مقدار عرضه نفت بیشتر از تقاضاست

 پایش بازار انرژی پویایی های بازار:

1 - قیمت گاز طبیعی برای اولین بار در ده سال گذشته به کمتر از 2 دلار بر هر میلیون بی تی یو رسید. در هفته آینده این موضوع را بررسی می کنیم. بازار نفت مجددا به وضعیت قبل از تنش های اخیر در خاورمیانه برگشت. یعنی مقدار عرضه بیشتر از تقاضاست و بازار ضعیف، اما قیمت به کمتر از پایان سال 2019 نرسید. این بدان معناست که امضای توافق مابین چین و آمریکا در مورد تعرفه تجاری در فاز اول در 15 ژانویه 2020 نیروی محرکه این افزایش قیمت بوده است. مطابق این توافق، چین متعهد شده است در عرض دو سال به اندازه 52 میلیارد دلار نفت و گاز از شرکت های آمریکایی خریداری نماید.

پس از خریدهای انرژی چین از کشورهای خاورمیانه و آفریقا کم خواهد شد. در همین حال گزارش شده که رشد تولید ناخالص داخلی چین به پائین ترین سطح خود در 30 سال اخیر یعنی 1.6 درصد رسیده است.

2 - در کنار عامل چین در جهت افزایش قیمت نفت ابتکار اوپک پلاس، ارائه آمارهایی از شرایط مناسب اقتصادی آمریکا، و خوشبینی ایجاد شده بین فعالین بازار باعث ادامه یافتن روند افزایش قیمت شده بود. اما در هفته گذشته علاوه بر کاهش نسبی تنش در خاورمیانه، انتشار گزارش افزایش ذخایر نفت خام و فرآوردههای نفتی آمریکا نیز باعث ادامه یافتن روند کاهشی قیمت نفت در روزهای اخیر شد. همچنین بخشی از این کاهش قیمت نیز ناشی از واکنش بازار به رشد ناگهانی قیمت در روزهای گذشته بود.

3 - وزارت انرژی روسیه در پیش‌نویس سند استراتژی انرژی اعلام کرد کاهش عرضه نفت خام در 2020 می تواند باعث افزایش قیمت آن شود. ولی در همین سند آینده تیره تری برای تقاضای نفت پیش بینی شده است. طبق این پیش بینی، تقاضای نفت در سالهای آینده کند میشود و شاید قبل از 2030 افزایش یابد. روسیه آشکارا با نوسانات قیمت نفت محتاطانه برخورد میکند و بودجه سالانه خود را بر اساس قیمت نفتی بسیار پایینتر از حد فعلی بسته است.

مبنای قیمت نفت در بودجه 2019 روسیه حدود 60.41 دلار در هر بشکه بود. قیمت نفت هر چه باشد وزارت انرژی روسیه انتظار دارد میانگین کل تولید این کشور تا 2024 برابر با 2.11 میلیون بشکه در روز یا کمی بالاتر از آن باشد. این همان سطح تولیدی است که روسیه برای سال گذشته ثبت کرد. این قیمتگذاری روسیه نشان میدهد مسکو انتظار ندارد تولید نفت طبق قراردادی که با اوپک بسته شده، کاهش بیشتری پیدا کند.

علیرغم نقش کلیدی مسکو در حمایت از قرارداد کاهش تولید ائتلاف اوپ ک پلاس، تولید نفت و میعانات گازی روسیه در 2019 به بالاترین حد از زمان فروپاشی شوروی سابق رسید.

این کشور در 2019 روزانه 25.11 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی تولید دانشگاه صنعتی شریف دانشکده مهندسی انرژی جهان انرژی شنبه 28 دی 1398 2 کرده است که از 16.11 میلیون بشکه نفت تولید شده در 2018 بیشتر است. رکورد جدید در تولید نفت روسیه نشان میدهد یکی از مهمترین شرکای قرارداد اوپک پلاس، بیشتر روزهای 2019 بیش از سهمیه اش طبق این قرارداد تولید کرده است. شرکت های نفت روسیه مخالف ادامه کاهش تولید هستند و اعتقاد دارند این کاهش، سهم نفت شیل آمریکا را در بازار نفت افزایش میدهد و مانعی در برابر طرحهای توسعه ای شرکتهای روسی می باشد.

روسیه دلیل عدم تبعیت از قرارداد کاهش تولید را شرایط سخت زمستان در اوایل 2019 و بحران خط لوله نفت آلوده در بهار و نیاز به افزایش تولید پس از آن و همچنین افزایش تولید میعانات گازی اعلام کرد. روسیه در اجلاس ماه گذشته اوپک و متحدانش توافق کرد تولید نفت خود را در سه ماهه اول 2020،70 هزار بشکه در روز کاهش دهد. روسیه میعانات گازی را از سهمیه اش کنار گذاشت که نشان می داد مطابق با توافق تولید کرده است. حذف میعانات گازی از محاسبه تولید نفت روسیه باعث شد میزان تبعیت این کشور از قرارداد برای سران اوپک قابل قبول تر باشد. اوپک تولید کنندگان را به رعایت سهمیه شان ملزم کرده است.

در همین حال کابینه دولت روسیه به ریاست دمیتری مدودف هفته گذشته از سمت خود استعفا داد. میخائیل میشوستین رئیس سازمان مالیاتی روسیه به عنوان گزینه جدید نخستوزیری معرفی شده است. وی یک هفته فرصت خواهد داشت که وزرای پیشنهادی را به پارلمان معرفی نماید. استعفای مدودف پس از آن صورت گرفت که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور پیشنهاداتی را جهت اصلاحات سیاسی در این کشور مطرح نمود. اصلاحاتی که نقش پارلمان و احزاب را در سیستم سیاسی روسیه افزایش داده و اختیار انتخاب نخستوزیر را به دوما واگذار میکند. اما همچنان رئیسجمهور اختیارات ویژه در حوزه نظامی و انحلال دولت را حفظ خواهد کرد.

پوتین چهارمین و آخرین دوره ریاست جمهوری خود را سپری میکند و طبق قانون اساسی در سال 2024 سمت خود را واگذار خواهد کرد. این مسئله می تواند بر بازار انرژی تاثیر بگذارد. گرچه شرکت های بزرگ نفت و گاز روسیه در ظاهر بصورت خصوصی و با قوانین تجارت اداره می شوند، اما تردیدی نیست که پوتین بر تصمیم گیری های آنها نفوذ مستقیم دارد. اکثر مدیران این شرکت ها در گروه الیگارش و در میان دوستان و نزدیکان پوتین، مدودف و میشوستین دسته بندی می شوند.

4 - پیشبینی بانکهای سرمایه گذاری و تحلیل گران برای قیمت 65.60 تا 50.64 دلار در هر بشکه برای نفت برنت در سال آینده میلادی به تدریج تحقق می یابد. گلدمن ساکس با توجه به قرارداد جدید کاهش تولید اوپک، قیمت نفت را برای 2020 بین 60 تا 63 دلار در هر بشکه پیشبینی میکند. جی پی مورگان قیمت را 60 تا 50.64 دلار در هر بشکه حدس می زند.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا این قیمت را مابین 50.55 تا 61 دلار در هر بشکه می داند. همچنین این مرکز می گوید علیرغم پیش بینی افزایش ذخایر جهانی نفت، تخمین میزند با آغاز اجرای قوانین سازمان بین المللی دریانوردی در مورد سوخت با حداقل گوگرد کشتی ها در 2020، فعالیت پالایشگاهی در سال آینده سه درصد افزایش یابد.

پلاتس پیش بینی می کند قیمت نفت برنت در اوایل 2020 به 65 دلار در هر بشکه برسد و بعد تا پایان سال تا حداقل 60 دلار کاهش یابد. وال استریت ژورنال پیشبینی میکند قیمت نفت برنت برابر با 65.60 دلار و قیمت نفت WTI برابر با 68.55 دلار باشد. مورگان استنلی یشبینی میکند نفت خام برنت در سه ماهه اول سال 2020 به 50.62 دلار رسیده و پس از آن به 60 دلار در هر بشکه میرسد.

رویترز طی یک نظرسنجی از تحلیلگران و اقتصاددانان (قبل از جلسه اوپک، در اواخر نوامبر) برنت را به طور متوسط 50.62 دلار برای سال آینده نشان داد. 5 -2019 سال پایانی یک دهه آشفتگی در بازارهای نفت است. طی این دهه قیمت نفت برنت از اوج 125 دلار در هر بشکه در 2012 تا پایین ترین حد 30 دلار در هر بشکه در ژانویه 2016، نوسان داشت.

آشفتگی های ژئوپلیتیکی، رشد اقتصادی، افزایش تولید نفت شیل آمریکا و سیاست های مختلف اوپک برای تعیین روند قیمت نفت دهه ای را به تصویر کشید که رو به پایان است. به گفته پلاتس، در دهه جدید که با 2020 آغاز میشود، عوامل اصلی تعیین کننده قیمت نفت شبیه به دوره گذشته است. شرایط اقتصاد جهان، رشد تولید و صادرات نفت آمریکا و اتحاد اوپک و تولید کنندگان غیر اوپک به رهبری روسیه همچنان بر قیمت نفت تا 2030 تاثیر خواهند گذاشت. افزایش درگیری های ژئوپلیتیکی و سیاستهای تحریمی آمریکا علیه تولید کنندگان اصلی نفت از جمله ایران و ونزوئلا هم بخش عرضه بازار را طی چند سال آینده شکل خواهد داد.

از نظر تقاضا، افزایش سهم انرژی های تجدیدپذیر در ترکیب انرژی و بالا رفتن استفاده از خودروهای برقی، تا حد زیادی جای تقاضا برای سوخت های فسیلی را در تولید برق و نفت را در حمل و نقل خواهد گرفت. افزایش نگرانی های جوی هم بر تصمیمات جدید برای سرمایه گذاری در تولید سوخت های فسیلی تاثیر خواهد گذاشت.

6 - صادرکنندگان گاز طبیعی مایع (LNG (آمریکا در حالی وارد 2020 میشوند که با 60 درصد افزایش در صادرات این محصول در 2019، رکورد زده اند ولی افزایش نگرانی در مورد ضعیف شدن تقاضا و رقابت شدید می تواند مانعی در برابر آنها در سال جدید باشد. چهار تاسیسات جدید انتقال گاز طبیعی مایع در 2019 در آمریکا راه اندازی شد. این کشور تا 2024 تبدیل به بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی مایع در جهان خواهد شد.

به نظر می رسد گاز طبیعی مایع جایگزینی برای کشورهای آسیایی است که نیروگاه های برقشان وابسته به سوخت ذغال سنگ است. آلمان اعلام کرد که تا 2038 دیگر هیچگونه تولید و یا مصرف ذغال سنگ نخواهد داشت. صادرات گاز طبیعی مایع در سالهای اخیر از قطر، استرالیا و آمریکا، سه صادر کننده بزرگ این محصول در دنیا افزایش یافته است. ماهیت بی ثبات بازار در اوایل سال جاری میلادی آشکار بود، زمستان گرم در آسیا تقاضای سوخت را کاهش داده و باعث شد واردکنندگان آسیایی محموله ها را به سمت اروپا برگردانند.

7 - شرکت دولتی نفت قطر اعلام کرد، قراردادی 15 ساله برای عرضه سالانه 3 میلیون تن ال ان جی به کویت به امضا رسانده است. شرکت قطر پترولیوم در بیانیه ای مشترک با کویت پترولیوم اعلام کرد، تحویل محموله های ال ان جی به بندر الزور کویت در سال 2022 آغاز خواهد شد تا به تامین نیاز رو به افزایش این کشور به انرژی به ویژه در بخش تولید برق کمک کند. قطر، بزرگترین عرضه کننده ال ان جی جهان قصد دارد تولید ال ان جی خود را تا سال 2027 میلادی به 126 میلیون تن افزایش دهد. خالد الفاضل، وزیر نفت کویت گفت، این قرارداد به کویت کمک می کند تا مقررات خود در زمینه استفاده از منابع کم آلاینده انرژی را اجرا کند و به کاهش آلاینده ها و بهبود کیفیت هوا در این کشور کمک خواهد کرد..

8 - فدرال رزرو دالاس در گزارش تحقیقات انرژی خود اعلام کرد با بدتر شدن دورنمای کسب وکار شرکتهای خدمات میادین نفتی، حدود نیمی از آنها قصد دارند هزینه هایشان را در 2020 کاهش دهند. فعالیت و اشتغال در بخش نفت و گاز در سه ماهه چهارم سال جاری میلادی در منطقه دالاس آمریکا با رکود مواجه شده بود. این منطقه شامل بزرگترین میدان نفتی شیل حوزه پرمین در تگزاس و نیومکزیکو میشود. قیمت نفت آمریکا در اکثر روزهای سال کمتر از 60 دلار در هر بشکه بود که باعث شد بسیاری از شرکتهای انرژی بودجه خود را کاهش دهند. حدود 36 درصد تولیدکنندگان نفت و گاز قصد دارند بودجه خود را در سال آینده پایین بیاورند. قیمت نفت آمریکا 6 درصد نسبت به ماه گذشته افزایش یافته و به 72.61 دلار رسیده است ولی تولیدکنندگان نفت و شرکتهای خدماتی آنها که تجهیزات و نیروی کار میادین نفتی را تأمین میکنند در نظر دارند بودجه خود را در 2020 روی نفت بشکهای 54 و 55 دلار ببندند.

9 - وزارت نفت عراق اعلام کرد فعالیت در میدان نفتی ناصریه در جنوب عراق آغاز شده است ولی رسیدن به تولید کامل در این میدان نفتی تا دو روز طول خواهد کشید.

معترضان در روز شنبه (7 دی) وارد این میدان نفتی شدند و کارکنان را مجبور کردند تا برق را از ایستگاه کنترل قطع کنند، به این ترتیب تولید در این میدان نفتی با ظرفیت تولید روزانه 80 تا 85 هزار بشکه متوقف شد. 10- گرچه در پس از حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد دولت امریکا تحریم های علیه ایران را افزایش داد، اما چین همچنان از ایران نفت خام و میعانات گازی وارد می کند. در پس از توافق چین و آمریکا برای کاهش تعرفه های تجاری بر روی کالاهای یکدیگر، وزیر خارجه آمریکا ادعا نمود که صادرات نفت ایران به چین به صفر سیده است. اکنون پلاتس گزارش می دهد که چین با واردات نفت از ایران به اندازه 250 هزار بشکه در روز (در نیمه دوم 2019(ادامه می دهد.

* * دانشیار سیاستگذاری انرژی - دانشگاه صنعتی شریف