پیمان پاک: خام‌فروشی تا پایان 1404 متوقف می‌شود / صادرات محصولات با ارزش افزوده در دستور کار

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو به نقل از سازمان توسعه تجارت ایران علیرضا پیمان پاک در برنامه «صف اول» درخصوص اهداف همایش اقتصادی خزر که هفته آینده برگزار می‌شود، اظهار داشت: بحث همکاری‌های تجاری، استفاده از فرصت‌های منطقه‌ای مانند پیمان اوراسیا و نقش کشورهای حاشیه دریای خزر در این پیمان، همکاری‌های بخش انرژی، کسب و کار و تغییرات اقلیمی و محیط زیست در این همایش به آن پرداخته می‌شود. وی افزود: در حاشیه همایش اقتصادی خزر نیز نشست‌هایی را با مقامات کشورهای حاشیه دریای خزر در خصوص همکاری‌های تجاری، اقتصادی و فناوری خواهیم داشت.

توجه ویژه دولت سیزدهم به حضور ایران در سازمان‌ها، پیمان‌ها و اتحادیه‌های منطقه‌ای

رئیس سازمان توسعه تجارت بیان داشت: برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا مانند اتفاق‌ها و تلاش‌هایی که طی یک سال گذشته در دولت سیزدهم انجام شد، توجه جدی و ویژه‌ای به بحث حضور ایران در حوزه‌ها، سازمان‌ها، پیمان‌ها و اتحادیه‌های منطقه‌ای صورت بگیرد. همچنین استفاده از فرصت‌های همکاری‌های تجاری و اقتصادی با کشورهای مستقل دنیا در دستور کار قرار گرفت تا با کشورهایی که پتانسیل‌های خوبی در آنها داریم، برای توسعه تجارت و همکاری‌های اقتصادی بهره‌مند شویم. وی با اشاره به اینکه بسیاری از این همکاری‌ها منوط به مسائل مرتبط با تحریم و غیر تحریم نیست اظهار داشت: طی سال گذشته و خصوصا در 5 ماه نخست امسال در صادرات به این کشورها نسبت به سال گذشته و سال 99، شاهد رشد 45 درصدی بوده‌ایم. همچنین واردات‌مان از این کشورها مربوط به نهاده‌ها و اقلام اساسی بوده که مورد نیاز کشور است.

توسعه همکاری‌های تجاری دوجانبه و استفاده بهینه از جایگاه ژئوپلتیک ایران

پیمان‌پاک افزود: بنابراین فرصت بسیار خوبی بدست آورده‌ایم تا با استفاده از جایگاه ژئوپلتیک‌مان، بتوانیم همکاری‌های تجاری دوجانبه را توسعه دهیم. از سوی دیگر، توجه ویژه به مزیت نسبی ایران در حوزه جغرافیایی که بر بحث کریدور شمال - جنوب تاکید دارد و همچنین استفاده از این ظرفیت ترانزیتی ایران که مزیت بسیار مهمی است، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. وی در بخش دیگری از این گفتگو از دستور ویژه رئیس جمهور و همچنین توجه خاص معاون اول ایشان به حوزه بین‌الملل و به خصوص حوزه‌ها اوراسیا و آسیای میانی اشاره کرد و افزود: در این خصوص جلسات متعددی با مخبر معاون اول رئیس جمهور برگزار کردیم که بعضا این جلسات به‌صورت هفتگی انجام می‌شود. همچنین تمامی مجموعه های مرتبط اعم از کمرگ و لجستیک، دیپلماسی خارجی، کشاورزی، وزات نفت و وزارت راه در این نشست‌ها شرکت کرده و پیشنهاداتی که در آن مطرح می‌شود، توسط وی پایش می‌شود. این نشست با آمادگی کامل برگزار می شود و قطعا آثار مثبت و فواید خیلی خوبی را برای کشور به‌دنبال خواهد داشت.

توسعه همکاری‌های تجاری نیازمند 2 موضوع مهم است

معاون وزیر صمت در ادامه گفت: توسعه و فعال‌سازی دیپلماسی که منجر به توسعه تجاری می‌شود، یک مقدار زود بازده است اما توسعه زیرساخت‌ها، میان مدت است. در این زمینه به هر کدام از این کشورها که سفر می‌کنیم، برای مثال روسیه که بزرگترین اقتصاد کشورهای حاشیه دریای خزر است و بعد قزاقزستان که همکاری‌های خوبی با آن صورت گرفته، نیاز به زیر ساخت لازم برای افزایش همکاری‌ها دارد. وی با اشاره به اینکه توسعه همکاری‌های تجاری نیازمند 2 موضوع مهم است، افزود: یکی بحث راه‌آهن است که پیگیر توسعه راه‌آهن رشت - آستارا هستند که مقداری زمان بر است و بحث دوم، افزایش ناوگان دریای خزر بوده که در سال‌های گذشته به آن توجه جدی نشده و میان مدت است.

ظرفیت‌های خوبی در بنادر شمالی داریم و باید تجهیزات‌مان را گسترش دهیم

پیمان‌پاک در ادامه در خصوص ظرفیت‌هایی که در دریای خزر وجود دارد، بیان داشت: از نظر بنادر کمبودی نداریم و ظرفیت‌های خوبی در بنادر شمالی داریم ولی با توجه به افزایش تقاضا در صادرات و واردات، با کمبود ناوگان کشتیرانی و کانتینری روبرو هستیم. هرچند در این زمینه تجهیز مناسبی در 8 ماه گذشته صورت گرفته اما باید با توجه به ظرفیت خوبی که با آن روبرو هستیم، حتما این تجهیزات را گسترش دهیم.

وی همچنین گفت: در نشست رئیس جمهور با همتایان خود در اجلاس شانگهای تاکید شد که صندوق‌های مشترک برای تامین مالی تجهیز فوری ناوگان دریای خزر تشکیل شود.

تاکید رئیس جمهور برای تکمیل کریدور شمال - جنوب

رئیس سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اینکه با وجود ثبت سفارش از سوی کشتیرانی، اما زمان‌بر بودن هم یک مشکل دیگر است، افزود: راه‌آهن رشت - بندر کاسپین نیز مهم است که با تاکید رئیس جمهور، وزارت راه و سازمان برنامه و بودجه، پیگیری لازم در این خصوص انجام شده تا این 17 کیلومتر از پازل کریدور شمال - جنوب در اسرع وقت تکمیل شود.

وی با بیان اینکه در حوزه حمل و نقل جاده‌ای نیز تلاش‌هایی شده، گفت: افزایش ظرفیت آستارا در دستور کار است و در جمهوری آذربایجان نیز این توسعه در حال انجام است. در آسیای میانه، قزاقستان، ترکمنستان و ازبکستان هم تلاش‌هایی مناسبی صورت گرفته و مسیر حمل و نقل زمینی از ازبکستان به آسیای میانه باز شده است.

فعال کردن اقدامات لجستیکی به‌عنوان زیرساخت توسعه تجارت

پیمان‌پاک از حذف عوارض حمل و نقل جاده‌ای کامیون‌های ایرانی از ترکمنستان طی چند روز گذشته به‌عنوان اتفاق مهمی نام برد و افزود: قطارهای متعدد به‌طور مستمر از مسیر شرق روسیه حرکت می‌کنند که برای حضور بیشتر در بازارهای روسیه، قزاقستان و ترکمنستان تاثیر گذار است. وی همچنین اعلام کرد که فعال کردن اقدامات لجستیکی به‌عنوان زیرساخت توسعه تجارت، در دستور کار سازمان توسعه تجارت قرار گرفته است.

صنعتی شدن بیش از 60 درصد صادرات به روسیه در 6 ماه گذشته

معاون وزیر صمت با اشاره به ظرفیت تجاری خوب ایجاد شده با روسیه در ماه‌های اخیر، گفت: از فروردین‌ماه که تحریم‌ها علیه روسیه اعمال شد، فرصت‌های ویژه‌ای برای‌مان بوجود آورد اما فقدان شناخت تجار از بازارهای دو کشور، مانع توسعه تجارت شد. وی اضافه کرد: تا پیش از این 80 درصد صادرات‌مان به روسیه به‌صورت سنتی و در حوزه کشاورزی بود اما طی 6 ماه گذشته بیش از 60 درصد صادرات‌مان به روسیه صنعتی شده است.

توافق 1.5 میلیارد دلاری میان مسئولان حمل و نقل ایران و روسیه

پیمان‌پاک گفت: طی این مدت کاتالیست، توربین، دارو بیوتکنولوژی و ضد سرطان و مصالح ساختمانی را به روسیه صادر کردیم و تفاهمنامه 700 میلیون دلاری صادرات و قطعات خودرو به روسیه امضا کردیم. همچنین در حوزه دانش بنیان، صادرات خوبی به این کشور داشتیم. وی افزود: در بحث مشارکت‌های صنعتی، طی چند روز اخیر با معاونین وزارت صنعت روسیه در حوزه تولید مشترک بالگرد و هواپیماهای تجاری توافقاتی داشتیم. همچنین توافق 1.5 میلیارد دلاری میان مسئولان حمل و نقل دو کشور امضا شده است.

مطرح شدن بحث حضور و سرمایه‌گذاری روس‌ها در مناطق آزاد و چابهار

رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه لوازم خانگی‌مان در روسیه ورود پیدا کرده و توافقاتی برای تولید مشترک قطعات لوازم خانگی انجام شده است، اظهار داشت: در حوزه کشتی‌سازی هم در زمینه تولید مشترک خودرو و تولید مشترک قطعات خودرو، توافقاتی انجام شده است. وی با تاکید بر مطرح شدن بحث حضور و سرمایه‌گذاری روس‌ها در مناطق آزاد و چابهار، گفت: در گذشته هم شرایط مشابه جنگ اوکراین بود اما دولت‌های پیشین نتوانستند از ظرفیت‌های ایجاده شده، استفاده کنند و جای افزایش صادرات به روسیه، شاهد کاهش صادرات بودیم. این نشان می‌دهد علاوه بر عوامل محیطی، اراده نیز باید در مسئولین باشد. اکنون شخص رئیس جمهور و معاون اول پیگیر مسائل هستند.

ایجاد بازار 700 میلیارد دلاری پیش روی صنعت و تولید ایران

پیمان‌پاک افزود: نمی‌شود که همکاری خاصی را تعریف کنیم و بعد ببینیم دچار مشکلات بانکی، بیمه‌ای و گمرکی هستیم. اکنون همه را به‌صورت یک بسته در نظر گرفته‌ایم. امروز بانک‌های ما ارتباط بسیار خوبی در حوزه تجاری و بانک مرکزی دارند و بیمه‌های ما قراداد و همکاری‌های بین المللی دارند. در حوزه گمرک شاهد ایجاد کریدور سبز گمرکی با روسیه هستیم. موافقتنامه 3 جانبه گمرکی ایران و روسیه و آذربایجان را داریم تا مانند زمستان سال گذشته، با مشکل روبرو نشویم. وی گفت: در چند سال گذشته و در حوزه پیمان اوراسیا، شاید 5 نشست انجام نشد اما طی یک سال دولت سیزدهم 9 نشست در این حوزه داشتیم و در نشست هفته گذشته موضوع گروه‌های کالایی بسته شده و تا ماه آینده برای دولت‌ها و مجالس می‌رود. مقرر شده 90 درصد کدهای تعرفه‌ای کالاهای ما صفر شود و یک بازار 700 میلیارد دلاری پیش روی صنعت و تولید ما ایجاد می‌شود.

ارتباط موثر صندوق ضمانت صادرات ایران با صندوق بیمه روسیه

معاون وزیر صمت به این پرسش که در مجموع تجار دو کشور تا چه اندازه از همدیگر شناخت دارند؟، گفت: الان این شناخت در حال ایجاد شدن است. ابتدای کار تجار دو کشور بازار و ظرفیت‌های صنعتی همدیگر را نمی‌شناختند، ارتباط مستقیمی وجود نداشت و از تجار واسطه استفاده می‌شد. وی بیان داشت: بحث عدم شناخت قوانین کشور روسیه هم بود، بنابراین توافقات نقص‌هایی وجود داشت و تجار فکر می‌کردند، همکاری با بازار روسیه سخت است. این مشکل در حال اصلاح است. اولین گام ارتباط موثر صندوق ضمانت صادرات ما با صندوق بیمه روسیه است تا این دو صندوق تجار معتبر را شناسایی و تایید کنند.

برنامه صادراتی یک میلیارد دلاری به روسیه

پیمان‌پاک در پاسخ به پرسش دیگر که تا پایان سال هدفگذاری تجارت با روسیه چقدر است گفت: برنامه ما برای امسال یک میلیارد دلار صادرات به روسیه است اما با پیگیری پیمان اوراسیا، تجهیز ناوگان دریایی، تکمیل راه‌آهن و فراهم شدن زیرساخت‌های دیگر، برنامه‌ای داریم تا سال 1404، به صادرات 10 میلیارد دلاری دست یابیم. وی افزود: کمی هم واقع بین باشیم، با توجه به اینکه کشور ایران صادرات محور نبوده و مازاد تولید و مصرف داخل را صادر می‌کند، آیا توان تامین تمام نیازهای این کشورها و افزایش و جهش ناگهانی صادرات را داریم.

افزایش تولید برای صادرات با همکاری مشترک با کشورهای حاشیه خلیج فارس

رئیس سازمان توسعه تجارت با طرح این موضوع که حجم سفارش روس‌ها در مصالح ساختمانی به قدری است که اگر تمام تولید داخل را هم صادر کنیم، جوابگو نیست که دراین بین باید به وضعیت مصرف داخل کشور هم توجه شود، گفت: باید به سمتی برویم که تولید برای صادرات داشته باشیم. با همین کشورها می‌توانیم تولید مشترک انجام دهیم.

وی افزود: حتی می‌توانیم با کشورهای حاشیه خلیج فارس مذاکرات جدی برای مشارکت در تولید داشته باشیم تا برای تامین کالای صادراتی به اوراسیا مشکلی نداشته باشیم.

پیمان‌پاک در خصوص نتایج آخرین دور مذاکرات با کشورهای اوراسیا گفت: پنجمین مرحله مذاکره حضوری و چهار مرحله مذاکره آنلاین داشتیم که این آخرین مرحله مذاکرت اوراسیا انجام شد. قرار بود 80 درصد کالاها و کدهای تعرفه‌ای ایران و اوراسیا در زمره گروه‌های سبز قرار گرفته و تعرفه آن صفر شود که با توجه به عزم این کشورها و ایران این رقم به 93 درصد گروه‌های کالایی افزایش می‌یابد.

پیشرفت چشمگیر در حوزه تولید و صادرات فن‌آوری برخی محصولات مهم

معاون وزیر صمت با اشاره به اینکه تنها 7 درصد گروه‌های کالایی که احساس می‌کردیم با آزادسازی آنها به تولید داخل ضربه می‌خورد، از تعرفه آزاد خارج شده است، افزود: در برخی کالاها مانند تجهیزات پزشکی که در آنها مزیت صادراتی داریم، در سفر وزیر صمت به بلاروس، قرارداد 5 میلیون دلاری در این حوزه بسته شده است.

وی بیان داشت: به‌طور مثال زمانی رئیس جمهور آمریکا به مسخره می‌گفت حالا یکی دو تا ونتیلاتور به شما می‌دهیم اما امروز ما خط تولید این محصول را راه‌اندازی کرده و فن‌آوری آنها را صادر می‌کنیم. این همان مزیت و نقطه قوتی است که مقام معظم رهبری به آن اشاره فرمودند که دشمن می‌بیند ایران در حوزه دانش بنیان در حال پیشرفت است، شیطنت می‌کند.

تعرفه صفر، فرصت بسیار خوب صادراتی برای ایران است

پیمان‌پاک با اشاره به اینکه با توافق صورت گرفته شده در خصوص تعرفه صفر، فرصت بسیار خوب صادراتی برای ایران ایجاد شده است، اظهار کرد: این اتفاق یعنی مرزهای گمرکی میان کشورهای اوراسیا وجود ندارد و انگار از استانی به استان دیگر داخل یک کشور جابه‌جا می‌شود. البته ایران عضو اتحادیه بوده و از مزیت اقتصادی اتحادیه اوراسیا استفاده می‌کند.

وی افزود: در همکاری با اتحادیه اوراسیا، قرادادهایی منعقد می‌شود و از این قراردادها که ترم‌های حقوقی متعددی دارد، استفاده می‌کند. برای همه اینها مذاکره می‌شود و در این یک ساله نیز مذاکرات فشرده بوده است.

با توافق ترجیحی، سال به سال رشد صادرات داشتیم

رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه در اینجا برای گروه‌های کالایی مانند خودرو، لوازم خانگی، پوشاک، دارو، صنایع غذایی و محصولات کشاورزی تعرفه‌ها صفر می‌شود، افزود: برای نمونه، 700 قلم کالا در تجارت ترجیحی موقت با این اتحادیه در سه سال گذشته منعقد کردیم که در خصوص محصولاتی مانند کیوی، کلم، آبزیان و لبنیات، اگر عوارض یک کانتینر 2 هزار دلار بود، امروز به 1300 دلار رسیده است. وی با اشاره به اینکه با همین توافق ترجیحی، سال به سال رشد صادرات داشتیم، افزود: در حوزه ترجیحی، صادرات ما در سال اول 30 درصد رشد کرد، سال بعد 43 درصد و سال بعد از آن به 55 درصد رشد رسید. حالا شما فرض کنید این تعرفه‌ها صفر شود، چه حجم بازاری ایجاد می‌شود و چه مزیتی برای صادر کنندگان خواهد داشت. پیمان‌پاک درباره توان رقابتی تولید کنندگان داخلی با همتایان خود در کشورهایی که تعرفه ترجیحی وتجارت آزاد داریم گفت: اینطور نیست که ما بدون مطالعه تصمیم به قراردادن کد کالایی در تعرفه آزاد و ترجیحی کنیم. اولین کاری که انجام می‌دادیم برگزاری نشست‌های تخصصی نه تنها با دفاتر که با بخش خصوصی و اتاق ها بود که در نشست‌های برگزار شده، خط به خط این تواقفنامه را بررسی کردیم. وی گفت: حتی بعضی گروه کالاها که بخش دولتی آن را در محدوده قرمز قرار داده بود، با پیشنهاد بخش خصوصی در محدوده سبز قرار گرفت چرا که آنها معتقد بودند این 5 کشور (اوراسیا) در این بخش‌ها توان رقابت با ما را ندارند. یکی از مصادیق آن پوشاک است، امروز روسیه که وارد کننده کیف و کفش و لباس از غرب بوده، با تحریم مواجه شده و یک بازار بزرگ در مقابل ما ایجاد شده است. معاون وزیر صمت همچنین با بیان اینکه در این توافقنامه تاکید شده که فقط کالاهای تولیدی آن کشور شامل تعرفه صفر شود و صادرات مجدد را شامل نخواهد شد، گفت: در مورد همه گروه‌های کالایی مطالعات دقیقی انجام شده و در همه آنها مزیت رقابتی داریم که ناشی از قدرت‌مان در فناوری و حوزه دانش بنیان است. وی با اشاره به اینکه تحریم‌های ظالمانه، موجب رشد صنایع ما شده است، افزود: الآن زمان آن است از این صنعت در حوزه بین الملل استفاده کنیم.

مناطقی برای تعرفه ترجیحی و تعرفه آزاد انتخاب شد که در آنها موفق باشیم

پیمان‌پاک در خصوص توقف مذاکرات تعرفه‌های ترجیحی و آزاد با برخی کشورها، اظهار داشت: درحالی‌که سازمان توسعه تجارت پیشرو استفاده از تعرفه ترجیحی و تعرفه آزاد است، جلوی بعضی از معاهده‌ها با برخی از کشورها را گرفتیم و مذاکرات را متوقف کردیم. دلیل این کار این بود که این توافقنامه‌ها به اشتباه تعریف شده بودند و ما را تبدیل به کشور وارد کننده می‌کردند. البته مذاکرات را مشروط به بازنگری کردیم. وی افزود: مناطقی را برای تعرفه ترجیحی و تعرفه آزاد انتخاب کردیم که در آنها می توانیم رقابت کنیم و موفق باشیم. مذاکرات اوراسیا انشالا تا آخر آذرماه به اتمام می رسد و برای تصویب در دولت ها و مجالس مطرح می شود. پیش بینی ما این است که در سال 1402 شاهد تجارت آزاد با اوراسیا باشیم. معاون وزیر صمت در خصوص برخی منتقدین که از کاهش وزن صادرات انتقاد می‌کنند، افزود: برخی‌ها انتقاد می‌کنند که چرا وزن کم شده، یعنی چرا جای هندوانه، داروی بیوتکنولوژی صادر کردیم. این تاکید مقام معظم رهبری و نخبگان اقتصادی است که باید از خام فروشی به سمت تولید و صادرات کالاهای با ارزش افزوده برویم. وی با بیان اینکه این رویکرد در مشوق‌ها و مذاکراتی که ما با دیگر کشورها داریم و هم در معرفی ظرفیت‌های خودمان لحاظ می‌شود، افزود: بزودی سفر رئیس جمهور به اندونزی در پیش است و تمام تلاش‌مان این است به کشوری که ربات جراح صادر کردیم، سایر توانمندی‌های پزشکی خودمان را معرفی و صادر کنیم. پیمان‌پاک در خصوص رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی گفت: در دولت قبلی کاهش جدی صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم. صدور این خدمات از 5 میلیارد دلار در سال 92 به 400 میلیون دلار در سال 99 رسید. در سال 1400 این عدد را به 2.3 میلیارد دلار رساندیم و برنامه‌مان این است که در سال 1404 به 8 میلیارد دلار برسانیم. وی در خصوص اهمیت و ویژگی‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی تاکید کرد: صادرات خدمات فنی و مهندسی یعنی صادرات توانمندی و ایجاد اشتغال برای نخبگان و تحصیل کردگان. در حوزه صنایع خلاق و صنایع فرهنگی نیز ظرفیت بسیار بالایی داریم اما در گذشته در بحث انتخاب صادر کننده نمونه اصلا به آن توجه نشده بود که امسال در این حوزه فصلی بازگردیم. صنایع خلاق وزن ندارد اما ارزش افزوده بسیار دارد.

رئیس سازمان توسعه تجارت افزود: مطابق آمار حدود 1200 میلیارد دلار گردش مالی صنایع خلاق در جهان است. ما در بسیاری از این حوزه‌ها مانند انیمیشن، اپلیکیشن، صنایع‌دستی و... توانمندی داریم و این حوزه‌ها تحریم نشدنی هستند. وی با بیان این مطلب که به امید خدا در پایان 1404 شاهد خام فروشی نباشیم و شاهد صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا باشیم، در خصوص تنوع بازارهای صادراتی نیز بیان داشت: در خصوص تنوع بازار هم بازارهای بکر و همسویی مانند بازار آفریقا وجود دارد که سال‌ها از آن غافل بودیم. سال گذشته رشد 70 درصدی صادرات به کشورهای آفریقایی داشتیم و صادرات ما به یک میلیارد دلار رسید که ان‌شاءالله در ماه آینده از یک میلیارد دلار نیز عبور می کنیم.

ایجاد تنوع در روش‌های بازگشت ارز

معاون وزیر صمت در خصوص رفع تعهدات ارزش صادرکنندگان سال 97 نیز بیان داشت: در این سال به‌علت نوسانات سیاست‌های ارزی و تغییرات مکرر، تجار و واحد‌های تولیدی و صادر کننده دچار مشکل شدند. این قواعد و قوانین همه را زمین‌گیر کرده بود. در 5 سال گذشته هم اتفاق جدی رخ نداده بود و کارت بازرگانی بسیاری از تجار تعلیق شده بود.

وی گفت: این سیاست‌ها در سال 1400 و 1401 اصلاح شد و همانگونه که رئیس جمهور اعلام کرد، روش‌های بازگشت ارز را متنوع کردیم تا تجار واقعی از آن دسته افرادی که قصد بازگرداندن ارز را ندارند، تفکیک شوند.

پیمان پاک گفت: تعداد زیادی از تجار و صادرکنندگان نتوانستند ارز حاصل از صادرات خود را برگردانند و کمیته ماده 2 اقدام ارزی عددی را به عنوان وجه المصالحه تعیین کرد تا با پرداخت آن تعهد تجار رفع شود. امیدواریم حساب ویژه آن از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام شود و تجار از زمان اعلام حساب، 3 ماه فرصت رفع تعهدات را دارند.