مرور زندگی و کارنامه تیزپرواز گردان 11 شناسایی

درحالی‌که دشمن مشغول نصب پل بود، با توجه به شرایط پیش‌آمده و اخبار جسته‌وگریخته، اواخر شب 18 مهرماه دستور عکس‌برداری شبانه از محدوده تقریبی در حوالی دارخوین به گردان 11 شناسایی ابلاغ شد.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: امیر جانباز خلبان فرج‌الله فرسیابی یکی از خلبانان ایثارگر گردان 11 شناسایی پایگاه یکم شکاری مهرآباد و همرزمان شهید فریدون ذوالفقاری در سال‌های دفاع مقدس، چهارشنبه 14 دی درگذشت و به یاران شهیدش پیوست.

وی متولد 1325 است و فروردین 51 وارد دانشکده خلبانی شد. او دوره شبانه‌روزی آموزش را به‌سرعت پشت سر گذاشت و برای دوره ویژه آموزش ناوبری هواپیمای جنگنده به آمریکا اعزام شد. پروازهایش را با هواپیمای T29 انجام داد و اردیبهشت 53 پس از فارغ‌التحصیلی به ایران بازگشت و به گردان 11 شکاری رزمی فانتوم (F4-E) فرستاده شد و پس از دیدن دوره یک‌ساله رزمی، به گردان 33 شکاری پایگاه سوم شکاری منتقل شد. سال 55 آزمونی بین خلبان‌ها برای طی دوره هواپیمای شناسایی فانتوم برگزار شد و فرسیابی نمره خوبی کسب کرد که دوباره به آمریکا اعزام شد.

فرسیابی پس از بازگشت به ایران، به‌عنوان خلبان متخصص کابین عقب هواپیمای RF4 در گردان یازده شناسایی تاکتیکی مهرآباد مشغول به کار شد. در 7 بهمن سال 61 سانحه‌ای برای این خلبان و کابین جلویش حمیدرضا نادری‌نیا رخ داد که به جانبازی‌اش انجامید. این مأموریت عکس‌برداری برای شروع عملیات والفجر مقدماتی در نظر گرفته شده بود که در آن، فانتوم ایرانی مورد اصابت موشک هوا به هوای خلبان میراژ عراقی قرار گرفت. موشک درست به کابین برخورد کرد و نادری‌نیا شهید و فرسیابی نیز ضمن اجکت و خروج اضطراری از کابین، چشم چپ خود را از دست داد. به این ترتیب از رده پروازی خارج شد. او سال 70 به‌عنوان وابسته نظامی ایران به سوئیس رفت و اول آبان 74 پس از سی‌سال خدمت با درجه سرتیپ دومی بازنشسته شد.

محسن شیرمحمد یکی از پژوهشگران نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران که پیش‌تر در یادداشتی امیر خلبان زنده‌یاد محمود کنگرلو از دیگر عقابان گردان 11 شکاری را در یادداشت «مرور زندگی و کارنامه زنده‌یاد امیر خلبان محمود کنگرلو» معرفی کرده، در یادداشتی دیگر کارنامه امیر فرسیابی را مورد مرور و بررسی قرار داده است.

پیکر امیر فرسیابی صبح امروز شنبه 17 دی در گلزار شهدای شهر لواسان زادگاه وی به خاک سپرده می‌شود.

مشروح متن این‌یادداشت را در ادامه می‌خوانیم؛

سرتیپ دوم خلبان جانباز فرج‌الله فرسیابی 12 مهر 1325در لواسان متولد گردید. تحصیلات ابتدایی و دوره متوسطه اول را در لواسان گذراند و سپس در سال 1344 وارد آموزشگاه درجه‌داری نیروی هوایی شد. با اتمام دوره آموزش در رسته الکترونیک و اسلحه هواپیما، به پایگاه دزفول منتقل و مشغول خدمت گردید.

وی سپس ادامه تحصیل داد و با اخذ مدرک دیپلم به علت علاقه وافر به پرواز، در آزمون خلبانی شرکت کرد و پس از قبولی و انجام معاینات پزشکی،31 تیر 1351 در دانشکده خلبانی پذیرفته شد.

نامبرده پس از آموزشهای اولیه و طی کلاسهای زبان و تخصصی علوم هوانوردی،18 مرداد 1352 جهت طی دوره ناوبری هواپیمای شکاری به آمریکا اعزام گردید و اردیبهشت 1353 موفق به دریافت نشان ناوبری شد. همان سال و پس از بازگشت به ایران، جهت پرواز در کابین عقب هواپیمای جنگنده اف - 4 انتخاب و به پایگاه یکم مستقل شکاری منتقل گردید. با اتمام دوره آموزشی به پایگاه همدان منتقل و به عنوان خلبان کابین عقب فانتوم به خدمت در نیروی هوایی ادامه داد.

به دلیل شایستگی‌های پروازی، در سال 1355 جهت طی دوره کابین عقب هواپیمای آر. اف 4 انتخاب و دوباره به آمریکا اعزام گردید و پس از پشت سر گذاشتن دوره آموزشی، اردیبهشت 1356 به ایران بازگشت و به پایگاه یکم مهرآباد منتقل و در گردان 11 شناسایی به خدمت در نیروی هوایی ادامه داد.

12 بهمن 1356، وی در یک مأموریت شناسایی تاکتیکی به همراه سروان جواد رضوانی به عنوان خلبان کابین جلو انجام وظیفه می‌نمود، هنگام مراجعت از مأموریت در لحظه نشستن روی باند فرودگاه، هواپیما دچار اشکال فنی شده و هر دو خلبان اقدام به خروج اضطراری کردند و با چتر نجات سالم فرود آمدند.

با شروع جنگ تحمیلی وی از جمله خلبانان شناسایی بود که در این یگان، پروازهای جنگی مختلفی را انجام داد. در اولین پرواز جنگی، 4 مهر 1359، همراه با شهید علی‌رضا دریانیان از پایگاه یکم شکاری مهرآباد، عازم عکس‌برداری از منطقه خوزستان گردید و با موفقیت این مأموریت را انجام داد. 11 مهر 1359 با وجود آغاز تخلیه پایگاه چهارم وحدتی دزفول، همان روز دستوری از ستاد مشترک ارتش جهت شناسایی و عکس‌برداری از آخرین حد پیشروی دشمن در منطقه شمال خوزستان به گردان شناسایی ابلاغ گردید تا بر اساس نتایج حاصل از این پرواز، تصمیم قطعی و نهایی در مورد ادامه تخلیه یا عدم تخلیه پایگاه وحدتی گرفته شود. این مأموریت به بهرام ایکانی و فرج‌الله فرسیابی واگذار شد که با موفقیت انجام گرفت و نتیجه این مأموریت و عکس‌برداری مشخص نمود که دشمن از رود کرخه عبور نکرده و به همین دلیل دستور تخلیه پایگاه وحدتی لغو شد. فرج‌الله فرسیابی همچنین یکی از سه مأموریت شناسایی شبانه در دفاع مقدس را در 18 مهر 1359 انجام داد.

یکی از عکس‌های هوایی از پل شناور بر روی اروندرود، که روز 30 اردیبهشت 1361 و توسط بهرام ایکانی و فرج‌الله فرسیابی در جریان آخرین مرحله عملیات آزادسازی خرمشهر گرفته شده است

در تاریکی بامداد 19 مهرماه در محلی به نام مارَد که در حدود 20 کیلومتری شمال آبادان قرار دارد، دشمن موفق به احداث پل بر روی رودخانه کارون شد. درحالی‌که دشمن مشغول نصب پل بر روی کارون بود، با توجه به شرایط پیش‌آمده و اخبار جسته‌وگریخته در این مورد، جهت تعیین محل دقیق پل، در اواخر شب 18 مهرماه دستور عکس‌برداری شبانه از محدوده تقریبی در حوالی دارخوین به گردان 11 شناسایی ابلاغ شد. این مأموریت به فریبرز غنی‌نژاد و فرج‌الله فرسیابی واگذار گردید. با وجود خطرات فراوان پرواز در شب و به ویژه در ارتفاع پایین در خوزستان، خلبانان فانتوم مهرآباد را به سمت جنوب ترک کردند. دشت خوزستان با وجود مسطح بودن به دلیل خطوط فشار قوی متعدد منطقه خطرناکی برای پرواز در ارتفاع پایین آن هم در شب محسوب می‌شد. با وجود تمام خطرات احتمالی، فریبرز غنی نژاد و فرج‌الله فرسیابی موفق به عکس‌برداری از پل دشمن شدند. با فرود فانتوم در مهرآباد همان شب، عکس‌های گرفته شده مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که دشمن با نصب پل در حال انتقال قوای خود به کرانه خاوری کارون است.

مرحوم فرج‌الله فرسیابی در سلسله عملیات آزادسازی خوزستان شامل ثامن‌الائمه، طریق‌القدس و فتح‌المبین و مأموریت‌های شناسایی و عکس‌برداری هوایی حضور فعالی داشت. در جریان عملیات بیت‌المقدس و در روز 31 اردیبهشت 1361 همراه با بهرام ایکانی، آخرین عکس‌برداری مؤثر از جبهه نبرد را انجام داد. بر اساس این عکس‌برداری محل پل شناور دشمن بر روی اروند مورد شناسایی مجدد قرار گرفت و با انهدام آن به وسیله فانتوم‌های نهاجا در روز 3 خرداد 1361 زمینه برای آزادسازی خرمشهر فراهم شد.

مرحوم فرسیابی، از آبان 1361، پس از طی دوره معلم خلبانی کابین عقب آر. اف - 4، به عنوان معلم خلبان به آموزش خلبانان جدیدالورود نیز پرداخت.

روز 7 بهمن 1361 یک پرواز شناسایی تاکتیکی برونمرزی به خلبانی حمیدرضا نادرینیا (کابین جلو) و مرحوم فرسیابی (کابین عقب) با یک فروند هواپیمای آر. اف 4 برای بررسی آخرین وضعیت مناطق نبرد به اجرا درآمد و عکس هوایی از منطقه غرب دزفول، غرب و جنوبغرب اهواز گرفته شد ولی متأسفانه فانتوم مورد هدف موشک هوا به هوای شکاری‌های دشمن قرار گرفت که در نتیجه خلبان کابین جلو شهید و مرحوم فرسیابی مجبور به ترک اضطراری هواپیما در ارتفاع 47 هزارپایی شد. نامبرده به طرز معجزه‌آسایی نجات یافت اما به دلیل آسیب‌های وارده از ناحیه چشم، به اجبار جهت درمان به کشور اسپانیا اعزام گردید و با وجود اقدامات صورت گرفته، یک چشم خود را از دست داد. پس از بازگشت به کشور و با وجود خارج شدن از رده پروازی، مرحوم فرسیابی همچنان به خدمت خود در نهاجا ادامه داد. وی دوره دافوس را نیز در سال 1366 با موفقیت طی نمود.

مرحوم فرسیابی در 1369 به ستاد مشترک ارتش منتقل شد و به عنوان وابسته نظامی به کشور سوئیس اعزام گردید و در اوایل 1371 به کشور بازگشت و یک سال در همان محل و شغل قبلی خود مشغول به کار شد. با پایان مدت ماموریت به کشور بازگشت و تا سال 1374 در اداره سوم (عملیات) سماجا در سمت مدیریت عملیات هوائی به انجام وظیفه مشغول گردید و در همین زمان به درجه سرتیپدومی ارتقا یافت.

درنهایت و در یکم آبان 1374 پس از سی سال خدمت پرفرازونشیب به افتخار بازنشستگی نائل آمد. کتاب مأموریت شبح 5، خاطرات نامبرده میباشد که توسط پژمان سهرابی در 308 صفحه به نگارش درآمده و در 1398 توسط مرکز مطالعات راهبردی نیروی هوایی به چاپ رسیده است.