موزه دفینه، گنجینه ارزشمند بنیاد مستضعفان

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، این موزه پس از یک دوره تعطیلی شش ساله و فراز و فرودهای واگذاری و عدم واگذاری بنای موزه و بازسازی بخش هایی از آن؛ دوباره در سال 1399 بازگشایی شد. آغاز به کار دوباره موزه با تغییر نام آن همراه بود و این بار با نام سردار آسمانی آغاز به کار کرد.

ساختمان بنا و شکل گیری موزه

ساختمان موزه دفینه از شاهکارهای معماری نوین ایران در آغاز دهه پنجاه خورشیدی است. این بنا که توسط کمال کمونه از شاگردان فرانک لوید آمریکایی ساخته شده است، قرار بود تا یکی از مجموعه سوپرمارکت های بزرگ تهران با نام ایران سوپر باشد. مالک بنا، ناصر کهنیم بود که بعد از انقلاب، ساختمان اش توسط بنیاد مستضعفان مصادره شد. به دلیل اینکه این بنا به شکل بتن یک تکه ساخته شده بود، بعدها بنیاد مستضعفان از آن به عنوان انبار نگهداری آثار ارزشمند تاریخی استفاده کرد. با توجه به اینکه مجموعه کاخ ها و بناهای دولتی و بسیاری از مجموعه های خصوصی بعد از انقلاب به مالکیت بنیاد مستضعفان درآمد و در آن مکان ها، آثار تاریخی و هنری ارزشمندی وجود داشت؛ ضروری بود تا این آثار در قالب یک موزه به بازدید همگان گذاشته شود.

بخش ها و آثار فاخر موزه

پیش از پرداختن به بخش ها و آثار ارزشمند موزه؛ می بایست از برخورد شایسته کارکنان و کارشناسان موزه یاد کنیم که با گشاده رویی و شکیبایی، آگاهی لازم در باره بخش های مختلف و آثار موجود را به بازدیدکنندگان ارائه می دهند. موزه دارای سه بخش اصلی است و طبقه اول به هنر ایران و جهان اختصاص یافته است که مجموعه بی نظیری از هزاره های پیش از تاریخ تا سده بیست میلادی ایران و جهان را در خود جای داده است. این بخش در دو طبقه و شامل چند تالار است. سفالینه های سده های پیش از میلاد مسیح؛ تندیس های دوره های باستانی اشکانی، سنگ افراشت مزار مربوط به اوایل عصر مفرغ،... دست بافته های دوره عباسی، کتابت و لاک کاری دوره صفوی و قاجار، در کنار آثار نقاشی هنرمندان معاصر همچون سهراب سپهری و ایران درودی مجموعه ارزشمند تاریخ و هنر ایران را تشکیل می دهد. در بخش هنر جهان هم تندیس ها و سردیس هایی از سده های اولیه بعد میلاد مسیح، هنر نگارگری سده های هجده میلادی ژاپن، پیکرنمایی بودایی ویژه شرق آسیا، پیکره سازی های سده نوزده اروپا، تابلوهای نقاشی هنرمندان سده های هفده و هجده اروپا، شمایل نگاری که شامل تصاویر عیسی مسیح است، تابلوهای هنرمندان معاصر اروپایی مانند سالوادور دالی، ژرژ براک، کاسینیول و پابلو پیکاسو و آثار ارزشمند از هنر پاپ آرت با اثر شاخص مائو از اندی وارهول از آثار ارزشمند این بخش از موزه است. در بخش شمایل نگاری، جای بسیاری از آثار هنرمندان ایرانی خالی است. در حالی که آثار بسیاری در این زمینه در ادوار مختلف تاریخی ایران وجود دارد اما به دلیل فتاوی حوزوی نمایش آنها ممنوع است. بخش دیگری از موزه، در طبقه منفی یک، موزه گوهر و آرایه های تاریخی است که در دو بخش باستانی و تاریخی آثار فاخری به نمایش گذاشته شده اند. دست ساخته های زرین و مجموعه ای از جواهرات و سنگ های قیمتی، از گردنبند دوره هخامنشی تا شمشیرهای جواهر نشان را در این بخش می توان مشاهده نمود. بخش دیگر موزه دفینه، موزه پول است که از بخش های اولیه این مجموعه است. آثار ارزشمندی همچون سکه های باستانی از دوره هخامنشی و داریوش اول تا دیگر سلسله ها و گنجینه وسیعی از اسکناس‌های دوره قاجار تا دوره معاصر در این بخش قرار دارد.

مخزن موزه

در سال‌های گذشته و اوایل نوگشایی موزه امکان بازدید و عکاسی از بخش هایی از مخزن موزه برای من فراهم شد. مجموعه بی نظیری از تابلوهای نقاشی از شاهان و رجال قاجار تا محمد رضا شاه و فرح پهلوی و امیر عباس هویدا در آنجا موجود بود. یکی از تابلوها؛ تابلویی از ناصرالدین شاه بود که وقتی از مدیر مجموعه سوال کردم گفت تمام تابلوها در مخزن موجود است.

جدای از موزه دفینه، با توجه به گم شدن آثار تاریخی و هنری از موزه ها در بعد از انقلاب، مانند گم شدن لوح زرین هخامنشی از موزه ملی، تابلوی مظفرالدین شاه از کاخ گلستان، ناپدید شدن شمشیرهای جواهر نشان سیمون بولیوار و شمشیر قاجاری از کاخ سعد آباد و دوباره پیدا شدن آنها پس از پیگیری خبرنگاران حوزه میراث، و دست آخر اینکه به تازگی سخنگوی دولت از خروج نیم تاج فرح پهلوی و تاج محمدرضا پهلوی در سال 57 از کشور نام برده بود؛ در حالی که این دو تاج در سال‌های بعد از انقلاب در موزه جواهرات بانک مرکزی وجود داشته و هم اکنون نیز می بایست موجود باشد، و موارد احتمالی دیگری که رسانه ای نشدند؛ تهیه سیاهه ای از آثار تاریخی و هنری موزه ها و اعلام آنها از طریق سایت اینترنتی موزه ها ضروری می نماید.

تغییر نام موزه

این موزه که سالها به نام موزه دفینه یا موزه پول شناخته می شد، با بازگشایی آن تغییر نام داد و نام پردیس فرهنگی موزه ای سردار آسمانی بر سر در آن نگاشته شد. این تغییر نام برای یک موزه با گنجینه ای از تاریخ و هنر ایران و جهان نمی تواند مناسب باشد. وقتی به صورت غیرگزینشی از تعدادی از رهگذران پرسیدم که در این مکان چه فعالیتی جریان دارد یا چه مرکزی است؟ نزدیک به هشتاد درصد پاسخ دهنده گان آن را موزه شهدا و یا یادمان سردار سلیمانی دانستند!

گزارش و عکس از: جواد عرفانیان عالی منش