نگاهی به مشکلات اساسی تجارت ایران و سوریه

روزنامه ایران در یادداشتی نوشت: متأسفانه سفارتخانه‌های ما در کشورها در گذشته صرفاً نگاه سیاسی به کشورها داشتند و نظارت دقیقی بر عملکرد سفارتخانه‌های ما از منظر توسعه روابط اقتصادی با کشورها وجود نداشت.

در ادامه این یادداشت که به قلم بهرام نظام الملکی کارشناس حوزه صادرات، منتشر شده می‌خوانیم: البته دولت سیزدهم با وقوف به این ضعف درصدد برطرف نمودن آن است و بارها بر فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی تأکید کرده است. دیدار اخیر وزیر راه و شهرسازی با رئیس جمهور روسیه و تأکید بر پیوند بخش‌های تجاری دو کشور گواهی بر اراده ایران در فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی با کشورها از جمله سوریه است. ترکیه با وجود حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه و به رغم ممنوعیت ورود کالا از ترکیه از سوی دولت سوریه، بیش از 13 برابر ایران صادرات به سوریه دارد.

تا پیش از بحران سوریه روابط تجاری دو کشور ایران و سوریه به بالای نیم میلیارد دلار رسیده بود، اما در سال‌های اخیر حجم تجارت دو کشور کاهش داشته است. براساس آمار گمرک در سال 99 میزان صادرات ایران به سوریه 122 میلیون دلار بوده که سهم 3 درصدی از بازار آن کشور را ایران داشته است. کشور ترکیه با 1600 میلیون دلار سهم 38/5 درصدی و چین با 734 میلیون دلار سهم 20 درصدی از صادرات به سوریه را به خود اختصاص داده‌اند.

بعد از آن نیز کشورهای مصر، روسیه، هند و لبنان قرار دارند. ایران نیز رتبه هفتم صادرکنندگان به سوریه را به خود اختصاص داده است. در این یادداشت به‌طور فشرده به موانع و مشکلات صادرات به سوریه پرداخته و راه حل‌ها و پیشنهاداتی برای سهولت در صادرات به آن کشور ارائه می‌شود. اولین مشکل در صادرات به سوریه مسیر ترانزیت نامناسب است که مشکلات زیادی برای تجار دو کشور بخصوص تجار و بازرگانان ایرانی ایجاد نموده است.

در تجارت زمینی با سوریه از طریق عراق، به علت نداشتن توافقنامه‌های لازم با کشور عراق محدودیت‌های جدی وجود دارد که لازم است مسئولان وزارت امور خارجه و صمت اقدامات لازم جهت تسهیل در امر حمل و نقل زمینی را در این خصوص با طرف عراقی معمول نمایند.

همچنین به دلیل فعال نبودن خطوط کشتیرانی میان ایران و سوریه، تجار ایرانی برای صادرات به سوریه ابتدا باید کالای خود را از طریق مرز زمینی به ترکیه منتقل و از آنجا از طریق بندر مرسین ترکیه نسبت به انتقال کالاهای خود به بندرهای لاذقیه و یا طرطوس اقدام نمایند. این امر نیز هزینه‌های زیادی را در پی داشته و به کندی انجام می‌پذیرد. در این خصوص پیشنهاد می‌شود با استفاده از ظرفیت‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و بنیاد مستضعفان، خط کشتیرانی مستقیم از بندرعباس به بنادر طرطوس و یا لاذقیه سوریه برقرار شود. دومین مشکل، کم توجهی وزارت امور خارجه در تسهیل حضور تاجران دو کشور در کشورهای یکدیگر است، به طوری که جابه‌جایی افراد دو کشور به طور معمولی انجام نمی‌شود و لازم است اقدامات لازم در این خصوص سریعاً از طرف وزارت امور خارجه به عمل آید.

سومین مشکل در صادرات به سوریه مشکل نقل و انتقال پول بین دو کشور است که مشکلات زیادی برای تجار دو کشور ایجاد نموده است که لازم است بانک مرکزی با انعقاد پیمان پولی دوجانبه و یا راهکار مناسب دیگر نسبت به رفع این مشکل اقدام نماید. نبود حمایت‌های مالی از تجار و شرکت‌های ایرانی علاقه‌مند به صادرات به سوریه، عدم پوشش‌های ضمانتی لازم و همچنین نبودن سازماندهی مشخص برای حضور تاجران ایرانی در آن کشور از دیگر مشکلات صادرات به سوریه است.

جمهوری اسلامی ایران با وجود ارتباطات گسترده سیاسی و نظامی با کشور سوریه به دلیل حضور و از خودگذشتگی‌های رزمندگان ایرانی مدافع حرم به فرماندهی شهید والامقام سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی از جایگاه ویژه‌ای در کشور سوریه برخوردار است و مردم و دولت سوریه مشتاق توسعه روابط اقتصادی و استفاده از کالاهای ایرانی در آن کشور هستند، اما متأسفانه به دلایل ذکر شده، روابط اقتصادی ما با سوریه نه تنها ظرف سال‌های اخیر توسعه نیافته بلکه کاهش داشته است.

داشتن رایزن بازرگانی در کشورها منجمله سوریه از دیگر مشکلات در صادرات است. ایران در سال‌های گذشته تنها دو رایزن بازرگانی در کشور عراق و افغانستان داشته و بعد از سال‌ها پیگیری الان تعداد آنها به 7 نفر رسیده است، در صورتی که ما حتی به اندازه 15 کشور همسایه هم رایزن بازرگانی در کشورها نداریم و در سوریه و آفریقا که ما اصلاً رایزن بازرگانی نداریم. این در حالی است که کشورهایی مانند کره و ژاپن بیش از 140 رایزن بازرگانی در کشورها دارند.