مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان فارس؛ از سنگ‌اندازی‌ها تا نبود امکانات
شیراز - ایرنا - تولید دانش‌بنیان با رویکرد اشتغالزایی در شعار سال 1401، مورد تأکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفت. در این راستا، اطلاع از مشکلات فراروی شرکت‌های دانش‌بنیان، فرصتی را برای پیش‌بینی راهکارهای اعتلای علمی و اقتصادی کشور و تحقق شعار سال فراهم می‌کند.
در استان فارس، مدیریت ارشد استان برنامه‌ریزی به منظور محقق شدن منویات رهبری را در اولویت قرارداده و در نخستین گام به بررسی مشکلات و موانع موجود در مسیر شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخته است. برپایی جلسه مشترک محمدهادی ایمانیه استاندار فارس و برخی مسئولان اجرایی با فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان در روز یکشنبه 21 فروردین‌ماه در این راستا بود. تمرکز راهبردی بر موضوع «توسعه دانش‌بنیان‌ها» در شعار سال، جایگاه تأثیرگذار اقتصاد دانش‌بنیان در توسعه پایدار استان را بیش از پیش نمایان ساخت و از آنجا که شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسزایی در این زمینه ایفا می‌کنند ارزیابی مشکلات آنها در اولویت استان فارس قرار گرفت. البته، استاندارفارس پیش از این روز پنجشنبه 11 فروردین‌ماه جاری برای تحقق شعار سال که از سوی مقام معظم رهبری به نام «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» تعیین شده است، از پارک علم و فناوری استان بازدید و در جمع مسئولین پارک علم و فناوری استان فارس و شرکت های دانش بنیان بر لزوم احیای کمیته اقتصاد دانش‌بنیان در استانداری فارس تأکید کرد و گفت: ارتباط بین نیازهای جامعه و توانمندی شرکت‌های دانش بنیان مورد توجه قرار می گیرد. به گزارش ایرنا، ایمانیه روز یکشنبه 21 فروردین ماه نیز میزبان نشستی به منظور بررسی و ارزیابی مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان با همفکری مدیران اجرایی استان بود، مشکلاتی که مسیر را برای رسیدن به ایده‌آل‌های این شرکت‌ها ناهموار و موجبات تعطیلی یا منصرف شدن آنها از ادامه فعالیت‌هایشان را فراهم کرده است.
بروکراسی اداری و سنگ‌اندازی بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات قانونی بیش از ده سال است که شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیتهای خود را به طور رسمی بر اساس لایحه حمایت از مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز کرده‌اند اما در این مسیر با موانع و مشکلات بسیاری رو به رو شدند. مشکلات بانکی و سردرگمی شرکت‌های دانش‌بنیان در پیچ و تاب بروکراسی اداری از مهمترین معضلات این شرکت‌ها به شمار می‌رود. معضلاتی که عبدالحسین شرفی مدیرعامل یکی از شرکت‌های قدیمی مستقر در پارک علم و فناوری استان فارس، معتقد است مانعی بزرگ بر سر راه شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد کرده است.
نبود امکانات زیرساختی شبکه مخابرات در پارک علم و فناوری این فعال دانش‌بنیان نبود امکانات زیرساختی شبکه مخابرات در پارک علم و فناوری را از مهمترین معضلات شرکت‌های مستقر در این پارک دانست و افزود: این مشکل زیبنده پارک علم و فناوری استان فارس نیست. شرفی ادامه داد: برای انجام پروژه‌های بزرگ نیاز به فضا و امکانات بیشتری داریم و امیدواریم با ایجاد تعامل و همکاری با شهرک صنعتی و منطقه ویژه بتوانیم از امکانات زیرساختی بهتری بهره ببریم تا شاهد توسعه کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان در سال جدید باشیم. وی در نشست با استاندار فارس از وی درخواست کرد: از دستگاه‌های اجرایی خواهشمندم نسبت به پیشبرد امور مختلف در عرصه دانش‌بنیان تسهیل‌گری کنند و شرایط لازم را برای بهتر شدن وضعیت این شرکت‌ها از نظر امکانات فراهم کنند. مدیرعامل شرکت رادمان صنعت که در زمینه مجموعه‌های تحقیقاتی و آموزشی جهت مراکز آموزش عالی و صنایع فعالیت می‌کند اظهار کرد: ما در کشور دو دوره صنعتی را پست سر گذاشتیم. دوره صنعت پایه کشور که قبل از انقلاب شکل گرفت و دوره صنایع نیمه سنگین هم پس از جنگ تحمیلی ایجاد شد.
عدم وجود شرایط لازم برای رشد صنعت دانش‌بنیان این فعال حوزه دانش بنیان با اعتقاد به اینکه برای توسعه شرکت‌های دانش بنیان نیاز به انجام کاری ریشه‌دار داریم، گفت: به اعتقاد من در حال حاضر این امکان را داریم که دوره جدیدی از صنعت که صنعت دانش‌بنیان است را استارت بزنیم و شرایطی مهیا کنیم که این صنعت رشد پیدا کند. شرفی اضافه کرد: می‌بایست با برنامه‌ریزی برای یک دوره هشت ساله زمینه‌ای را فراهم کنیم تا در پایان این دور بتوانیم از صنایع دانش‌بنیانی بهره ببریم که پا به پای صنایع سنگین و نیمه‌سنگین رشد کرده باشند و این اقتصاد پیشران را جلو ببرند.
نبود فضا و زیرساخت‌های فیزیکی در پارک علم و فناوری فارس نبود فضا و زیرساخت‌های فیزیکی در پارک علم و فناوری استان فارس از دیگر معضلات شرکت‌های دانش‌بنیان در این استان به شمار می‌رود که باعث شده برخی از این شرکت‌ها در شهرک صنعتی فعالیت کنند. شهرک صنعتی شیراز که در شرق این کلانشهر واقع شده، با وسعت تقریبی 1400 هکتار یکی از بزرگترین و مهمترین شهرک‌های صنعتی در استان و کشور محسوب می‌شود اما این شهرک نیز با مشکلاتی برای فعالیت صنعتگران مواجه است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، امین عابدی مدیرعامل شرکت تابان کامپوزیت کوشا که در زمینه طراحی و تولید انواع محصولات کامپوزیتی ماتریس پلیمری فعالیت می‌کند در این باره گفت: ما به دلیل کمبود فضای کارگاهی در محل پارک علم و فناوری در شهرک صنعتی مشغول به فعالیت هستیم و متأسفانه با مشکلات زیرساختی در شهرک صنعتی روبه رو هستیم. وی ادامه داد: نیمه تعطیل بودن درمانگاه شهرک صنعتی و عدم ارائه خدمات به صنعتگران، بروز تصادفات در مسیر ورودی شهرک صنعتی و نبود میز خدمت در محل شهرک صنعتی از مهمترین مشکلات صنعتگران در شهرک صنعتی به شمار می‌رود. عابدی نیز بروکراسی‌های اداری و سنگ‌اندازی بانک‌ها برای اعطای تسهیلات قانونی و مشکلات قانون کار برای کارفرمایان را از مهمترین معضلات شرکت‌های دانش‌بنیان به شمار می‌رود.
نبود فرهنگ‌سازی در زمینه بهره‌گیری از راهکارهای دانش بنیان در مدیریت منابع آب استان فارس از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد که بروز تغییرات اقلیمی گسترده و وقوع خشکسالی‌های متعدد در سال‌های اخیر موجب بروز مشکلاتی از جمله کمبود آب و کاهش ذخایر سفره‌های زیرزمینی شده است. مشکلاتی که مسعود نجابت فعال دانش‌بنیان در زمینه مدیریت منابع آب و خاک معتقد است با بهره‌گیری از راهکارهای دانش‌بنیان در مدیریت منابع آب تا حدود زیادی حل می‌شود. مسعود نجابت مدیرعامل شرکت نوپردازان آبخوان داری زیست پایدار معتقد است علم نوین راهکارهای مناسب‌تر و پایدارتری از نظر زیست محیطی برای مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی ارائه می‌دهد. وی ادامه داد: ما در سه سال گذشته برای فرهنگ‌سازی در این زمینه تلاش بسیاری کردیم اما متأسفانه به نتیجه موردنظر نرسیدیم. نجابت اظهار کرد: برخی عنوان می‌کنند سدسازی تنها راه مدیرت منابع آب است. در صورتی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان در پانزده سال گذشته در حال تخریب سدها هستند. وی بیان داشت: با وجود توانایی علمی و تجربه بسیاری که در زمینه مدیریت منابع آب و خاک داریم نتوانستیم آن طور که باید مورد حمایت واقع شویم. این در حالیست که بحث مدیرت منابع آب و خاک در کشور باید به سمت علمی سوق پیدا کند.
معطلی شرکت‌های دانش‌بنیان برای صدور مجوز یکی از مهمترین مطالبات و دغدغه‌های مشترک شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل در اخذ مجوز است که دکتر محمود ناصری مدیرعامل شرکت بانی زیست بسپار هیلدا که در زمینه تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی و دندانپزشکی فعالیت می‌کند بر این باور است که روند سخت مجوز و نبود سرمایه کافی مانع از توسعه فعالیتهای شرکت‌های دانش‌بنیان شده است. این فعال دانش‌بنیان در این باره اظهار کرد: با مشکلات بسیاری در بحث مجوزهای سازمان غذا و دارو روبه رو هستیم. این در حالیست که ما دو شعبه در کانادا و سوئیس داریم و با وجود اینکه در کانادا حضور ندارم روند اخذ مجوز محصول ما در این کشور سریعتر از ایران پیش می‌رود. وی ادامه داد: در حوزه تولیدات اطمینان دارم که با سرمایه‌گذاری کوچکی در حد 30 میلیارد تومان و در اختیار داشتن 1000متر فضا در منطقه ویژه اقتصادی می‌توانیم به عنوان برترین تولید کننده در این حوزه در منطقه باشیم.
مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه صنایع فرهنگی شرکت‌های دانش‌بنیان که در حوزه صنایع فرهنگی فعالیت می‌کنند نیز با مشکلاتی رو به رو هستند. محمدرضا نیازمند مدیر مسئول اپلیکشن قاصدک در رابطه با این مشکلات اظهار کرد: فعالیتهای ما بیشتر در حوزه خدماتی و کتاب است و با وجود اینکه در پایتخت کتاب ایران مستقر هستیم اما از تهران به عنوان پایتخت ایران فاصله زیادی داریم. این در حالیست که بیش از 80 درصد ناشرین در استان تهران حضور دارند و همین مسئله یکی از عمده‌ترین مشکلات ما محسوب می‌شود. نیازمند ادامه داد: ما به عنوان اولین و تنها اپلیکیشنی در کشور هستیم که امکان دستیابی به بیش از 170 هزار عنوان کتاب را فراهم کردیم. وی با بیان اینکه کتابفروشی ها و انتشارات با در اختیار داشتن پنل تخصصی می‌توانند تمام سفارشات را مدیریت کنند، گفت: با توجه به اینکه تمام تلاش مجموعه ما در حوزه کتاب آگاهی‌رسانی به جامعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی است نیاز به حمایت بیشتری از سوی مسئولان داریم تا بتوانیم فعالیتهای خود را گسترش دهیم.
مشکلات بازاریابی در شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از مسائل مهم در بحث شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا ارائه توانمندی‌های این شرکت‌ها به بخش صنعت است و از آنجا که این شرکت‌ها علاقمند به جذب نیروی بازاریاب نیستند و بیشتر تمرکز خود را درگیر مسائل فنی می‌کنند با مشکلاتی در زمینه بازاریابی مواجه می‌شوند. میلاد سلطانی کارگزار رسمی فن بازار منطقه‌ای استان فارس نیز خلأ بازار و فروش محصول را یکی از معضلات شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان باید توجه ویژه‌ای به بحث بازاریابی داشته باشند و برای توسعه بازار و افزایش میزان فروش محصولات خود به کارگزاران بازاریابی فن‌بازار استان مراجعه کنند. وی ادامه داد: ما می‌توانیم با تعامل و ارتباط بیشتر با شرکت‌های دانش‌بنیان کمک شایانی به آنها در بحث بازاریابی کنیم. کارگزار رسمی فن بازار منطقه‌ای استان فارس اضافه کرد: ما زیر نظر شرکت شهرک‌های صنعتی استان فارس فعالیت می‌کنیم و وابسته به معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری هستیم و وظیفه بازاریابی در فروش محصولات دانش‌بنیان و فناورانه را به عهده داریم و در واقع حلقه اصلی و واسط بین صنعت و دانشگاه هستیم. سلطانی گفت: با بسیاری از شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری تفاهم‌نامه داریم و با شناسایی بازار و نیازهای فناورانه تمام تلاش خود را برای برقراری ارتباط این شرکت‌ها با صنعت به کار گرفته‌ایم. وی یادآوری کرد: ما با بهره‌گیری از یک شبکه و 29 کارگزار در سطح کشور در تلاش هستیم که محصولات عرضه شده در استان فارس را به سایر استان‌ها نیز معرفی کنیم. کارگزار رسمی فن بازار منطقه‌ای استان فارس اعلام کرد: در سال گذشته حدود 30 میلیارد تومان فروش محصولات فناورانه و دانش بنیان داشتیم و 30 میلیارد دیگر هم در حال تحقق داریم. همچنین 86 نیاز فناورانه را در شهرک صنعتی شناسایی کردیم.
پیشنهادات برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان بسیاری از فعالین در عرصه دانش‌بنیان معتقد هستند که مشکلات موجود در این عرصه با فرهنگ‌سازی صحیح در جامعه و آموزش از سنین پایه برطرف می‌شود و تربیت نسلی که مشتاق و علاقمند به فعالیت در این زمینه باشد باید از مدارس و دانشگاه‌ها پایه‌ریزی شود. امین‌رضا ذوالقدر رئیس پارک علم و فناوری استان فارس که معتقد است مسئله دانش‌بنیان باید به یک فرهنگ در استان و کشور تبدیل شود در خصوص فرهنگ‌سازی در این زمینه گفت: این طرح و فرهنگ‌سازی در این زمینه باید از آموزش و پرورش آغاز شود و همان‌طور که ما برای مسائل ورزشی از سنین پایه شروع می‌کنیم بایستی در بحث دانش بنیان هم از همین سنین کار خود را آغاز کنیم.
نقش مهم مدارس و دانشگاه‌ها در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان‌ها رئیس پارک علم و فناوری استان فارس افزود: به همین منظور در پارک علم و فناوری استان فارس اقدام به ایجاد پارک کودک و نوجوان کردیم که این پارک در اواخر اردیبهشت‌ماه افتتاح خواهد شد و هدف ما از راه‌اندازی این پارک آشنایی دانش آموزان با مسائل فنی است. ذوالقدر با بیان اینکه دانشگاه‌ها نیز نقش مهمی در زمینه توسعه دانش‌بنیان دارند، گفت: استان فارس از بیش از 200 هزار دانشجو برخوردار است که اگر این قشر به خوبی هدایت شوند می‌توانیم شاهد اتفاقات بسیار خوبی در زمینه توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان باشیم. رئیس پارک علم و فناوری فارس گفت: تجربه در دنیا نشان داده که از هر 10هزار شرکتی که به سمت فناوری می‌آید نهایتا یکصد استارت آپ موفق، شکل گرفته است. بنابراین دانشگاه‌ها نقش مهمی دارند و دانشگاه بایستی تیم‌های دانشجویی که گنجینه گرانقیمتی هستند را آموزش بدهد، هدایت کند تا تولید فناوری شکل بگیرد.
ضرورت ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری در استان فارس ذوالقدر با اعتقاد به اینکه منطقه ویژه این امکان را فراهم می‌کند که فناوری در سراسر استان توزیع شود، به لزوم راه‌اندازی منطقه ویژه علم و فناوری استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر پنج منطقه ویژه فناوری را به صورت بالقوه داریم که از استاندار فارس خواهشمندم شرایطی مهیا شود تا امکانات و معافیت‌هایی که در پارک به شرکت‌ها داده می‌شود در این پنج منطقه نیز قابل استفاده باشد. ذوالقدر به ضرورت ایجاد ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در استان فارس تأکید کرد و گفت: از استاندار محترم تقاضا داریم هر ماه یک جلسه در قالب ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان با حضور شرکت‌هایی که مشکل دارند برگزار شود. وی با اشاره به مشکل فضای کارگاهی و زیرساخت شرکت‌ها در پارک علم و فناوری استان گفت: راهکار بلندمدت برای حل مشکل زیرساختی شرکت‌های دانش‌بنیان این است که اراضی در اختیار پارک باشد و پارک بتواند زیرساخت را فراهم و این اراضی را واگذار کند. اما راهکار کوتاه مدت استفاده از ظرفیت خالی شهرک‌های صنعتی و مناطق ویژه است. رئیس پارک علم و فناوری فارس اعلام کرد: از آنجا که بازار هدف ما شرکت‌های صنعتی هستند باید شرایطی فراهم شود تا شرکت‌های فناوری بتوانند در کنار این شرکت‌ها فعالیت کنند.
راهکارهای استانداری برای حل مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان استاندار فارس به بیان راهکارهای پیشنهادی برای برون رفت از این مشکلات پرداخت و گفت: با توجه به ضرورت گسترش فرهنگ دانش بنیان در سنین پایه، بحث آموزش چگونگی کار کردن را از دوران مدرسه و دانشگاه پیگیری و فعال کنیم و تلاش می‌کنیم این آموزش را در هر مرحله‌ای قرار دارد ارتقا دهیم. محمدهادی ایمانیه ادامه داد: همچنین آموزش دانش بنیان کار کردن که احتیاج به برگزاری دوره‌های آموزشی و تولید محتوای مشخص دارد پیگیری می‌شود. ایمانیه گفت: پنجره واحد برای صدور مجوز فعالیت شرکت‌های دانش بنیان نیز در استان فارس راه‌اندازی و فعال می‌شود
مرکزی برای رسیدگی به شکایات شرکت های دانش بنیان وی اضافه کرد: مرکزی نیز برای رسیدگی به شکایات شرکت های دانش بنیان از مقامات لشکری، کشوری و بانک‌ها راه‌اندازی خواهد شد تا این شرکت‌ها بتوانند پناهگاهی برای برطرف شدن دغدغه‌هایشان داشته باشند. ایمانیه به لزوم ارتباط صنعت با دانشگاه تأکید کرد و گفت: دفتر ارتباط صنعت و دانشگاه، کشاورزی و دانشگاه، خدمات و دانشگاه و گردشگری و دانشگاه را فعال خواهیم کرد. وی اضافه کرد: انشالله مشکلات بانکی هم با نگاه‌های جدیدی که در کشور حاکم است ساماندهی بهتری می شود.
ماموریت استاندار به مدیران دستگاه‌ها برای تعریف بسته خدماتی به شرکت‌های دانش بنیان استاندار فارس در ادامه گفت: از مدیران کل دستگاه‌های اجرایی استان فارس می‌خواهم تا هفته آینده یعنی تا پایان فروردین ماه بسته‌ای از خدماتی که می‌توانند طبق قانون امسال به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه دهند، تعریف کنند. البته تسهیلاتی که در حوزه‌های مختلف وجود دارد نیز در این بسته در نظر گرفته شود. ایمانیه با اعتقاد به اینکه هیچ مسلمانی نباید ناامید شود، گفت: نیاز به راهنمایی و پیشنهادات شرکت‌های دانش بنیان برای توسعه و حل مشکلات آنها داریم. البته از افراد ناامید استقبال نمی‌کنیم زیرا این افراد باعث تزریق ناامیدی و کاهش انگیزه می‌شوند. وی بیان داشت: خوشبختانه از مدیران با انگیزه‌ای در استان بهره می‌بریم که درصدد هستند مشکل شرکت‌های دانش بنیان را حل کنند. ایمانیه به مشکلات شرکت‌های دانش بنیان از نظر فضای فیزیکی و زیرساختی اشاره کرد و گفت: از نظر فضای فیزیکی به پارک علم و فناوری استان کمک خواهیم کرد که به شکل متصل یا منفصل مشکل فضای و زیرساخت‌های شرکت‌ها حل شود. االبته توسعه زیرساخت‌ها به تنهایی کافی نیست و باید سرمایه داران استان را پای کار بیاوریم و صندوق خطرپذیر را فعال کنیم. وی ادامه داد: باید سرمایه‌گذاران و سرمایه‌داران را توجیه کنیم تا در این مسیر گام بردارند و شرکت‌های دانش بنیان هم باید قدم‌های محکم‌تر برای رسیدن به اهداف مدنظر در این عرصه بردارند.
برگزاری جلسات مستمر با دانش‌بنیان‌ها استاندار فارس با بیان اینکه در نظر داریم جلسات مستمر برای تبادل نظرهای علمی با شرکت‌های دانش بنیان برگزار کنیم، گفت: با توجه به شعار سال درصدد هستیم جلسات مستمری را با شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار کنیم. در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان را به منظور حل مشکلاتشان به سه گروه تقسیم کرده‌ایم. وی اضافه کرد: گروه اول شرکت‌های دانش بنیانی هستند که در شرایط کنونی در حال فعالیت هستند اما با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند و گروه دوم شرکت‌هایی هستند که چندین سال فعالیت داشتند اما با مشکلاتی روبه رو شدند و در نهایت مجبور به تعطیلی شدند. گروه سوم هم گروهی هستند که تلاش کردند شرکت دانش‌بنیان راه‌اندازی کنند اما به دلیل بروکراسی‌های اداری و موانعی که بر سر راهشان قرار گرفته موفق به راه‌اندازی شرکت نشدند.
توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان از نظر کمی و کیفی ایمانیه با اعتقاد به اینکه درصدد هستیم که توسعه شرکت‌های دانش بنیان را هم از نظر کمی و هم از لحاظ کیفی دنبال کنیم، گفت: افزون بر افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان، نتایج و دستاوردهای این شرکت‌ها و نتایج حاصل از کارآفرینی و ایجاد تحول در حرکت‌های علمی نیز برای ما از اهمیت بسیاری برخوردار است. در واقع هدف ما این است که کار اصیل، ریشه‌دار، علمی و بنیادین انجام دهیم و قصد نداریم کار شعاری انجام دهیم. استاندار فارس با بیان اینکه شرکت‌های دانش بنیان نقش مهمی در اشتغالزایی دارند و افراد بسیاری را از بیکاری نجات می‌دهند، گفت: روز به روز به آینده استان امیدوارتر می‌شوم و قطعا با توسعه شرکت های دانش بنیان آینده بسیار درخشانی در استان فارس رقم خواهد خورد.