چرایی بازدارندگی هسته‌ای
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علی کرباسی، «امروز، آمریکا قدرت مسلط جهان نیست؛ بسیاری از تحلیلگران سیاسی دنیا معتقدند که آمریکا دارد رو به افول می‌رود، ذره‌ذره دارد آب می‌شود. این را نه اینکه ما بگوییم؛ البته عقیده ما هم همین است، اما تحلیلگران سیاسی دنیا هم این را دارند می‌گویند. نشانه‌هایش هم واضح است؛ مشکلات داخلی آمریکا بی‌سابقه است؛ هم مشکلات اقتصادی‌شان، هم مشکلات اجتماعی‌شان،...
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علی کرباسی، «امروز، آمریکا قدرت مسلط جهان نیست؛ بسیاری از تحلیلگران سیاسی دنیا معتقدند که آمریکا دارد رو به افول می‌رود، ذره‌ذره دارد آب می‌شود. این را نه اینکه ما بگوییم؛ البته عقیده ما هم همین است، اما تحلیلگران سیاسی دنیا هم این را دارند می‌گویند. نشانه‌هایش هم واضح است؛ مشکلات داخلی آمریکا بی‌سابقه است؛ هم مشکلات اقتصادی‌شان، هم مشکلات اجتماعی‌شان، هم مشکلات اخلاقی‌شان در داخل آمریکا؛ اختلافاتشان، دودستگی‌های خونینشان، خطا‌های محاسباتی‌شان در مسائل دنیا».
(حضرت آیت‌الله خامنه‌ای - 11/08/1401)
در کنش - واکنش‌های کنونی جهان و همزمان با نظریات بسیاری از اندیشمندان جهان در خصوص قطعی بودن افول آمریکا، نامزد‌ها و هژمون‌هایی مانند چین، روسیه، هند، ایران و... و شکل گیری پیمان‌هایی مثل بریکس، شانگهای، جبهه مقاومت و... در حال ظهور و ترسیم نظم جدید جهانی هستند. در این راستا می‌توان به نقش تاثیرگذار جبهه مقاومت در شاهراه‌های اقتصاد جهان (باب المندب؛ تنگه هرمز و...)، نقش چین در تکنولوژی و سایر نقش‌های هژمون‌های نوظهور به عنوان تهدید‌هایی جدی برای آمریکا اشاره کرد. خرج‌های کلان ایالات متحده در اوکراین و فلسطین اشغالی و عدم دستیابی به اهداف خود نیز بر سرعت افول آمریکا افزوده است. طرح جدید مجلس برای انعقاد پیمان امنیتی کشور‌های حامی مقاومت نیز که از مهر 1403 کلید خورده است در این چهارچوب قابل بیان است.
در این میان، آمریکا نمی‌تواند به راحتی نظم جدید جهانی را بپذیرد و جنگ‌های منطقه‌ای مانند اوکراین - روسیه، غرب آسیا و نسل کشی اسرائیل، و شاید در آینده‌ای نزدیک جنگ چین - تایوان و جنگ‌های قاره آفریقا، همگی هشداری بر آغاز جنگ‌های جهانی سوم است.
فاصله زمانی تضعیف نظم کنونی جهان تا شروع احتمالی جنگ‌های جهانی سوم، بهترین فرصت تاریخی برای کسب تسلیحات هسته‌ای وجود دارد. چرا که پس از جنگ‌های جهانی و تثبیت ابر قدرت‌های جدید جهان به مانند اکنون هژمون‌های جدید اجازه هسته‌ای شدن هیچ کشوری را نخواهند داد. چنانچه معاهده NPT، کشور‌های جهان را به دو طبقه برخوردار (کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای یعنی چین، فرانسه، روسیه، انگلیس و آمریکا) و غیر برخوردار (کشور‌های فاقد سلاح هسته‌ای مثل ایران) تقسیم کرده است.
اینجا، دو نکته حائز اهمیت است. اول فتوای حضرت آیت الله خامنه‌ای مبنی بر حرام بودن سلاح هسته‌ای که در تاریخ 21 آذر 1389 فرموده اند و دوم بحث چگونگی و اصل موجودیت ایران پس از جنگ‌های جهانی سوم با توجه ناگریز و ناگزیر به تجربه ایران در جنگ‌های جهانی اول و دوم که به رغم اعلام بی طرفی ایران در هر دو جنگ، آمد به سرش هر آنچه باید می‌دید.
حال آیا با ترسیم فوق، بازنگری در موضوع حرمت داشتن سلاح هسته‌ای ضروری است یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال لازم است ابتدا با احکام اولیه، ثانویه و ولایی (حکومتی) آشنا شویم.
تبیین ماهیت احکام اولیه، ثانویه و ولایی (حکومتی)
احکام اولیه، احکام ثابت اسلام‌اند که در وضع آنها، شرایط خاص مکلفان لحاظ نشده است و در حقیقت، این احکام ناظر به شرایط عادی مکلف‌اند. در این گونه احکام، مصلحت به خود فعل تعلق می‌گیرد و دایرمدار شرایط و وضعیت ویژه مکلف نیست. مثلا وجوب وضو، غسل، نماز، روزه و جهاد از احکام اولیه‌ی اسلام‌اند و متناسب با شرایط عادی وضع شده‌اند.
احکام ثانویه، احکامی هستند که ناظر به شرایط غیر عادی مکلف‌اند. به بیان دیگر، مصلحتی که حکم بر اساس آن وضع می‌شود، تابع شرایط خاص مکلفان است. عناوینی همچون ضرر، عُسر و حرج (سختی شدید)، اضطرار، جهل، نسیان، اکراه از جمله مواردی هستند که مکلف را در شرایط غیر عادی نشان می‌دهند. پس شارع مقدس (خدا) برای شرایط غیر عادی نیز ضوابطی را در نظر گرفته و احکامی را به عهده مکلفان گذاشته است. به عنوان مثال، حکم اولی در اسلام وجوب روزه گرفتن در ایام ماه مبارک رمضان است لکن ممکن است در شرایط خاصی همچون بیماری، روزه گرفتن برای مکلف زیان‌آور باشد که در این صورت، وظیفه‌ی او اجتناب از روزه گرفتن است.
احکام ولایی (حکومتی): بر خلاف احکام اولیه و ثانویه که از احکام کلی الهی و قوانین عمومی شرع به شمار می‌آیند، احکام ولایی را حاکم اسلامی به منظور اجرای یک حکم اولیه یا ثانویه شرعی، پس از تطبیق بر مصداق معین برای تمام مسلمین وضع می‌کند؛ پس حکم ولایی، حکمی جزئی از جانب حاکم است که از تطبیق قوانین کلی الهی بر مصادیق جزئی آن حاصل می‌شود؛ مثل حکم به تحریم توتون و تنباکو که به علت تسلط کفار بر مسلمین وضع شد و بعد از بر طرف شدن علت، برداشته شد.
تمایز‌های وظایف مرجع تقلید از ولی فقیه:
الف) فقیه به عنوان مرجع تقلید، در قالب احکام اولیه یا ثانویه فتوای کلی صادر می‌کند، اما به عنوان ولی امر، در مصادیق معین به صدور احکام اجرایی، مبادرت می‌ورزد.
ب) فتاوای مرجع تقلید، از سنخ احکام دائم و تغییرناپذیر اسلام‌اند، اما از آنجا که احکام ولی فقیه منوط به شرایط زمان و مکان‌اند، موقتی‌اند و تا زمانی لازم‌الاجرایند که مصلحت حکم باقی باشد. بر این اساس، هر زمان که مصلحت آن حکم از میان برود، مدت آن نیز تمام خواهد شد. بر این اساس حتی آن دسته از احکام که شخص پیامبر اکرم و ائمه معصوم بنا به مصالح و شرایط آن زمان صادر کرده‌اند، تا زمانی اعتبار داشته‌اند که مصلحتی برای مسلمین داشته‌اند و در زمان حاضر لازم الاجرا نیستند. (1)
یک مثال تاریخی
وقتی امتیاز تنباکو به شرکت انگلیسی واگذار شد، اعتراضات فراوانی از جانب اقشار مختلف مردم و علما شد و نهایتا، چون حکومت قاجار امتیاز را لغو نکرد، نگاه‌ها متوجه میرزای شیرازی مرجع بزرگ شیعیان در آن زمان شد و نامه‌ها و شکوائیه‌های متعددی از اقشار مختلف مردم و علمای شهر‌های مختلف به میرزا نوشته شد. میرزا هم دو تلگراف به دربار دارد که نسبت به این امتیاز اعتراض می‌کند و خواستار لغو آن می‌شود. در این تلگراف‌ها میرزا این امتیاز را «منافی صریح قرآن مجید و نوامیس الهیه» و عدم توجه به مفاسد آن را «خلاف رعایت حقوق دین و دولت» و «منافی رعایت حقوق اسلام» می‌داند و معتقد است این امتیازات موجب می‌شود مسلمانان «مسلوب الاختیار و مقهور کفار باشند». ایشان همچنین معتقدند سلطه کفار بر مسائل معیشتی و اقتصادی مسلمین باعث می‌شود که مسلمانان «به خوف یا رغبت، ذلت نوکری آنها اختیار نمایند و کم کم بیشتر منکرات، شایع و متظاهر شود و رفته رفته عقایدشان فاسد و شریعت اسلام مختل النظام گشته و خلق و ایران به کفر قدیم خود برگردند.
از آنجا که حکومت وقت، بهترین راه مقابله با نهضت ناشی از حکم میرزا را، استفاده از حکم دیگر علما می‌دانستند، به دنبال اخذ فتوا یا حکمی معارض با حکم میرزا بودند. به همین جهت از مرحوم شیخ زین العابدین مازندرانی در کربلا این گونه سؤال می‌کنند که: «وظیفه ما که مقلد شما هستیم، چیست؟» ایشان با اخلاصی که خاص علمای با تقوای شیعه است، اظهار می‌دارد: هرچه میرزای شیرازی امر فرموده، برای همه ما مطاع است. (2) حال، به پاسخ سوال ضرورت دستیابی به تسلیحات هسته‌ای می پردازیم.
ضرورت دستیابی به تسلیحات هسته‌ای
بازدارندگی هسته‌ای و داشتن سلاح هسته‌ای دو مفهوم جدا گانه را می‌رسانند. کشوری می‌تواند با انجام یک سری آزمایشات هسته‌ای به دنیا نشان دهد که توانایی ساخت سلاح هسته‌ای را دارد، اما عملا سلاحی نساخته باشد. در نظر داشته باشید که اگر کشوری هسته‌ای هدفش صرفا ایجاد بازدارنگی هسته‌ای باشد، به تبع آن نیازی به تولید و نگهداری 5000 کلاهک هسته‌ای ندارد (مثلا 50 کلاهک هسته‌ای کافی است) یا انواع سلاح هسته‌ای با قدرت‌های انفجاری مختلف. (شکل زیر) پس این تسلیحات و تکنولوژی برتر نیز همچون سلاح‌های برتر استفاده شده در جنگ‌های جهانی اول و دوم، استفاده خواهند شد.
فرض کنیم آمریکا قصد حمله هسته‌ای گسترده‌ای به خاک روسیه را دارد. به دنبال حمله آمریکا، از خاک روسیه موشک‌های هسته‌ای به شهر‌های آمریکا شلیک خواهند شد و هر دو طرف به زمین سوخته تبدیل خواهند شد. در این شرایط، کشور‌های دارای بازدارندگی هسته ای، با آگاهی از این موضوع، در مقابله با دشمن، به سراغ متحدین دشمن خود می‌روند. سراغ کشور‌هایی که دارای سلاح هسته‌ای نیستند، تا ضربه‌ای به محور مخالف خود بزنند. پس در جنگ‌های جهانی تسلیحات هسته‌ای در مناطق و کشور‌هایی زده می‌شود که آنها سلاح هسته‌ای ندارند. اینجا هست که اهمیت بازدارندگی هسته‌ای مشخص می‌شود تا کشوری، تبدیل به زمین سوخته نشود.
منظور از بازدارندگی هسته‌ای نیز، این نوع بازدارندگی هسته‌ای است تا کشور‌های دارای تسلیحات هسته ای، شما را در افق زمین سوخته تعریف نکنند.
امروز تل‌آویو؛ فردا تلوشیما
رژیم صهیونیسیتی اسرائیل که عضو NPT نیست، سازمان ملل را تروریستی اعلام کرده و سخن از طرح سامسون (نابودی کل جهان با هم) می‌زند، سلاح هسته‌ای دارد. این رژیم هم اکنون نیز در غزه و لبنان از اورانیوم ضعیف شده سمی استفاده می‌کند و طی یکسال ده‌ها هزار نفر فلسطینی و لبنانی را قتل عام کرده است و در تاریخ 5 آبان 1403 با موشک‌هایی بدون کلاهک هسته‌ای؟! به پایتخت کشور ما حمله کرد.
در برابر این باند جنایتکار که در جنگ موجودیتی به سر می‌برد آیا بازدارندگی هسته‌ای ضروت ندارد؟!
در نظر داشته باشید کشور‌هایی که در قبال نسل کشی اسرائیل در غزه و لبنان کر و کور و لال شده اند، در آینده با خون مردم خودشان هزینه خواهند داد و تبدیل به زمین سوخته هژمون‌ها خواهند شد.
در نهایت امید است با تغییر سیاست هسته ای، ایران هر چه سریعتر به جمع کشور‌های دارنده بازدارندگی هسته‌ای به صورت رسمی بپیوندد.
*علی کرباسی، مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
*انتشار یادداشت‌ها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.