مقابله راهبردی با گردوغبار
اگر تا دیروز پایتخت‌نشینان نظاره‌گر گردوغبار شهرهای غربی و جنوب شرقی کشور بودند، حالا خود اسیر گردوخاک شده‌اند. با این روند به نظر می‌رسد آسمان خاک‌آلود و نفس‌های در سینه حبس دیگر بخش جدانشدنی از زندگی مردم تهران خواهد بود. سرچشمه این خاک گاه شهرهای جنوبی و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است و گاه تالاب‌های خشک شده اطراف تهران که در غیاب متولیان رها شده‌اند.
به گفته معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم، بررسی شاخص کیفیت هوا در شهر تهران از ابتدای سال تا 19 تیر در مقایسه با سال گذشته نشان می‌دهد که در سال 1403 به‌میزان 5 روز معادل 4.4 درصد از روزها، هوای پاک در این بازه زمانی داشتیم و در سال 1404 تاکنون 6 روز و معادل 5.3درصد از روزها، هوای پاک داشته‌ایم، همچنین در سال 1403 در 78 روز، شاخص هوا در بازه قابل‌قبول بوده و در 1404، 67 روز قابل قبول بوده است که نشان می‌دهد تعداد روزهای قابل قبول 17 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. بنابر گزارش عباس شاهسونی، تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس در 1403 تعداد 19 روز بوده و در سال 1404 به 32 روز افزایش یافته است که نشانگر افزایش تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس است. وی افزود: در 1403 روز خیلی ناسالم و خطرناک نداشتیم اما در سال 1404 یک روز خیلی ناسالم و دو روز خطرناک داشتیم.
به گزارش تسنیم، شاهسونی درباره علت آلودگی هوا در روزهای اخیر نیز گفت: منبع انتشار ذرات آلاینده در چند روز اخیر عمدتا ناشی از مناطق مستعد ایجاد گردوغبار در اطراف کلان‌شهر تهران از جمله تالاب صالحیه، مناطقی از استان سمنان و همچنین قم است، البته در بعضی از موارد گردوغبار ناشی از کشورهای همسایه نیز باعث افزایش غلظت آلاینده‌های هوا در کلان‌شهر تهران و کرج می‌شود.
همزمان احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی روند رو به وخامت وضعیت منابع آبی کشور و خشک شدن آنها را یکی از دلایل گردوغبار توصیف کرد و گفت: بسیاری از زمین‌های کشاورزی که با چاه‌های آب تغذیه می‌شدند، به دلیل خشکی رها و در نتیجه تبدیل به بیابان شده‌اند. وی در گفت‌وگو با «ایسنا» افزود: از بین رفتن رودخانه‌هایی مانند کرج و کاهش شدید جریان آب در جنوب تهران و البرز، موجب خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های طبیعی شده است. برای مثال دریاچه نمک قم زمانی دارای آب بود که از خیزش گردوغبار جلوگیری می‌کرد، اما امروز حتی با باد سرعت متوسط، ذرات گرد و نمک به‌راحتی در هوا بلند می‌شوند و شهرهایی مانند قم، اراک، تهران، کاشان و گاهی اصفهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
وظیفه با بیان اینکه برداشت بی‌رویه آب و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود، تصریح کرد: زمانی که خاک لخت شود و چسبندگی آن از بین برود، با کوچک‌ترین وزش باد ذرات خاک از زمین جدا می‌شوند و این روند به شکل گسترده‌ای بیابان‌زایی را گسترش می‌دهد. همه اینها آغاز تابستان امسال را برای تهرانی‌ها تلخ کرده است. براساس پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان تهران، طی روزهای آینده هم پایتخت‌نشینان باید در انتظار خیزش گردوخاک یا انتقال گردوخاک از استان‌های مجاور و کاهش کیفیت هوا و کاهش دید دور باشند. در چنین شرایطی دبیرخانه ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار با اشاره تاثیرات توفان‌های ماسه‌ای و گردوغبار اعلام کرده است که این پدیده اثرات مخرب گسترده‌ای بر اکوسیستم‌های حساس و سلامت جامعه بر جای می‌گذارد و در تشدید تغییرات اقلیمی نیز نقش‌آفرین خواهد بود.
به گزارش «ایسنا» این دبیرخانه با اشاره به ابعاد مختلف این بحران، مقابله موثر با آن را نیازمند رویکردی بین‌رشته‌ای و بهره‌گیری از دستاوردهای نوین علمی و فنی دانست. سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین اعلام کرد که مطابق بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده توسط ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار، بخش عمده‌ای از منشأ گردوغبارهای موثر بر ایران، فرامرزی و ناشی از کانون‌های بیابانی در کشورهای عربستان، عراق، سوریه، افغانستان و ترکمنستان است. این واقعیت، ضرورت توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را برای مقابله با این بحران زیست‌محیطی دوچندان می‌کند. ازهمین رو بنا براعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست برنامه راهبردی و جامع «مقابله با گردوغبار» به زودی تصویب می‌شود.