پیامدهای منفی کرونا بر ساختار سنی جمعیت
تهران - ایرنا - «محمود مشفق» استاد دانشگاه در گفت و گو با ایرنا: کرونا علاوه بر تاثیرگذاری بر میزان مرگ و میر؛ به واسطه افزایش مشکلات اقتصادی و اجتماعی بر نرخ ازدواج، سن ازدواج و سطح باروری نیز اثر منفی می‌گذارد.
شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان باعث شد، بسیاری از مردم جهان در قرنطینه به سر ببرند؛ که این امر علاوه بر تاثیرگذاری بر جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی بر ساختار سنی جوامع نیز تاثیر گذاشته است. با توجه به اینکه آمار و اطلاعات حاکی از افزایش میزان مرگ و میر ناشی از کرونا در سنین سالمندی است، این امر ساختار سنی جوامع خصوصا جوامعی که هرم سنی آنها رو به سالمندی است را تحت تاثیر قرار می دهد؛ زیرا سالمندان به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای بیش از دیگران مستعد ابتلا هستند. این موضوع به دنبال خود، مساله سالم پیر شدن افراد را مطرح می‌کند. به گونه‌ای که اگر افراد در سنین جوانی از رژیم غذایی خوب، غربالگری‌های ماهانه و سالانه و نیز فعالیت‌های روزانه مناسب برخوردار باشند، در دوران پیری هم مقاومت بدنی بهتری داشته و در اثر مواجه با بیماری‌های اپیدمیک کمتر با مرگ رو به رو شده و در نتیجه شاخص امید به زندگی آنها بالا می‌رود. اهمیت این موضوع و لزوم توجه به سیاست‌گذاری‌های مرتبط و مناسب در این زمینه سبب شد، پژوهشگر ایرنا با «محمود مشفق»، جمعیت شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی به گفت و گو بنشیند. مشروح این گفتو گو را در ذیل می‌خوانید:
تبعات جعیت شناختی ناشی از کرونا
مشفق در خصوص تبعات جمعیت شناختی ناشی از کرونا گفت: مطالعات در ایران و جهان در زمینه پیامدهای جمعیت شناختی ناشی از کرونا هنوز به اندازه کافی صورت نگرفته و به خصوص در ایران توجه به این پیامدها در حد یکسری برداشت‌های مفهومی است. اما آنچه که مسلم است، این است که پاندومی کرونا در سطح خرد بر رفتارهای فردی و تغییرات ساختار خانواده و نیز در سطح کلان تغییراتی در سطح اجتماعی و جمعیت شناختی در کوتاه مدت و بلند مدت خواهد داشت.
وی افزود: آنچه در حال حاضر به صورت عینی می‌توانیم شاهد باشیم و در واقع آن را به عنوان پیامدهای اجتماعی، جمعیت شناختی و رفتارشناختی ناشی از کرونا در نظر بگیریم، تغییرات احساسی و رفتاری هم در سطح فردی و هم در سطح کلان است که به نظر می‌رسد پس از تولید واکسن برای مدت طولانی تداوم داشته باشند. از طرفی هنجارهای جدیدی بعد از ظهور کرونا شکل گرفته است که از جمله آنها فاصله گذاری اجتماعی، رعایت برخی از دستورالعمل‌های بهداشتی، گذاشتن ماسک و... است. همه این موارد و بسیاری از رفتارهای دیگر از جمله اموری هستند که تبعات اجتماعی و فرهنگی بسیاری را به دنبال خواهند داشت. همچنین احساس خطر و اضطراب ناشی از ابتلا به کووید 19 بیشترین تاثیر را بر میل افراد برای دید و بازدیدهای اجتماعی، گردشگری و تمایل به مهاجرت و یا تحرکات روزانه افراد گذاشته است.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: از طرفی ویروس کرونا بر جمعیت و مرگ و میر در مقیاس وسیعی تاثیر خواهد داشت و هم اکنون در بسیاری از کشورها، نرخ مرگ و میر ناشی از کرونا به شدت افزایش یافته و همین امر می‌تواند شاخص امید به زندگی را تحت تاثیر قرار بدهد و تغییراتی در ساختار سنی جمعیت ایجاد کند. چون بیشتر مرگ و میرها در سن سالمندی اتفاق می‌افتد. کووید 19 هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی بر شیوع ازدواج، سن ازدواج و سطح باروری اثر منفی می‌گذارد.
این استاد دانشگاه معتقد است: به دلیل تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی که این ویروس بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی جوامع خواهد داشت، تصور این است که نرخ باروری کاهش یابد. بحران اقتصادی و رکود ناشی از اپیدمی کرونا باعث رکود اقتصادی می‌شود و هر چه رکود اقتصادی افزایش یابد بر شیوع ازدواج، سن ازواج و به دنبال آن بر میزان باروری تاثیر خواهد گذاشت. به عبارتی می‌توان گفت کووید 19 هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی بر شیوع ازدواج، سن ازدواج و سطح باروری اثر منفی می‌گذارد.
سالمندان در دوران کرونا
مشفق در خصوص وضعیت سالمندان در دوران کرونا گفت: می‌توان وضعیت سالمندان را در دو سطح کلان، فردی و خانوادگی مورد توجه قرار داد. در سطح کلان جمعیتی، بین شاخص‌های سالمندی جمعیت با میزان ابتلا به کرونا همبستگی مثبت وجود دارد. حتی با در نظر گرفتن سطح توسعه یافتگی کشورها و امکانات بهداشتی، به نظر می‌رسد جوامعی که ساختار سنی سالخورده‌تری دارند، میزان شیوع و ابتلا به کرونا بیشتری را تجربه کنند. عموما کشورهایی مثل فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر که ساختار سنی جمعیت‌شان سالخورده است، علی رغم برخوداری از سطح توسعه یافتگی بالا، با میزان مرگ و میر بالایی رو به رو هستندبسیاری از کشورهای اروپایی که ساختار سنی جمعیت‌شان سالخورده است، علی رغم برخوداری از سطح توسعه یافتگی بالا، با میزان مرگ و میر بالایی رو به رو هستند.
وی افزود: مرگ و میر بالا در میان سالمندان به دو چیز ارتباط دارد یک آیا سالمندان از بیماری زمینه ای برخوردار هستند یا خیر و دوم اینکه میزان مراقبت و حمایت از سالمندان به چه صورت است. اینکه سالمندان بیماری زمینه‌ای دارند یا خیر بر این نکته تاکید می‌کند که سالم پیر شدن و یا حفظ سلامتی در دوران پیری یکی از سیاست‌های اصلی سالمندی در کشور باید باشد. چون اگر افراد با بیماری‌های زمینه ای وارد سالمندی شوند مشکلاتی نظیر مشکل کرونا برای آنها به وجود خواهد آمد.
وی گفت: برای سالم پیر شدن، انجام غربالگری‌های ماهانه و یا سالانه و همچنین حفظ سلامت افراد در دورن شغلی و کاری اهمیت دارد. اگر ما جمعیت سالمندی داشته باشیم که خیلی عظیم آنها با بیماری‌های زمینه‌ای مواجه باشند، مسلما در چنین شریطی مثل کرونا با مرگ و میر بسیار رو به رو خواهیم بود.
مشفق افزود: نکته دوم بحث خانواده و خود افراد است. مراقبت و حمایت از سالمندان به این بستگی دارد که چگونه جایگاه سالمندان توسط نهادهایی مثل خانواده، دولت و سالمندان درک شود. در دوران کرونا مسلما سالمندان با مشکلات و مسائل بیشتری مواجه هستند از آن جمله سپری کردن زمان طولانی در خانه، کاهش تماس‌های فردی و اجتماعی سالمندان با سایر اعضای خانواده و خویشاوندان و کاهش فعالیت‌های کاری و شغلی آنها است. از طرفی با توجه با انعکاس اخبار مبنی بر اینکه میزان ابتلا و مرگ با سن ارتباط بسیاری دارد، نوعی ترس و اضطراب در بین سالمندان ایجاد می‌شود. بنابراین در زمینه سالمندان ما به آموزش‌ها و یکسری حمایت‌های اقتصادی و مراقبت‌های ویژه بهداشتی نیاز داریم.
*س_برچسب‌ها_س*