«معجزه آبخیزداری»| سدزیرزمینی؛ راهی ارزان برای ذخیره سازی آب باران / مزایای احداث سدهای زیرزمینی چیست؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از طرح های آبخیزداری برای جمع آوری و ذخیره سازی آب باران به منظور تغذیه آبخوان، استفاده از سدهای زیرزمینی است. در تغذیه آبخوان با استفاده از احداث سدهای زیرزمینی با ایجاد یک ترانشه عرضی در بستر رودخانه تا عمق مناسب و احداث بند از جنس مصالح با نفوذپذیری کم در آن، لایه ای به صورت تقریبا غیرقابل نفوذ به وجود می آید. در واقع سدهای زیرزمینی مانعی هستند که در مسیر جریان آب زیرزمینی در یک لایه آبدار قرار داده می شوند و وضعیت جریان را به گونه ای تغییر می دهند که سبب ذخیره آب زیرزمینی شوند. بدنه اصلی آنها را پرده یا دیواره نفوذناپذیر تشکیل می دهد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

مزایای احداث سدهای زیرزمینی

هدف از احداث چنین بندهایی جلوگیری از خروج سریع آب از بستر رودخانه های فصلی و موقتی و دادن فرصت کافی برای نفوذ بیشتر آب به آبخوان می باشد. از مزایای این روش کاهش تبخیر از سطح آزاد آب، عدم رسوب گذاری مواد ریزدانه و کور شدگی آبخوان، کاهش آلودگی آب و امکان بهره برداری از آب به صورت مستقیم در پایین دست و یا حفر چاه موقتی در آن، نبود خسارت مخزن، پایداری بالای سازه، عدم وجود تهدید برای ساکنین و ابنیه پایین دست سد می باشد.

بررسی مکان یابی سد زیرزمینی، نقش آن بر منابع آب زیرزمینی و کارآیی آن از جمله موضوعات مورد توجه پژوهشگران مدیریت منابع آب است. احداث سدهای زیرزمینی به خصوص در مناطق با بحران آب یک راهکار بسیار موثر در زمینه مدیریت منابع آب زیرزمینی به حساب می آید و به عنوان روشی نوین در بهره برداری از منابع آبی مدنظر است که در بسیاری از مناطق ایران به خصوص مناطق خشک و نیمه خشک قابل اجرا است. سدهای زیرزمینی نیاز به ذخیره سطحی ندارند و تغییر کاربری اراضی و اکوسیستم را سبب نمی شوند. در نتیجه، احداث سدزیرزمینی در مناطقی که پتانسیل اجرای آن وجود دارد حائز اهمیت بالایی است. عوامل متعددی از جمله دبی، ارتفاع سد، سطح ایستابی اولیه، هدایت هیدرولیکی، ضخامت سد و شیب کف لایه آبدار می توانند بر ارتفاع آب سد زیرزمینی تاثیرگذار باشند.

تغذیه زیرسطحی مصنوعی استراتژی موثر افزایش ذخیره آب

در دهه های اخیر، ذخیره زیرسطحی از طریق مخازن زیرسطحی مصنوعی به عنوان یک استراتژی بسیار موثر برای افزایش ذخیره آب در نظر گرفته شده اند. مخزن زیرسطحی مصنوعی در وقع یک سیستم تنظیم، تأمین و ذخیره آب است که از آبخوان طبیعی به عنوان یک فضای ذخیره آب استفاده می کنند و تأسیسات استخراج آب زیرزمینی است. آب سطحی مازاد از طریق تغذیه مصنوعی وارد آبخوان می شود و سپس به دلیل وجود سد زیرسطحی جریان آب زیرزمینی آن متوقف می شود تا ذخیره آب زیرزمینی برای استفاده های بعدی افزایش یابد. یک مخزن زیرسطحی مصنوعی مزیت های عدم هدررفت آب به به دلیل تبخیر، عدم سیلی شدن، آسیب پذیری کمتر نسبت به آلودگی، عدم خطر شکست سد، عدم غوطه ور شدن زمین، و استقرار مجدد را نسبت به سدهای سطحی دارند.