منزلت سقایی و علمداری در لشکر اسلام / چرا حضرت عباس (ع) در بین یاران حضرت سیدالشهدا (ع) ممتاز است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، موضوعاتی مانند سقایی در دشت کربلا و یا علمداری حضرت عباس علیه السلام در سپاه امام حسین علیه السلام، اگرچه بارها از زبان سخنرانان، مداحان و ذاکران اهل بیت علیهم السلام شنیده شده اما گاهی این سؤال را به ذهن متبادر می‌کند که چرا این اندازه بر این موضوعات تأکید می‌شود. مگر سقا بودن و یا پرچم‌داری در لشکر چه اهمیت ویژه‌ای دارد که در میان خصایل و ویژگی‌های ممتاز حضرت عباس علیه السلام بر این موارد تکیه می‌شود.

خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگویی که با دکتر محمدرضا سنگری، عاشوراپژوه و کارشناس اسلام و شیعه انجام داده به مرور بخش‌هایی از فضایل حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام پرداخته است و سؤالاتی در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است. آن طور که این کارشناس دینی توضیح می‌دهد، وقتی نگاهی به تاریخ اسلام بیندازیم این نکته مشخص می‌شود که همیشه پرچم هر لشکری به دست یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های حاضر در لشکر بود. البته اولین علمدار و پرچم‌دار اسلام، جناب حمزه عموی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله بودند که از سوی آن حضرت مأمور و مسئول علمداری و پرچم‌داری شده بودند. بعد از شهادت جناب حمزه، در تمام جنگ‌ها به جز جنگ تبوک علمدار لشکر اسلام امام علی علیه السلام بودند. همچنین در جنگ صفین شش نفر پرچم‌دار بودند که هر یک بعد از دیگری به شهادت رسیدند، اما با رشادت‌ها و شجاعت‌های خود اجازه ندادند که پرچم اسلام بر زمین بیفتد. شخصیت دیگری که لیاقت این مقام و منصب مهم را داشت، حضرت عباس علیه السلام بود که در قیام عاشورا به عنوان علمدار و پرچم‌دار سپاه امام حسین علیه السلام حضور داشت.

اهمیت سقایی دشت کربلا

یکی از لقب‌های حضرت عباس علیه السلام، سقایی است. چرا این اندازه بر سقا بودن آن حضرت تأکید شده است؛ در حالی که می‌دانیم ایشان دارای صفات و خصوصیات برجسته شخصیتی هم بوده‌اند؟

قرآن کریم می‌فرماید که آب، مایه حیات است و آب‌رسانی یعنی حیات رسانی. حتی رسول خدا صلی‌الله علیه و آله یکی زا بهترین کارها را سیراب کردن تشنه‌ها عنوان کرده‌اند. به طوری که در روایت‌ها اشاره شده که هر کسی آبی را به تشنه‌ای برساند و او را سیراب کند، گویا بنده‌ای را آزاد کرده است. هر کسی هم که از راه دور آب تهیه کند و به تشنه‌ای برساند، مثل این است که مرده‌ای را زنده کرده باشد. این اندازه اهمیت آب‌رسانی به افراد تشنه را در نظر داشته باشید و قضیه کربلا را مورد توجه قرار بدهید. آن وقت متوجه می‌شوید که رساندن آب به خانواده تشنه امام حسین علیه السلام و زنان و کودکان بی‌گناه در آن بیابانی که مورد ظلم قرار گرفته بودند، تا چه اندازه دارای مقام و اهمیت است.

بیشتر بخوانید: مروری بر سبک زندگی و خصوصیات اخلاقی حضرت ام‌البنین (س)/ حضرت عباس (ع) تربیت‌یافته کدام مکتب است؟

 رمز کاشف الکرب بودن حضرت عباس (ع) چیست؟/ درسی که در مکتب سقای آب و ادب آموختیم

منزلت سقایی در صدر اسلام

سقا بودن در میان مردم آن دوران چه جایگاهی داشت؟

جناب ابوطالب علیه السلام، پدر بزرگوار امام علی علیه السلام، در شهر مکه مسئولیت آب‌رسانی به حاجیان را داشت و سقای مراسم طواف بود. حتی جناب هاشم، پدربزرگ رسول خدا صلی‌الله علیه و آله، از مکه آب را به منا می‌برد و این مسافت را طی می‌کرد تا به حاجیان آب برساند. این منصب سقایی جزء منصب‌هایی بود که دارای مقام و منزلت بود و این افراد که مسئول آب‌رسانی می‌شدند، متوجه رضای الهی در این کار خود بودند.

حضرت عباس علیه السلام در سخت‌ترین شرایط مسئول آب‌رسانی و سقایی شد و به همین دلیل است که این اندازه بر سقا بودن آن حضرت تأکید می‌شود.

اهمیت علمداری حضرت عباس علیه السلام

علمداری در کربلا هم منصب دیگری است که بر عهده حضرت عباس علیه السلام بوده؛ به طوری که آن حضرت را به عنوان علمدار و پرچم‌دار سپاه امام حسین علیه السلام می‌شناسیم. دلیل اهمیت این منصب چیست؟ درواقع می‌خواهیم بدانیم چه شأن و منزلتی در علمداری لشکر امام حسین علیه السلام وجود دارد؟

وقتی نگاهی به تاریخ اسلام بیندازیم این نکته مشخص می‌شود که همیشه پرچم هر لشکری به دست یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های حاضر در لشکر بود. به عنوان مثال در جریان جنگ خیبر پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند: «لأعطین الرایه غدا رجلا یحب الله و رسوله و یحبه الله و رسوله» به این معنا که باید پرچم لشکر به دست کسی بدهم که خدا و رسول او را دوست بدارد و خدا و رسول او را دوست بدارند. در یک کلام او باید لایق این کار باشد.

سپس ادامه دادند: «کرارا غیر فرار، یفتح الله علیه، جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن یساره» به این مفهوم که «او به طور جدی به رویارویی دشمن برود، نه اینکه فرار کند. خداوند به وسیله او پیروزی عنایت فرماید. جبرئیل طرف راستش باشد و میکائیل سمت چپش قرار بگیرد.» آن شب که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله این مطلب را فرمودند، همه مسلمانان آرزوی داشتن چنین مقامی را داشتند. تا اینکه فردای آن روز آن حضرت، سراغ امام علی علیه السلام را گرفتند. وقتی ایشان حاضر شدند، نبی مکرم اسلام پرچم لشکر را به دست با لیاقت آن حضرت سپردند.

سابقه علمداری در اسلام

البته اولین علمدار و پرچم‌دار اسلام، جناب حمزه عموی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله بودند که از سوی آن حضرت مأمور و مسئول علمداری و پرچم‌داری شده بودند. بعد از شهادت جناب حمزه، در تمام جنگ‌ها به جز جنگ تبوک علمدار لشکر اسلام امام علی علیه السلام بودند. چون آن حضرت به دستور پیامبر اسلام در جریان جنگ تبوک به مأموریتی رفته و در این جنگ حضور نداشتند.

در جنگ احد هم نبی مکرم اسلام پرچم سپاه اسلام را به مصعب بن عمیر سپردند. او پرچم را در دست داشت که دشمن دست او را با شمشیر قطع کرد. او پرچم را با دست دیگرش بالا نگه داشت. آن دستش را هم قطع کردند. او پرچم را به سینه‌اش چسباند و این بار با ضربه دشمن به شهادت رسید.

همچنین در جنگ صفین شش نفر پرچم‌دار بودند که هر یک بعد از دیگری به شهادت رسیدند، اما با رشادت‌ها و شجاعت‌های خود اجازه ندادند که پرچم اسلام بر زمین بیفتد.

شخصیت دیگری که لیاقت این مقام و منصب مهم را داشت، حضرت عباس علیه السلام بود که در قیام عاشورا به عنوان علمدار و پرچم‌دار سپاه امام حسین علیه السلام حضور داشت.

پرچم‌داران بی‌دست اسلام

اما ظاهرا در میان پرچم‌داران و علمداران سپاه اسلام، تنها حضرت عباس علیه السلام بوده که هر دو دست خود را در راه علمداری از دست داده است. آیا این مطلب درست است؟

بررسی دقیق تاریخ اسلام نشان می‌دهد که در مجموع سه نفر علمدار لشکر اسلام بوده‌اند که دو دست خود را از دست داده‌اند. اولین نفر جناب جعفر طیار بود. او برادر امام علی علیه السلام بود و لقب طیار را پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله به او دادند. او حدود 12 سال در حبشه زندگی کرد و اسلام را در سرزمین‌های آفریقایی ترویج داد و میان مردم آن سرزمین‌ها تبلیغ کرد تا راه هدایت را به آن‌ها نشان دهد. در جریان جنگ موته، پرچم سپاه اسلام در دست جعفر قرار داشت. دشمن دست او را قطع کرد تا پرچم بر روی زمین بیفتد. پرچم را با دست دیگر گرفت و دشمن دست دیگرش را هم قطع کرد.

دومین نفر مصعب بن عمیر بود که اشاره شد در جنگ احد، پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله علم و پرچم اسلام را به او سپردند. او آن زمان حدود 40 سال داشت. البته قبل از اینکه مسلمان شود، در خانواده‌ای ثروتمند متولد شده بود. آن‌قدر قلب روشن و حق‌طلبی داشت که در همان مدتی که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله اسلام را به طور مخفیانه تبلیغ می‌کردند، مصعب هم اسلام را درک کرده و مسلمان شد. خانواده‌اش او را طرد کردند و از ثروت خود محرومش کردند، اما او تنها پلاسی بر بدن خود پیچید و بر اسلام و اعتقاد دینی خود پا بر جا ماند. او اولین کسی بود که با اجازه نبی مکرم اسلام در مدینه نماز جماعت و نماز جمعه خواند. زمانی هم که پرچم‌دار اسلام در جنگ احد شد، پرچم‌دار وفاداری بود. به طوری که دشمن دست راست او را که پرچم را گرفته بود قطع کرد. مصعب پرچم را با دست چپ گرفت. دشمن دست چپش را هم قطع کرد. او پرچم را بر سینه‌اش چسباند تا بر روی زمین نیفتد. این بار دشمنان با ضربه‌ای او را به شهادت رساندند.

سومین شخصیت، حضرت عباس علیه السلام بود که در جریان جنگ کربلا، پرچم سپاه امام حسین علیه السلام را در دست داشت و هر دو دست خود را از دست داد.

ویژگی‌های ممتاز حضرت ابوالفضل علیه السلام

با وجود اینکه حضرت عباس علیه السلام یکی از یاران امام حسین علیه السلام بودند، اما دارای ویژگی‌هایی بودند که ایشان را از سایر اصحاب ممتاز کرده است.

بله. مقام آن حضرت از سایر یاران امام حسین علیه السلام جدا است. به طوری که آن حضرت را جدا از سایر یاران امام حسین علیه السلام دفن کرده‌اند. ایشان زیارت‌نامه از سوی امام صادق علیه السلام دارند و در عین حال همه دانشمندان دینی و اهل فضل مقام آن حضرت را بالاتر از سایر یاران و اصحاب حضرت سیدالشهدا علیه السلام عنوان کرده‌اند. با وجود اینکه امام را جز امام نباید دفن کند، حضرت عباس علیه السلام در دفن پیکر مطهر امام حسن علیه السلام شرکت داشت.

امام سجاد علیه السلام درباره ایشان می‌فرماید: «حضرت ابوالفضل علیه السلام مقامی دارد که تمام شهدا در روز قیامت به مقام و جایگاه او غبطه می‌خورند.» سایر ائمه اطهار علیهم السلام هم در احادیث مهمی درباره مقام بالای آن حضرت در قیامت و در بهشت مطالبی را عنوان کرده‌اند. همچنین آن حضرت دارای کرامت‌های بسیاری است و حاجت‌های بسیاری از مردم شیعه و حتی غیر شیعه و غیرمسلمانان را برآورده کرده است.

انتهای پیام /