پوتینا پس از پوتین! حکومت در کرملین موروثی می‌شود؟
اقتصادنیوز: در ماه‌های اخیر برخی زمزمه‌ها درباه دوران پس از پوتین در رسانه‌های جهانی مطرح شده است.
به گزارش اقتصادنیوز پوتین دلیل انتخاب خود به عنوان جانشین بوریس یلتسین در دسامبر 1999 را کاملاً درک می‌کرد و آن اطمینان از این بود که او پس از انتخابش از منافع «خانواده» یلتسین محافظت خواهد کرد. نویسندگان این یادداشت معتقدند که پوتین نیز به این موضوع فکر کرده و به این نتیجه رسیده است که هیچ کس بهتر از یکی از اعضای خانواده او نیست که بتواند از خانواده و منافع گسترده آنها محافظت کرد.
جایگاه رو به رشد دختر عموی ولادیمیر پوتین، آنا پوتینا، نشان می‌دهد که رهبر روسیه ممکن است در مسیر ایجاد یک جانشینی خاندانی باشد. نشنال‌اینترست در یادداشتی به معرفی این شخصیت برجسته‌ی این روزهای صحنه سیاست و رسانه های روسیه پرداخته است.
از گور برخاسته
ولادیمیر پوتین در 8 دسامبر در مراسم اعطای مدال به سربازان بازگشته از اوکراین، نامزدی خود را برای پنجمین دوره ریاست جمهوری روسیه تایید کرد. در مقایسه با کسی که در اواخر اکتبر شایعه مرگ او منتشر شد، پوتین بسیار فعال بوده است: پرواز به خاورمیانه برای دیدار با رهبران عربستان سعودی و امارات متحده عربی در 5 تا 6 دسامبر، میزبانی از رئیس جمهور ایران در 7 دسامبر و یک کنفرانس مطبوعاتی چهار ساعته در 14 دسامبر. طبق قانون اساسی، پوتین نه تنها می‌تواند در سال 2024 نامزد شود، بلکه می‌تواند برای یک دوره شش ساله دیگر نیز نامزد شود و رهبری روسیه را تا سال 2036 بر عهده داشته باشد. در آن زمان او هشتاد و سه سال خواهد داشت، کمی‌مسن‌تر از بایدن در حال حاضر.
با توجه به این موضوع، خواننده ممکن است بپرسد: چرا اکنون به جانشین پوتین فکر کنیم؟ ویلیام برنز، مدیر سیا، در ژوئن 2022 ارزیابی کرد که پوتین «کاملاً سالم» است و مخالفانش شایعاتی در مورد وضعیت بد سلامتی او منتشر کرده‌اند. با این حال، سلامتی هر فردی در دهه هفتاد و هشتاد زندگی شکننده است. بر این اساس، برای پوتین و یارانش عاقلانه خواهد بود که یک جانشین بالقوه را آماده کنند. شاید مهمتر از آن این باشد که معرفی چهره‌های سیاسی جدید و مهم، به مردم احساسی از ثبات نظام فعلی را می‌دهد. در طول دو سال گذشته، شایعات در مورد مشکلات سلامتی و حتی مرگ پوتین ظاهراً ممکن است کرملین را وادار کرده باشد تا جانشینی بالقوه معرفی کنند که یک نسل جوانتر از رئیس جمهور فعلی است.
به نوشته نشنال‌اینترست، پوتین دلیل انتخاب خود به عنوان جانشین بوریس یلتسین در دسامبر 1999 را کاملاً درک می‌کرد و آن اطمینان از این بود که او پس از انتخابش از منافع «خانواده» یلتسین محافظت خواهد کرد. نویسندگان این یادداشت معتقدند که پوتین نیز به این موضوع فکر کرده و به این نتیجه رسیده که هیچ کس بهتر از یکی از اعضای خانواده او نیست که بتواند از خانواده و منافع گسترده آنها محافظت کرد. در اینجا به اقبال دختر عموی او، آنا پوتینا سیویلیوا پرداخته شده است. البته، نامزدهای بالقوه دیگری نیز وجود دارد، اما در این مقاله روی چشم‌انداز منحصر به فرد او تمرکز شده است. از زمانی که او در ماه آوریل بنیاد مدافعان میهن (DFF) را تأسیس کرد، ظهور او در کانون توجه رسانه‌های روسیه در سال جاری انفجاری بوده است. پوتین در کنفرانس مطبوعاتی خود در 14 دسامبر از آنا و بنیاد به شدت تمجید کرد.
قبل از پرداختن به زندگی آنا پوتینا، درک اهمیت وظیفه‌ای که سیویلیوا در تأسیس بنیاد مدافعان میهن بر عهده گرفته است، ضروری است. از شورش دکابریست‌ها در 1825 تا انقلاب سال 1917 تا جنگ شوروی - افغانستان، احتمال دردسرساز شدن کهنه سربازان ناراضی جنگ‌های خارجی، یک نگرانی دائمی در تاریخ روسیه بوده است. اطلاعات ایالات متحده تخمین می‌زند که روسیه از آغاز جنگ اوکراین در فوریه 2022 تاکنون 315،000 نفر تلفات متحمل شده است. و پس از آن سیلی از کهنه سربازان مجروح و غیر مجروح هستند که از جنگ باز می‌گردند. برآوردن نیازهای این افراد یک چالش بزرگ برای دولت روسیه است.
آنا پوتینا کیست؟
آنا پوتینا (سیویلیوا) دختر عموی اول ولادیمیر پوتین است. پدربزرگ ولادیمیر و پدر پدربزرگ آنا، اسپیریدون پوتین بود که به عنوان آشپز استالین در محوطه فوق امن گورکی در خارج از مسکو خدمت می‌کرد. میخائیل، پسر اسپیریدون و پدربزرگ آنا پوتینا، در جنگ جهانی دوم جان باخت. در نتیجه، پدر آنا، یوگنی توسط اسپیریدون در اقامتگاه استالین بزرگ شد. یوگنی پزشک متخصص اورولوژی شد و فرزندانش، آنا (متولد 1972) و میخائیل را به عنوان پزشک بزرگ کرد. در سال 1996، آنا به عنوان روانپزشک در یک موسسه روانی شروع به کار کرد.
آنا در سفرهای خانوادگی خود به لنینگراد در دهه 1980 با ولودیا پوتین آشنا شد. هنگامی که ولادیمیر رئیس جمهور شد، وضع خانواده آنها رونق گرفت. آنا در مسکو مدرک مدیریت گرفت و به همراه برادرش میخائیل کار سودآور سفارش تجهیزات پزشکی برای بیمارستان‌های دولتی را آغاز کرد. پس از طلاق از همسر اولش، آنا در سال 2007 با سرگئی سیلویوف ازدواج کرد که احتمالاً به واسطه پسر عموی خود، ولادیمیر به او معرفی شده بود.
سیلویوف تنومند متولد دونتسک، در دهه 1980 به عنوان افسر نیروی دریایی خدمت کرد و پس از فروپاشی شوروی، در اواسط دهه 1990 در سن پترزبورگ مشغول به کار شد و در آنجا مسیرش با رئیس جمهور آینده تلاقی کرد. در سال 2007، او مدیریت یک شرکت ساختمانی را بر عهده داشت که مسئولیت ساخت لن اکسپو، پروژه ارزشمند رئیس جمهور روسیه را بر عهده داشت. این شرکت‌ها و سایر شرکت‌هایی که سیلویوف در آنها کار می‌کرد، با نزدیک‌ترین همکاران پوتین مرتبط بودند.
علیرغم نداشتن تجربه در صنایع استخراج معدن، سرگئی سیلویوف در سال 2012 به عنوان رئیس هیئت مدیره کولمار، یک شرکت بزرگ تولید زغال سنگ انتخاب شد. در یک سری حوادث مبهم در سال 2018، سیلویوف فرماندار منطقه کمروو شد و دارایی‌ها و مسئولیت‌های مدیریتی خود را به آنا منتقل کرد. آنا پوتینا با توضیح حرکت غافلگیرکننده خود از روانپزشک به رئیس شرکت زغال سنگ، اظهار داشت: «در خانواده تصمیم گرفته شد.» این دسیسه‌ها بخشی از پروژه بزرگ پوتین برای جایگزینی نخبگان مستقل منطقه‌ای با افراد مورد اعتماد بود.
با کمک بیش از 11 میلیارد روبل یارانه از سوی دولت فدرال، معافیت‌های مالیاتی گسترده و افزایش قیمت جهانی زغال‌سنگ، عملکرد تجاری آنا خیره‌کننده بود. تحت رهبری او، تولید زغال سنگ در طول هفت سال پانزده برابر افزایش یافت. کولمار به یک شرکت غول پیکر تبدیل شد که در سراسر روسیه گسترده شد. حدود 40 درصد زغال سنگ آن در داخل به فروش می‌رسد. مابقی به چین صادر می‌شود. رادیو آزادی، در سال 2022، دارایی خالص آنا را 2.5 میلیارد دلار تخمین زد. شهروندان محلی که رادیو آزادی با آنها مصاحبه کرده، آنا را یک دلال قدرت و مغز خانواده سیلویوف می‌دانند.
معراج و ساخت ائتلاف
پوتینا عملاً از فعالیت‌های بشردوستانه خود برای تقویت شبکه سیاسی خود استفاده کرده است. کنفرانس‌های او درباره نقش زنان هزاران شرکت کننده را به خود جلب می‌کند که در میان آنها همسران رهبران منطقه‌ای هستند. یکی از حامیان برجسته این انجمن‌ها، والنتینا ماتوینکو، فرماندار سن پترزبورگ است، سیاستمداری زیرک که ریشه‌های عمیقی در لنینگراد شوروی دارد.
آنا پوتینا می‌تواند روی شبکه خاندان پوتین هم حساب کند. برادر آنا، میخائیل، به عنوان ناظر رئیس جمهور در شرکت گازپروم مشغول است. ایگور پوتین و پسرش رومن در زمینه‌های مختلف تجاری و پولشویی دست داشته‌اند. دختر پوتین، کاترینا تیخونوا، بر سرمایه‌گذاری‌ها در هوش مصنوعی و بیوتکنولوژی نظارت می‌کند.
ولادیمیر پوتین اکنون یک وظیفه مهم را به آنا واگذار کرده است که با انبوه جانبازان بازگشته از جنگ و خانواده‌های داغدار آنها سروکار داشته باشد. او از رفتار بد با کهنه سربازان افغانستان و چچن به عنوان انگیزه اصلی برای تأسیس بنیاد مدافعان میهن (DFF) یاد کرده است. اینکه پوتین این امر را به آنا سپرده تعجب آور نیست. او سطح بالایی از شایستگی را در تجارت زغال سنگ روسیه نشان داده است. او خوش بیان و کاریزماتیک است که برای نخبگان نزدیک به پوتین نادر است. به عنوان رئیس بنیاد مدافعان میهن، او روابط مستحکمی با نخبگان نظامی و منطقه‌ای ایجاد کرده است. سرگئی کرینکو، معاون رئیس دفتر پوتین که مسئول سیاست داخلی است، ریاست هیئت مدیره بنیاد را بر عهده دارد که شاخص بسیار مهمی از حمایت کرملین است. رسانه‌های روسی به طور مرتب آنا را در کنار قدرت‌های کلیدی کرملین نمایش می‌دهند. اما او همچنین به دنبال دیده شدن در کنار مادران داغدار و سربازان معلول است.
آنا پوتینا در رابطه با وظیفه خود ادعا می‌کند: «هدف اصلی صندوق [کهنه سربازان] کمک به همه کسانی است که از جبهه به خانه باز می‌گردند تا اجتماعی و سازگار شوند و به یک زندگی صلح آمیز و خلاق بازگردند.» این سازمان که اخیراً در آوریل 2023 تأسیس شده است، در حال حاضر 89 مرکز در تقریباً تمام مناطق روسیه و اوکراین اشغال شده افتتاح کرده است. در 22 سپتامبر 2023، دولت روسیه بیش از 5 میلیارد روبل (55 میلیون دلار) به صندوق وی اختصاص داد و مطمئناً الیگارش‌های روسی موظف به «اهدای» مبالغی بسیار بیشتر هستند.
در ماه مه 2023، تلویزیون ملی روسیه کمپینی دقیق را راه اندازی کرد که به بنیاد آنا اختصاص داشت. این در حالی است که در طول یک سال و نیم اول جنگ، اخبار روسیه هرگونه پوشش سربازان مجروح یا مادران داغدار را سانسور می‌کرد. او در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد: «هدف اصلی کار صندوق، حمایت هدفمند از هر جانباز و هر خانواده سرباز کشته شده، کمک به حل مشکلات و بازگشت آنها به زندگی عادی است.»
آنا پوتینا کاری را انجام می‌دهد که دیگر نخبگان پوتین نمی‌توانند انجام دهند: او در حال ایجاد طیف گسترده‌ای از پیوندهای مشتری مدارانه در تمام سطوح جامعه روسیه است. او با سفر به سراسر کشور برای ساخت مراکز جانبازان، جلسات خود را با نخبگان منطقه‌ای به نمایش می‌گذارد. در مجموع، سازمان کهنه سربازان آنا پوتینا یک سکوی پرش سیاسی قدرتمند برای او فراهم می‌کند.
رئیس جمهور آینده؟
رسانه‌های روسی هرروز آنا پوتینا را به‌عنوان مدیری مؤثر و متحد کننده قبایل تکنوکرات، اطلاعاتی و نظامی در نخبگان قدرت روسیه معرفی می‌کنند. واضح است که دختر عموی ولادیمیر یک نیروی مهم سیاسی است. اما کارکرد او دقیقا چیست؟
مدت‌هاست که برای ناظران کرملین واضح بوده است که پوتین از الزامات روزمره مدیریت روسیه از مسکو خسته شده است. با این حال، تا کنون، او نتوانسته است کسی را پیدا کند که به اندازه کافی شایسته و وفادار باشد تا از امنیت و دارایی‌های شخصی خانواده و دوستانش اطمینان حاصل کند. دلایل زیادی وجود دارد که باید از پوتین انتقاد کرد، اما او طی بیست و چهار سال حفظ قدرت، استعداد سیاسی عجیبی از خود به نمایش گذاشته است. شاید او این مهارت‌ها را در دختر عمویش می‌بیند.
علاوه بر این، پوتین به وضوح در حال برنامه‌ریزی برای یک جنگ طولانی با غرب است و متوجه خطرات آن هست. استراتژی نظامی و سیاسی او ایجاد هرج و مرج سیاسی در خارج و در عین حال حفظ حکومت آهنین در داخل است. جانشین او نمی‌تواند یک دمیتری مدودف بدون نفوذ واقعی باشد. با نگاهی به آینده، نخبگان روسیه در نهایت باید حول یک شخصیت اجماع کننده حلقه بزنند. این نخبگان به خوبی می‌دانند که دیگر مدعیان تاج و تخت، مانند نیکولای پاتروشف یا ایگور سچین، به عنوان مثال، نماینده منافع بلوکی محدودی هستند. در حالت ایده آل، جانشین باید از نسل بعدی باشد تا تداوم قدرت و سیاست پوتین را تضمین کند.
علیرغم محدود کردن همه زیردستان خود، به نظر می‌رسد ولادیمیر آنا پوتینا را به تنها شخصیتی تبدیل کرده است که اجازه دارد نفوذ خود را در عرصه‌های گسترده‌ای از سیاست، اقتصاد و فرهنگ گسترش دهد. این چیزی است که شانس جانشینی او را قانع کننده می‌کند. اگرچه آنا به طور فزاینده‌ای در روسیه شناخته شده است، تقریباً در خارج از روسیه ناشناخته است. دو سال قبل از اینکه پوتین رئیس جمهور شود، او نیز در روسیه کمتر شناخته شده بود و در خارج از کشور کاملاً ناشناخته بود. بی تجربگی لزوماً مانعی جدی نیست.
در واقع، آنا پوتینا به طور فعال در حال آماده شدن برای چنین نقشی بوده است. انتشار پایان‌نامه‌های دکترای بی‌محتوا در میان قدرت‌داران کرملین به یک امر رایج تبدیل شده است. ولادیمیر پوتین در سال 1997 پایان‌نامه‌ی خود در موسسه معدن در سن پترزبورگ را با عنوان «برنامه ریزی استراتژیک در بازتولید بخش منابع طبیعی در شرایط اقتصادی بازار در منطقه سن پترزبورگ» منتشر کرد. در سال 2022، پوتینا پایان نامه دکترای خود را در مورد «مدیریت توسعه پتانسیل تولید - فناوری شرکت‌های صنعت زغال سنگ» در موسسه تحقیقات علمی سراسری روسیه در مسکو منتشر کرد. شباهت موضوعات تحقیق، مدیریت منابع طبیعی، قابل توجه است.
سازمان مافیایی یا آژانس اطلاعاتی؟
بسیاری از تحلیلگران دوست دارند کرملین را یک سازمان مافیایی تصور کنند. در این استعاره حقایقی وجود دارد، اما ناقص است. ما بر این باوریم که بهترین راه برای تصور حکومت روسیه، یک عملیات ویژه اطلاعاتی عظیم است. همه خودی‌های واقعی در دهه‌های 1970 و 1980 به عنوان افسران اطلاعاتی شوروی استخدام شدند، زمانی که یوری آندروپوف، رئیس وقت کی‌جی‌بی و قهرمان پوتین، به شکل آگاهانه «بهترین و باهوش‌ترین‌ها» را به خدمت می‌گرفت. در دسامبر 2000، رئیس وقت منصوب پوتین در سرویس امنیت فدرال (FSB) و رئیس فعلی شورای امنیت ملی، نیکولای پاتروشف، افسران اطلاعاتی روسیه را «اشراف جدید» روسیه توصیف کرد. این اشراف قرن‌هاست که خود را در یک مأموریت ویژه برای نجات روسیه از خائنان در داخل و خارج از کشور می‌بینند. جنگ در اوکراین برای کرملین یک جنگ نیست، یک «عملیات نظامی ویژه» است. طرح جانشینی پوتین توسط مدودوف در سال 2007-2008 «عملیات جانشینی» نام داشت. طرح تبلیغ آنا پوتینا می‌تواند یک «عملیات ویژه» دیگر باشد. در این مرحله، به نظر می‌رسد که معاون رئیس ستاد رئیس جمهور (با مسئولیت در امور داخلی)، سرگئی کرینکو، سرپرست احتمالی پروژه آنا پوتینا است، اما جنبه هایی از این مدیریت صحنه ظریف یادآور ولادیسلاو سورکو، ایدئولوژیست سابق کرملین است، کسی که «عملیات جانشین» را طراحی کرد.
اگر حدس ما در مورد آنا پوتینا درست باشد، پس کرملین به دنبال طولانی کردن سلسله پوتین برای یک نسل دیگر است. پوتین، به عنوان یک دانش‌آموز مشتاق تاریخ روسیه، ممکن است ایده یک سلسله موروثی را جذاب بداند. با این حال، در حالی که «تزار جدید» خواندن پوتین به یک کلیشه تبدیل شده است، ایده او در مورد جانشینی بیش از آن چیزی که در ابتدا به نظر می‌رسید «نئو - رومانوفی» است. این مدل سلسله‌ای در سایر کشورهای پس از فروپاشی شوروی مانند آذربایجان و ترکمنستان نیز به کار گرفته شده است و به نظر می‌رسد امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان نیز به دنبال این است که در سال 2024 پسرش را به عنوان رهبر معرفی کند.
برای همه این رژیم‌ها، جایی که هنجارهای انتخاباتی و قانونی برای انتقال قدرت منظم وجود ندارد، جانشینی یک معضل مستمر است. بسیاری از رهبران استبدادی پس از ترک مناصب رسمی خود، آرزوی استفاده از مدل‌های دنگ شیائوپینگ یا لی کوان یو را برای اعمال قدرت غیررسمی پس از کناره‌گیری دارند. هر دو مدل سلسله‌ای و «کاردینال خاکستری» به همان اندازه که موفق می‌شوند، شکست هم می‌خورند. کافی است به همسایه روسیه، قزاقستان و تلاش نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور و موسس آن برای باقی ماندن در قدرت پس از کناره‌گیری نگاه کنید. فقط زمان نشان می‌دهد که آیا برنامه پوتین این است که دختر عمویش، آنا جانشین او شود یا خیر، و مهمتر از آن اینکه آیا «عملیات پوتینا» موفقیت آمیز و بادوام خواهد بود؟
همچنین بخوانید
