همسویی ایران و قطر؛ دیواری در برابر سودای اختلاف افکنی‌ها و تحریم‌ها
تهران_ ایرنا_ برخی از تحلیلگران عرب معتقدند: روابط ایران و قطر طی سال‌های گذشته در مسیر مثبتی حرکت کرده و مرور مناسبات دو کشور به ویژه در مقطع حساس تحریم قطر از سوی عربستان و متحدان آن و کمک های تهران به دوحه حاکی از تقویت و استحکام روابط دو کشور حتی در شرایط حساس دارد.
به گزارش ایرنا، «حمیدرضا دهقانی پوده» سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوحه روز چهارشنبه 19 آذر ماه استوارنامه خود را تقدیم «شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر کرد. سفیر جدید ایران در قطر در شرایطی کار خود را آغاز می‌کند که سطح مناسبات 2 کشور همسایه به میزان قابل توجهی ارتقا یافته است. این 2 کشور در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و به ویژه اقتصادی دارای روابط هستند. روابط 2 کشور طی سال‌های گذشته همواره دوستانه و بر پایه احترام متقابل بوده‌است. در بحران دیپلماتیک قطر با عربستان سعودی در سال 2017، ایران از قطر پشتیبانی کرد و از کشورهای عربی خواست که مشکلات خود را از طریق گفت‌وگو حل کنند. پس از آنکه عربستان و متحدان آن مرزهای خود را بر روی قطر بستند و این کشور را تحریم اقتصادی کردند ایران به سرعت به کمک قطر شتافت و حریم هوایی خود را برای ورود و خروج هواپیماها به این کشور باز کرد.
در روزهای گذشته «جرد کوشنر» داماد و مشاور ارشد ترامپ در سفر به عربستان و قطر اعلام کرد که قصد دارد به بحران میان 2 کشور پایان دهد. در این میان، روزنامه «نیویورک تایمز» آمریکا با اشاره به تلاش آمریکا برای حل بحران در روابط عربستان و متحدان آن با قطر از تقلای دولت ترامپ برای محروم کردن ایران از درآمد 100 میلیون دلاری عبور هواپیماهای قطری از حریم هوایی ایران خبر داد. این تلاش‌های آمریکا در حالی است که دولت قطر طی 3 سال گذشته بارها از ایران به خاطر حمایت از دوحه در جریان محاصره همه‌جانبه دریایی و هوایی از سوی کشورهای همسایه عربی تقدیر کرده و نشان داده است در نتیجه فشارهای آمریکا و عربستان وارد بازی ضد ایرانی نخواهد شد. قطر می‌داند تهران در زمان تحریم چه کمک‌هایی به این کشور ارائه کرده است. این کشور همواره تکرار چنین بحران‌هایی را در محاسبات خود در نظر گرفته است و این موضوع در تقویت روابط نقش خواهد داشت.
اقتصاد ستون اصلی روابط ایران و قطر
قطر دارای روابط تنگاتنگی با ایران به ویژه در عرصه اقتصادی است. بیشتر گاز قطر از میدان گازی مشترک با ایران در خلیج فارس، تامین می‌شود. این موضوع سبب شده است که قطر در ارتباط با ایران دارای منافع اقتصادی بسیاری باشد و زیر بار برخی کشورهای عربی برای قطع روابط با ایران نرود.
«احمد امین عبدالعال» استاد علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه اسکندریه مصر در اندیشکده «الدیمقراطی العربی» مصر نوشت: ستون اصلی روابط ایران و قطر را همکاری اقتصادی میان 2 کشور تشکیل می‌دهد. قطر و ایران به عنوان دو کشور نفت خیز در دو سوی خلیج فارس دارای میدان گازی مشترکی هستند. گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی آن را بزرگترین میدان گازی جهان به شمار آورده است. این میدان گازی با مساحتی حدود 9 هزار و 700 کیلومتر مربع دارای 5 ترلیون و 97 هزار متر مکعب گاز است که 6 هزار کیلومتر آن در آب‌های منطقه‌ای قطر و 3 هزار و 700 کیلومتر آن در آب‌های ایران است. قطر روزانه 6 هزار و 500 میلیون متر مکعب و ایران روزانه 430 میلیون متر مکعب گاز از این میدان تولید می‌کنند و روابط اقتصادی 2 کشور از سال 2005 تاکنون همواره در حال گسترش است.
گزارشگر اقتصادی روزنامه «الشرق» قطر نوشت: طی 3 سال گذشته میانگین مبادلات تجاری ایران و قطر افزایش یافته است. بسیاری از بیانیه‌های رسمی نشان می‌دهد حجم مبادلات تجاری 2 کشور به رقم 5 میلیارد دلار خواهد رسید. بحران در روابط کشورهای عربی متحد عربستان با قطر به ویژه پس از حمایت ایران از قطر و اقدامات عملی این کشور در گشایش حریم هوایی خود بر روی هواپیماهای قطری و اختصاص بنادری برای صادرات مواد غذایی مورد نیاز دوحه با هدف شکست محاصره قطر در روند روابط ایران و قطر تاثیر گذاشت. این موضع ایران در حمایت از قطر و احتمال تکرار چنین بحران‌هایی در آینده همواره در محاسبات دوحه در نظر گرفته شده است و این موضوع در تقویت روابط نقش خواهد داشت.
گزارش اندیشکده الدیمقراطی العربی مصر هم نشان می‌دهد: قطر با وجود فشار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای قطع روابط با ایران بازهم روابط خوب خود با ایران را حفظ کرد و به درخواست این کشورها پاسخ مثبت نداد. قطر برای تقویت نقش منطقه‌ای خود تمایل دارد و در این راستا روابط خود را با تهران تقویت کرده است. حتی این کشور تلاش می‌کند به عنوان واسطه‌ای میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس عمل کند.
بی‌تاثیر بودن آشتی قطر با کشورهای عربی بر روی آینده روابط دوحه و تهران
به تازگی ترامپ رئیس جمهوری آمریکا با اعزام جارد کوشنر داماد و مشاور ارشد خود تلاش کرده است از بهبود روابط میان قطر و عربستان به عنوان حربه‌ای علیه تهران استفاده کنند این در حالی است که تحلیلگران معتقدند روابط ایران و قطر متاثر از عامل سومی نیست که با هر گشایش و سختی تحت تاثیر قرار گیرد.
«طلال عتریسی» تحلیلگر مسائل سیاسی و کارشناس مسائل ایران به روزنامه «عربی 21» مصر دراین زمینه گفت: یکی از اهداف آمریکا از آشتی میان قطر و کشورهای عربی افزایش فشار علیه ایران است. ترامپ می‌خواهد با این اقدام در مسیر بازگشت «بایدن» به توافق هسته‌ای سنگ‌اندازی کند.
عتریسی افزود: روابط قطر و کشورهای عربی بر روی روابط ایران و قطر تاثیر نخواهد داشت. روابط این 2 کشور پیش از هم در مسیر مثبتی حرکت کرده است. دیگر کشورهای منطقه قطر را محاصره کردند و ایران از این کشور حمایت کرد و اکنون نیز آشتی قطر با کشورهای عربی بر روابط این کشور با ایران تاثیری نخواهد گذاشت.
در مجموع می توان گفت برخی تحلیلگران و اندیشکده‌های عربی اتفاق نظر دارند تهران و قطر بر خلاف دیگر کشورهای منطقه به جای تقابل، راه همکاری را در پیش گرفته‌اند و بدون توجه به خواست برخی کشورها که همواره بر طبل اختلافات می‌کوبند به طور مستمر برای افزایش سطح مناسبات خود تلاش خواهند کرد و مرور مناسبات دو کشور در مقاطع حساس گویای این موضوع است.
*س_برچسب‌ها_س*