نشست هم‌اندیشی «توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی» برگزار شد
در نشست هم‌اندیشی «توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی» سرفصل‌هایی چون مولد بودن فرهنگ، تهیه تقویم رخدادی در عرصه فرهنگ، نقش حیاتی رسانه در حمایت از صنایع‌دستی، ضرورت تغییر نگاه به فرهنگ به مثابه امری هزینه‌بر و... مطرح شد.
به گزارش ایسنا، نشست هم‌اندیشی «توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی» امروز سه‌شنبه (16 اردیبهشت‌ماه) با حضور پویا محمودیان (معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی)، عیسی علیزاده (معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی)، علی متقیان (مدیرعامل ایسنا)، سید محمد حسین سجادی نیری (دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز)، یوسفی (از مجموعه صندوق‌های نوآوری و شکوفایی)، محمد شالویی (مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، محمد آقاسی (دبیر ستاد فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی)، حمیدرضا نوربخش (مدیرعامل خانه موسیقی)، حسن بلخاری (رییس پژوهشکده فرهنگستان هنر)، محمدرضا جعفری جلوه (مدیر شبکه دو سیما) و جمعی از اساتید این حوزه در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد.
چرا بخش فرهنگ در کشور ما مولد نیست؟
به گزارش ایسنا، در ابتدای این نشست هم‌اندیشی محمد حسین ایمانی خوشخو رئیس پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با طرح این پرسش که چرا بخش فرهنگی در سایر کشورها مولد است اما در کشور ما این‌گونه نیست؟ اظهار کرد: ما باید بتوانیم حوزه فرهنگ را به صنعت تبدیل کنیم. این یک امر رایج در دنیا است. هدف ما از این هم‌اندیشی این است که بتوانیم در چند ماه آینده به طور ضربتی بحث صنایع فرهنگی را به پیش ببریم. صنعت فرهنگی به شاخه‌های متعدد علوم مربوط می‌شود که از جمله آنها عبارتند از مدیریت، جامعه‌شناسی، رسانه، فلسفه، هنر و...؛ نهادهای تصمیم‌گیر و رسانه‌ها باید تجاربی که در این موضوع دارند را با هم به اشتراک بگذارند و پای کار بیایند.
باید در عرصه فرهنگ یک تقویم رخدادی تهیه کنیم
نامورمطلق رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی استاد فرشچیان در ادامه این نشست گفت: توسعه و خلاقیت با هم ارتباط زیادی دارند. این دو حتی از نظر واژه‌شناسی نیز به یکدیگر نزدیک هستند. خلاقیت یعنی اینکه انسان از قابلیت‌های درونی الگوبرداری کند. بضاعت‌های درونی و قابلیت‌ها در کشور ما کم نیستند اما آنچه مهم است رابطه رخداد و توسعه است.
وی خاطرنشان کرد: انسان امروزی رخدادمحور شده است و یکی از دلایل آن ارتباط مستقیمی است که با دیگران دارد. در جهان فعلی (پست مدرن) رابطه بین توسعه وجود دارد که این امر را باید جدی بگیریم. یکی دیگر از بحث‌هایی که در توسعه و خلاقیت باید مد نظر قرار بدهیم "اصالت" است. ما از طریق ارتباط مستقیم و چهره به چهره می‌توانیم به اصالت یک محصول پی ببریم. بر همین اساس است که در جامعه هایپرمارکت‌ها به ارائه محصولات می‌پردازند. نمایشگاه فرصتی را فراهم می‌کند که مردم بتوانند محصولات را مستقیم‌تر و ارزان‌تر دریافت کنند.
رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی دانشگاه آزاد ادامه داد: علت دیگری که اصالت در توسعه و خلاقیت مهم می‌شود این است که در عرضه مستقیم محصولات هم کیفیت و هم قیمت حفظ می‌شود. انسان پست مدرن به دنبال هیجان است و به دنبال خالی کردن هیجانات خود می‌رود و یکی از این مجراها برای این کار رویدادها و نمایشگاه‌ها هستند. ما در اقتصاد رخدادهای پیوسته و ناپیوسته داریم که می‌تواند در مدیریت اقتصادی نقش جدی ایفا کند. رخداد یکی از شاخص‌های مهم توسعه است. هر کشوری که بتواند رخداد را در دست بگیرد و آن را مدیریت کند اقتصاد آن کشور توسعه پیدا خواهد کرد. ترکیه این کار را توانست انجام دهد اما آنچه در کشور ما اتفاق می‌افتد این است که فعالان صنایع‌دستی یک سال منتظر ایام عید هستند تا توشه یک سال بعد خود را جمع کنند اما امسال و با شرایطی که ویروس کرونا در کشور به وجود آورد این اتفاق نیفتاد. ما باید یک تقویم رخدادی ایجاد کنیم و رخدادهای محلی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی را از یکدیگر تفکیک کنیم تا دچار این چنین مشکلاتی نشویم.
فرهنگ در کشور ما نیازمند جراحی است
حسن بلخاری عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، پژوهشگر و عضو شورای عالی معماری در ادامه این نشست هم‌اندیشی درباره نظام فرهنگی کشور عنوان کرد: نظام فرهنگی ایران از سه وجه دین، عرفان و فلسفه تشکیل شده است که در هر سه این حوزه‌ها دنیا و آخرت مقابل یکدیگر هستند و به نوعی صنعت و فرهنگ را نیز در بحث‌ها در تقابل یکدیگر قرار می‌دهند. اینکه ایجاد نسبت میان فرهنگ، صنعت و اقتصاد را امر مذمومی می‌شماریم مسئله تاریخی است.
وی ادامه داد: وقتی ما می‌گوییم «ربنا آتنا فی‌الدنیا حسنه» طبق این آیه شریفه یعنی آن کسی که دنیای او ویران است آخرت او نیز ویران خواهد بود و اگر دنیای حسنه‌ای داشته باشیم می‌توانیم آخرت حسنه و نیکویی را داشته باشیم. تقابل ذکر شده بین فرهنگ و صنعت و اقتصاد یک تقابل غلطی است. در واقعیت و در حقیقت ذات دین و فلسفه و عرفان ما این گونه نیست. ما میراث‌دار تفکری غلط از یک حقیقت درست هستیم که گرایش به مسائل ماده و اقتصاد و صنعت را مقابل معنویت می داند. این تفکر از تفکرات افلاطون سرچشمه می‌گیرد. جهان، وحدت محور است و جهان امروز مطلقا این گونه نیست. به همین دلیل در هر حوزه‌ای با تکثر روبه‌رو هستیم. فرهنگ در کشور ما نیازمند جراحی است تا به این واقعیت دست پیدا کنیم که گرایش به مسائل اقتصادی و ظهور اقتصاد در فرهنگ و صنایع‌دستی نقطه مقابل دین و عرفان نیست.
بعد از شناسایی ظرفیت‌ها هدف‌گذاری برای هم‌افزایی در صنایع فرهنگی مهم است
پویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ادامه این نشست در ارتباط با حوزه صنایع فرهنگی و صنایع خلاق خاطرنشان کرد: در این حوزه بسیاری از ظرفیت‌ها شناخته نشده است. مهمترین کار بعد از شناسایی ظرفیت‌ها، هدف‌گذاری برای هم‌افزایی در صنایع فرهنگی است. متأسفانه تا به امروز در کشور ما این هم‌افزایی رخ نداده است. سایر کشورها علیرغم بضاعتی که در عرصه صنایع فرهنگی دارند با کمک نقشه راه درست و عنصر هم‌افزایی توانسته‌اند در این عرصه موفق باشند.
وی ادامه داد: هم‌افزایی رکن صنایع خلاق است. ما در بحث صنایع خلاق هنری می‌توانیم فصل جدیدی ایجاد کنیم چرا که در این عرصه حرف برای گفتن بسیار زیاد است. کشوری مثل انگلستان با تولید فیلمی همچون هری پاتر توانست «گویی» بسازد و آن را به نمادی تبدیل کند که اگر مردم کشورهای مختلف به کشور انگلستان سفر می‌کنند آن گوی را به عنوان یک سوغات برای سایرین ببرند و این توانست در صنعت شیشه انگلستان تأثیر زیادی بگذارد. در حالی که ما این صنعت را داریم اما نتوانسته‌ایم از آن در صنایع دستی و بحث گردشگری بهره ببریم. با تولید یک فیلم و قرار دادن گردشگری در آن توانستند صنعت صنایع دستی خود را رشد بدهند. همچنین در زمان ازدواج پسر ولیعهد انگلستان نیز یک موج رسانه‌ای در رابطه با لباس عروس شکل گرفت و بحث صنایع دستی در آن کاملا مشهود بود. ما در سیستان و بلوچستان صنعت سوزن‌دوزی داریم که هیچ‌گاه در عرصه سینما از آن بهره نگرفته‌ایم.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: هم‌افزایی رکن‌های صنایع خلاق و دوری از جزیره‌ای عمل کردن می‌تواند فصل جدیدی را برای ما ایجاد کند تا ما هم در حوزه صنایع دستی و خلاق حرفی برای گفتن داشته باشیم. کشوری مانند مالزی به عنوان یک پیشرو در میان کشورهای اسلامی در حوزه مد و لباس مطرح است در حالی که ما در 31 استان خود و در پهنه جغرافیایی ایران صنعت مد و لباس متنوعی داریم که نتوانسته‌ایم از این صنعت در کشورهای اسلامی بهره ببریم و پیشرو باشیم. ما باید از بحث تجارت و ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی در راستای تجارت صنایع خلاق بهره ببریم.
اگر رسانه حامی صنایع دستی باشد تأثیر بسیار دارد
عیسی علیزاده معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: شبکه‌ای در جهاد دانشگاهی وجود دارد که ویژگی‌های آن در کشور زیاد است. سه رسانه (ایسنا، ایکنا و سیناپرس) در جهاد دانشگاهی فعالیت دارند. اگر رسانه حامی فعالیت‌های فرهنگی و صنایع دستی باشد قطعا می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در این حوزه داشته باشد و حامی خوبی برای صنایع دستی باشد. رخدادهای تأثیرگذاری در حوزه اقتصاد و فرهنگ داریم که پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی می‌تواند در این بعد تأثیرگذار باشد. در اینجا باید دانشجویانی تربیت کنیم که فقط به دنبال استخدام رسمی در ارگان و نهادی نباشند بلکه ارزش هنر را بدانند و در پی این باشند که هنر را به یک امر اقتصادی تبدیل کنند. باید از ظرفیت نیروی انسانی در این عرصه بهره ببریم. ما در حوزه فرهنگ و اقتصاد می‌توانیم نیرو تربیت کنیم.
رسانه می‌تواند ذائقه و سبک زندگی را تغییر بدهد
علی متقیان مدیرعامل ایسنا در این نشست با بیان این موضوع که اطلاع‌رسانی و تعیین جایگاه درست، وظیفه رسانه است گفت: این وظیفه را رسانه‌ها به جان خریده‌اند و ما هم به سهم خود آماده هستیم که در جهت ترویج این فرهنگ گام برداریم.
وی در ادامه با اشاره به صحبت‌های دکتر ایمانی خاطر نشان کرد: آنچه تا امروز از فرهنگ شنیده‌ایم این است که فرهنگ را به عنوان یک کار هزینه‌بر و مصرف‌کننده می‌شناسیم. این ذائقه را باید تغییر داد و این کار، کار رسانه است و رسانه می‌تواند این اقدام را انجام دهد. متاسفانه امروز رسانه‌ها به دلیل مشکلات مالی که از هزینه‌بر بودن کار فرهنگی سرچشمه گرفته است تبلیغات را به عنوان یک منبع درآمد می‌شناسند و بجای ترویج فرهنگ خودکفایی به مصرف‌گرایی می‌پردازند. اگر به تلویزیون و سینما نگاه کنیم آنچه در تبلیغات آنها می‌بینیم تبلیغ مصرف‌گرایی است و در جامعه هم اثر خود را گذاشته است.
مدیرعامل خبرگزاری ایسنا در ادامه با اشاره به تبلیغات رسانه‌ها ادامه داد: در خانواده پدر و مادر تمام تلاش خود را برای رعایت نظافت شخصی کودک بکار می‌بندند، اما در تلویزیون به آسانی تبلیغی را می‌بینید که کودک را تشویق می‌کند که لباسش را کثیف کند تا از این طریق یک پودر لباسشویی یا ماشین لباسشویی فروش بیشتری داشته باشند. با این کار برای دریافت پول بیشتر هم مصرف‌گرایی را تبلیغ می‌کنیم و هم تربیت را به خطر می‌اندازیم. چرا به این روز افتاده‌ایم؟ به این دلیل که صاحبان کارخانه‌ها مبالغ هنگفتی را پرداخت می‌کنند تا رسانه‌ها آن محصول را تبلیغ و رسانه هم برای آنکه به آن مبلغ برسد و رسانه‌اش را نجات دهد تن به این کار می‌دهد.
متقیان خاطرنشان کرد: این یک نگاهی است که تا به امروز از رسانه‌ها داشته‌ایم و خیلی‌ها به راه‌های دیگری رفته‌اند تا بتوانند منابع مالی‌شان را تأمین کنند، نباید فراموش کنیم رسانه اثرگذار است و می‌تواند ذائقه و سبک زندگی جامعه را عوض کند. یکی از دلایلی که سیاست‌مداران و بنگاه‌های اقتصادی به سمت و سوی رسانه می‌روند این است که رسانه می‌تواند ذائقه و سبک زندگی را تغییر بدهد. ما امروز تصمیم داریم در فرهنگ، نگاه دیگری داشته باشیم و کاری که آقای دکتر ایمانی و همکارانشان شروع کرده‌اند این است که فرهنگ مصرف‌کننده نباشد و با ترویج این حرکت، صنایع فرهنگی به مولد تبدیل شود تا سرمایه‌ای عظیم برای جامعه ایجاد کند. اگر ما رسانه را به این سمت برویم و مولد بودن فرهنگ را ترویج بدهیم، مطمئن باشیم حضور رسانه می‌تواند این فرهنگ را در جامعه ترویج کند که فرهنگ هم مولد است، هم ثروت‌آور و می‌تواند ثروتی را در اختیار جامعه قرار دهد که بی‌نیاز از نفت و معدن باشد.
وی در پایان خبرگزاری‌های جهاددانشگاهی از جمله ایسنا را به عنوان یک پایه از این حرکت بزرگ جهادی برشمرد و اضافه کرد: هر آنچه که در اختیار داریم را در راستای این طرح قرار خواهیم داد.
حمیدرضا ششجوانی پژوهشگر و مدرس حوزه اقتصاد، فرهنگ و هنر که به صورت زنده و مجازی در این هم‌اندیشی حضور داشت، درباره موانع اقتصاد و فرهنگ گفت: مزیت‌های رقابتی در کشور ما با فرهنگ ما مطابقت دارد اما برنامه‌ای برای پیشبرد و توسعه آن نداریم. سیاست‌گذار نباید نقش متخصص را داشته باشد و در اکثر موارد شبه علم در اختیار سیاست‌گذار قرار می‌گیرد. سهم وزارت ارشاد در صنایع فرهنگی یک درصد است؛ در حالی که هزینه‌های اداری و تجاری افزایش داشته است.
خلاء قانونی در عرصه موسیقی داریم
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی با بیان این موضوع که در هنر ابتدا باید صنعت داشته باشیم و پس از آن به فکر خلاقیت باشیم، خاطرنشان کرد: به لحاظ تاریخی هنر در کشور ما زنگ تفریح است. خیلی از افراد جامعه اگر قرار باشد با هنرمند وصلت کنند شاید خیلی به این امر راضی نباشند. این‌گونه است که هر کسی به خود اجازه می‌دهد کنسرت و یا برنامه‌های هنری را لغو کند چون عده‌ای فکر می‌کنند برخی دور هم جمع شده‌اند و می‌خواهند از مسائل فرهنگی فقط در عرصه روح بهره ببرند در حالی که فرهنگ یک شغل و حرفه است و ما نیازمند کار فرهنگی در کشور هستیم. تا چند سال پیش برخی از فوتبالیست‌های ما کارمند ارگان‌های دیگری بودند که برای اردوی تیم ملی به آنها مرخصی نمی‌دادند اما کم کم این حرفه جایگاه خود را پیدا کرد و شاهد این هستیم که گردش مالی نیز برای کشور به دنبال دارد. هنر نیز باید اینچنین شود. خوشبختانه در عرصه سینما تقریبا این‌گونه بوده است اما در سایر عرصه‌های هنری راه طولانی داریم.
وی ادامه داد: موسیقی یک صنعت درآمدزا است اما وقتی یک هنرمند موسیقی را می‌خواند به صورت کاملا رایگان و آسان در عرض یک ساعت در فضای مجازی پخش می‌شود و همه می‌توانند از آن بهره ببرند. بحث کپی رایت یکی از موضوعات مهم در این عرصه است که متأسفانه خیلی به آن پرداخته نشده است. گردش مالی در حوزه موسیقی نصیب چه کسانی می‌شود؟ وقتی یک استاد موسیقی ساعت‌ها و حتی سال‌ها زمان می‌گذارد تا یک موسیقی فاخر را تهیه کند اما در عرض یک ساعت بدون هیچ گونه هزینه‌ای در همه جا پخش می‌شود این کار باعث می‌شود هنرمند ارزش کارش دیده نشود. سیستم قضایی و مدیران این خلأ قانونی را حس می‌کنند. در این عرصه قانون باید به‌روز شود. این چرخه عظیمی است که باید از آن بهره ببریم؛ چراکه می‌تواند عواید مالی بسیار زیادی برای کشور به همراه داشته باشد.
مهدی فیض عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی در ادامه با پیشنهاد افزودن بنیاد نخبگان به این شورا اظهار کرد: یکی از اقتضائات جهاد دانشگاهی این است که مخاطبان اصلی خود را دانشجویان و جوانان می‌بیند و نباید فراموش کنیم که اگر این مخاطبان را داشته باشیم راحت‌تر می‌توانیم کار را پیش ببریم. امیدوارم از هم‌افزایی بین این دو در سطح کشور نتیجه فوق‌العاده‌ای به دست آوریم.
ملامحمد مدیرعامل شرکت پویش پرزاد نوساز در ادامه این نشست با بیان این موضوع که حوزه فرهنگ به شدت تحت تأثیر مسائل سیاسی و سیطره آن بر این عرصه است، گفت: متأسفانه جانبه‌گرایی سیاسی را در بسیاری از عرصه‌های فرهنگی می‌بینیم و باید از جایی این سایه‌ها را از فرهنگ دور کنیم. المپیک بزرگترین رویداد ورزشی جهان است. تقریبا حدود 10 سال طول می‌کشد زیرساخت‌هایی برای میزبانی این رویداد فراهم شود. در چین از همان ابتدا صنایع فرهنگی برای این امر شروع به کار کرد. اما ما در جام جهانی به خاطر مسائل سیاسی مانده بودیم کدام خواننده را بفرستیم که در نتیجه هم کار خوبی حاصل نشد. از صنایع فرهنگی به صورت تزیینی و تجملی استفاده می‌کنیم و در هر مراسم یک موسیقی هم روی آن می‌گذاریم بدون اینکه بدانیم آیا اصلا این موسیقی با این رویداد در ارتباط هست یا خیر.
انتهای پیام
