ایران وارد کردند جبران کنند. البته این خسارات را از امریکا می‌خواهیم چون ما اسراییل را کشور نمی‌دانیم و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم و از طرفی نوچه آمریکاست. هروقت آنها این سه شرط را اجرا کردند، آماده مذاکره هستیم. ولی بدون هر گونه شرطی وارد مذاکره شدن، به نظر من با عزت ملت ایران سازگار نیست."
او تأکید می‌کند: دیپلماسی و گفتگو همیشه راه‌گشاست. حتی در زمان جنگ هم ممکن است برقرار باشد. ولی باتوجه به این جنگ دوازده روزه که با نفاق و فریب ترامپ و نتانیاهو بر ما تحمیل شد، مذاکره با آمریکا بدون هر گونه شرطی کار درستی نیست.[2]
به نظر می‌رسد سخنان مطهری اقلا از حیث شرط‌گذاری برای ادامه مذاکره با آمریکا؛ پیوست بسیار مناسبی برای خبر اعلامی لاریجانی باشد.
در واقع اگرچه شاید پیرامون شروطی که مطهری مطرح کرده است؛ پیشنهادات بهتری هم وجود داشته باشد لکن اصل ماجرای شرط‌گذاری برای ورود به میز مذاکره با آمریکا یک راهبرد عقلایی است. زیرا اصل مذاکره یک اصل محترم است و اگر قرار باشد یک طرف مذاکره نسبت به اصول گفتگوی دیپلماتیک که یکی از ساده‌ترین آنها گزینه "تعهد" است بی‌تفاوتی و قلدری به خرج دهد؛ آنگاه مذاکره از حیثیت ذاتی خود خارج و عملا بلا اثر می‌شود.
در ادامه این مواضع؛ آیت‌الله کعبی، استاد حوزه علمیه و عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان هم در مصاحبه با خبرگزاری رسا با تأکید بر اینکه دیپلماسی و میدان دو بازوی یک حقیقت‌اند، گفته است: امروز دیپلماسی دیگر جبهه‌ای منفک از میدان نیست بلکه در تداوم آن عمل می‌کند. هم‌افزایی دیپلماسی و اقتدار میدانی باعث شده که صدای ملت ایران در جهان طنین‌انداز شده و چهره صهیونیسم بین‌الملل بیش از پیش رسوا گردد.
او تصریح می‌کند: دشمن تلاش داشت با حملات خود توازن قدرت را تغییر دهد و ایران را تضعیف کند اما نه‌تنها شکست خورد بلکه اقتدار جمهوری اسلامی بیش از پیش تثبیت شد. این پیروزی باید در حوزه دیپلماسی به مطالبه‌گری حقوق ملت، استیفای غرامت، تحمیل فشارهای بین‌المللی بر متجاوز و افزایش بازدارندگی راهبردی بینجامد.[3]
اخبار و تفاسیر پیش‌گفته نشان می‌دهد که نظام جمهوری اسلامی ایران حتی با وجود تحمیل جنگ نیز اما از عقلانیت راهبردی خود عدول نکرده و باب مذاکره را نبسته است.
کما اینکه می‌بینیم رجالی نسبت به عقلانیت مذاکره موضع مثبت دارند که از لحاظ سیاسی خاستگاه‌های متفاوتی دارند.
جالب است که همین عقلانیت مؤثر و راهبردی بود که قبل از وقوع درگیری تحمیلی به مذاکره تن داد و از رهگذر همین تن دادن به عقلانیت مذاکره بود که در ایام درگیری؛ همه به حقانیت ایران اشاره کردند و دشمن بصورت خودکار و طبعی در سمت تجاوزگری و محکوم شدن قرار گرفت.
جالب است که ایران اسلامی به شهادت مواضع رهبر معظم انقلاب و تحلیلگران صاحب‌کارنامه از ابتدا هم امیدی به نتیجه داشتن مذاکرات نداشت لکن به عقلانیتی که ایجاب می‌کرد ایران وارد این مسیر شود نیز تن داد تا حقانیت خود را اثبات کند.
"ابهام زدایی" یکی از نتایج اقتراح صحیح نسبت به سؤالات مهم یک جامعه است. اکنون و با مشاهده اجماع بینانخبگانی که در بحث مذاکره و زدودن ابهامات از پیرامون این مفهوم شاهد هستیم به نظر می‌رسد "اتحاد ملی" که در ایام درگیری 12 روزه ثمرات خود را به رخ همگان کشید حالا بیشتر تقویت شود و ارکان جامعه با عبور از ابهامات به سمت تقویت بیشتر وحدت عزیمت کنند.
***
1_https://www.etemadonline.com/tiny/news-723435
2_khabaronline.ir/xnLVW
3_https://rasanews.ir/003IV9
