مروری بر رفتار دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم در سال 1400/ اهل مذاکره هستیم اما نه هر مذاکره‌ای!
اکرچه بسیاری جریانات داخلی همنوا با فضاسازی های غربی تلاش کردند دولت سیزدهم را برای از سرگیری مذاکرات تحت فشار قرار دهند اما رویکرد جدید دولت نشان داد که اهل مذاکره است اما مذاکره ای که تامین کننده منافع ملت باشد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ همزمان با اینکه دولت سیزدهم سکان مدیریت کشور را در دست گرفت، ریل سیاست خارجی کشور نیز که به زعم بسیاری از کارشناسان از مسیر اصلی خود منحرف شده بود، تلاش کرد تا مجددا به مسیر اصلی خود برگرداند و شاهد تحول در این مسیر باشیم. بررسی عملکرد دولت در سیاست خارجی در مسئله مذاکره با غرب و برقراری ارتباط با کشورهای همسایه می تواند دید واقعی نسبت به رفتار دستگاه دیپلماسی کشور پیش روی ما قرار دهد.
دولت سیزدهم از زمان آغاز به مسئولیت خود به طور شفاف تاکید کرد که مسئله مذاکره با غرب را برای احقاق حقوق ملت ایران بدون عقب نشینی دنبال خواهد کرد. اگرچه در روزهای نخست برخی جریانات همسو با دولت قبل تلاش کردند که این باور را به دولت سیزدهم تحمیل کنند که دولت جدید راهی جز ادامه مسیر دولت قبل در مذاکرات و قدم گذاشتن در جاده برجام ندارد، اما منطق دیپلماسی دولت سیزدهم روشی متفاوت از دولت قبل را نشان داد.
دستگاه دیپلماسی که سکانداری آن به حسن امیرعبداللهیان واگذار شده بود، در حالی کار خود را آغاز کرد که کشورهای غربی در یک سنارویوی از پیش طراحی شده تلاش کردند تا با تعیین ضرب العجل برای مذاکرات، دولت جدید را وادار کنند تا هر چه زودتر پای میز مذاکرات برگردد.
اظهارنظرهای مختلف از سوی مقامات اروپایی و آمریکایی در حالی مطرح می شد که دولت سیزدهم تاکید کرد با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد چرا که آمریکا برا خلاف توافق صورت گرفته از برجام خارج شده و به تعهدات خود عمل نکرده است.
تعیین ضرب العجل مذاکرات؛ خوش‌بینی تازه کاخ سفید برای احیای توافق هسته‌ای
رویکرد رسانه ای و تبلیغاتی غربی‌ها تعیین ضرب الاجل و القای زمان محدود برای احیای توافق هسته ای بود که هدف آن فشار بر تیم مذاکره کننده و افکار عمومی ایران و ایجاد اغتشاش روانی در سایر طرف‌های مذاکره و جامعه ایران نسبت به زمان و نتیجه مذاکرات بود.
با این حال دستگاه دیپلماسی کشورمان هفته ها بود که در قبال اظهارات مقامات غربی سیاست سکوت و آرامش را در پیش گرفته بود.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اظهار نظری در این زمینه گفته بود که زمان برای دستیابی به توافق دارد «بسیار، بسیار، بسیار کوتاه است.» همزمان رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران نیز به سی‌ان‌ان گفته بود زمان باقی‌مانده رو به اتمام است. کشورهای اروپایی نیز در این مورد بیانیه ای صادر کردند.
اما ایران از ابتدا اعلام کرده بود که تمایلی برای مذاکرات طولانی مدت ندارد ومخالف فرسایشی شدن گفت و گوهاست؛ رویکردی که در چهارچوب حرف قطعی از سوی رهبر انقلاب اسلامی مورد تاکید قرار گرفته بود.
ارائه پیش نویس مذاکرات از سوی ایران؛ تعبیر وارونه کابوس غرب برای مذاکرات
تیم جدید مذاکره کننده ایران هشتم آذرماه به ریاست علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان برجسته وزارتخانه‌های مرتبط با تحریم عازم وین شد و گفت و گوها آغاز شد. رویه غربی‌ها تا قبل از شروع گفت و گوها این بود که ایران تعلل می‌کند و فرصت احیای توافق هسته ای رو به پایان است با این حال بعد از شروع مذاکرات عملا با طرح مباحث حاشیه ای جدیت ایران را به چالش کشیدند.
استفاده از اهرم زمان برای تشدید فشار بر ایران در حالی صورت گرفت که هیئت مذاکره‌کننده ایرانی از ابتدای فرآیند جدید مذاکرات، با تیم کارشناسی کامل و ارائه پیشنهادات سازنده نشان داد که برای حصول توافق خوب در سریع‌ترین زمان ممکن آمادگی دارد. البته اگرچه طولانی شدن مذاکرات برای ایران مطلوب نبود اما تن دادن به عجله برای رسیدن به هر توافقی آن هم زیر فشار تهدید و تحریم قطعا زیان‌های فراوانی به دنبال داشت.
با ارائه پیش نویس از سوی تیم مذاکره کننده ایران، بهانه جویی کشورهای غربی وارد فاز تازه شد. غرب در ادعایی بی پایه و اساس اعلام کرد که ایران مطالبات فرابرجامی دارد. این ادعا باعث شد که در 15 آذر ماه در جریان نشست خبری مشترک با فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه که به کشورمان سفر کرده بود با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت، مدیریت، ابتکار و برنامه در دور اول مذاکرات جدید در وین حضور یافته است، گفت: از چند روز قبل هم چه در تماس با وزرای خارجه عضو شورای امنیت و چه در گفت و گوها با آقای جوسپ بورل اعلام کردیم که شما که آنقدر خود را در ماه‌ها و هفته‌های گذشته علاقمند به برپا شدن میز مذاکرات نشان می‌دادید برای لغو تحریم‌های برجام هم حسن نیت و برنامه داشته باشید.
وزیر امور خارجه این را هم گفت که آنچه هیات ایرانی به عنوان متن مکتوب ارائه داده، کاملاً در چهارچوب برجام هست و هیچ چیزی فراتر از آنچه در برجام مورد توافق قرار گرفته، در این متون، مورد درخواست طرف ایرانی قرار نگرفته است. لذا این ادعا که برخی طرف‌های غربی می‌گویند ایران مطالبات حداکثری داشته، مطالبات ما کاملاً منطبق بر برجام هست و ذره‌ای در این دور از مذاکرات ما مطالبه‌ای فرابرجامی نداشته‌ایم.
تلاش غرب برای نشان دادن حسن نیت در مذاکرات و قبول پیش نویس ایران
در حالی که اروپایی ها در ابتدا با عدم پذیرش پیش نویس های ایران در مورد تحریم ها و اقدامات هسته‌ای، تنها پیش نویس های حاصل از 6 دور مذاکره قبلی را مبنای ادامه مذاکره می دانستند، اما در نهایت پذیرفتند که متن سومی مبنا قرار بگیرد و براساس آن گفتگو ها دنبال شود.
مقرر شد متن جدید مذاکرات، از ترکیب متن اول و اضافه شدن پیشنهادات ایران تهیه و بر روی آن کار می شود. این در حالی بود که تیم مذاکره کننده ایرانی هر نقطه مبهمی را که از سوی غرب در خصوص متن پیش نویس مطرح می شد را به طور شفاف و دقیق پاسخ می داد.
روند مذاکرات به گونه ای پیش رفت که به اذعان بسیاری از کارشناسان این روند نشان می داد که آمریکایی‌ها به رغم تعیین ضرب الاجل و وارد کردن فشار در آغاز کار دولت، حالا به دنیال ادامه یافتن مذاکرات بودند و تلاش می کردند که رویکردی فعال داشته باشند از این رو هم اروپایی‌ها و هم آمریکا در مجموع در فضای مذاکرات تعامل نسبتا مناسبی داشته اما جریان خبری را برعکس به نحوی هدایت کردند که مذاکرات رو به جلو نیست و عامل آن هم ایران است.
اما نکته قابل توجه در جریان مذاکرات رویکرد جدید اتخاذ شده از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی بود، رویکردی که غرب را وادار به عقب نشینی کرد تا در گام اول غرب را وادار کرد دست از تعیین ضرب العجل و اعمال فشار به جمهوری اسلامی ایران بردارد و در گام دوم پیش نویس ایران را به عنوان موضوع مورد مذاکره بپذیرد.
اهل مذاکره هستیم اما نه هر مذاکره ای!
دولت سیزدهم از ابتدا تاکید کرد که قرار نیست در رویکرد جدید مذاکرات، تمام مسائل را به وین و مذاکرات گره بزنیم ضمن اینکه مذاکرات را با جدیت و بدون ذره ای عقب گرد دنبال خواهیم کرد چرا که اهل گفتگو هستیم اما هر توافقی را نخواهیم پذیرفت.
حسن هانی زاده، کارشناس مسائل بین المللی نیز با تاکید این ادعا عنوان کرد: دولت سیزدهم برای انجام مذاکرات سازوکارهای جدی و تازه ای را تعریف کرد و از تیم تخصصی نه صرفا سیاسی برای پیشبرد مذاکرات استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه اساسا مذاکره مطلوب برای دستیابی به نتیجه مذاکره ای است که بدون عجله و بر اساس منطق انجام شود تصریح کرد: رویکرد دولت سیزدهم نشان داد که جمهوری اسلامی ایران اهل مذاکره است و اما نه هر مذاکره ای بلکه مذاکره ای که نتیجه آن به نفع منافع ملت باشد.
انتهای پیام / ک
