چرا انصراف دادیم؟ / انتقاد از قراردادن غرفه ایران در پسکوچه های نمایشگاه کتاب آلمان

در همین رابطه خانه کتاب و ادبیات ایران نیز ضمن اعتراض به رفتار غیرحرفه‌ای آن‌ها که با اهداف فرهنگی اعلام شده برای این رویداد تعارض آشکار دارد، اعلام کرد از این نمایشگاه انتظار می‌رفت با رفتار حرفه‌ای فرصتی برابر در اختیار کشورها قرار دهد و به روابط دوجانبه مطلوب ایجاد شده در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و فرانکفورت پایبند باشد، اما متأسفانه با طرح مسائلی واهی در خصوص امور داخلی ایران، سعی دارد بر تلاش‌های سفیران فرهنگی نشر ایران سایه افکند و در مسیر معرفی و پیشرفت‌های این صنعت سنگ‌اندازی کند. غلبه سیاست بر فرهنگ در فرانکفورت همزمان با نخستین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال 1366 و با توجه به اینکه ناشران خارجی در این نمایشگاه شرکت داشتند، جرقه حضور در نمایشگاه فرانکفورت در ذهن مسئولان ایرانی زده شد. تا قبل از آن برخی ناشران به صورت مستقل به فرانکفورت می‌رفتند و ایران در سالن پنج این نمایشگاه که سالن کشورهاست، حضور نداشت. قرار بود در همان سال‌های 1367 و 1368 ایران هم در نمایشگاه فرانکفورت شرکت داشته‌باشد، اما در سال 1367 به بهانه صدور فتوای سلمان رشدی از سوی امام خمینی (ره)، مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت در اقدامی کاملاً سیاسی و ضد فرهنگی برای حضور کشورمان در آن نمایشگاه مانع‌تراشی کردند. به همین علت تا سال 1990 کشورمان در این نمایشگاه حضور پیدا نکرد تا اینکه در آن سال مسئولان نمایشگاه فرانکفورت به ایران آمدند و با وزارت ارشاد صحبت‌هایی را انجام دادند و قرار شد ایران در آن نمایشگاه 9 غرفه داشته باشد. اگر چه در آن جلسه تفاهمنامه‌ای امضا شد و کتاب‌هایی هم برای حضور به نمایشگاه فرانکفورت ارسال شدند، اما باز هم به دلیل سیاسی‌کاری و اقدامات ضدفرهنگی آلمانی‌ها، ایران در اعتراض به این اقدامات در نمایشگاه فرانکفورت حضور پیدا نکرد. مسئولان نمایشگاه فرانکفورت یکبار دیگر در سال 1377 به ایران آمدند و در حالی که قصد ملاقات با وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی را داشتند، نهایتاً با مدیر عامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در آن زمان (عباس نظری)، دیدار کردند. مجدداً در آنجا تفاهم کردند که ایران در فرانکفورت شرکت کند و جمهوری اسلامی ایران در سال 1378 دوباره در این نمایشگاه حضور یافت. حضور ایران در نمایشگاه فرانکفورت در سال‌های اخیر همواره با نگاه ضدفرهنگی و بهانه‌های سیاسی آلمان همراه بوده است. به طور مثال سال 2015 و همزمان با برپایی شصت‌و هفتمین دوره این نمایشگاه و به رغم اجاره غرفه‌های بزرگی در این نمایشگاه توسط مسئولان کشورمان، مجدداً در پی شیطنت سیاسی آلمانی‌ها و دعوت از سلمان رشدی برای انجام سخنرانی در افتتاحیه، وزارت ارشاد کشورمان اعلام کرد که این نمایشگاه را تحریم می‌کند. آلمانی‌ها آن زمان پاسخ دادند اینجا یک مکان فرهنگی است و آزادی برای ابراز هر نوع عقیده وجود دارد و نباید سیاست را به امور فرهنگی ربط داد، اما آلمانی‌ها این بار با اسم رمز حمایت از ناآرامی‌ها در ایران سیاست را بر سر فرهنگ آوار کرده‌اند. اتهام سرقت ادبی به ایران این اقدامات ضدفرهنگی غربی‌ها با توهین چند سال پیش میشل کلمن، رئیس اتحادیه ناشران جهان به ناشران کشورمان شکل موهنی به خود گرفت. او در گفت گو با برخی مسئولان غرفه کشورمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت (سال 1396) و جلسه‌ای که با محوریت اقتصاد نشر بود با اشاره به عدم پذیرش قانون کپی‌رایت (کنوانسیون برن) از سوی کشورمان می‌گوید: ناشران ایرانی پایرسی (سرقت ادبی) می‌کنند! حضور قدرتمند و پر عنوان ناشران کشورمان طی این چند سال باعث شد که امسال هم مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت با سیاسی‌کاری و دخالت آشکار در مسائل داخلی کشورمان به بهانه حمایت از اغتشاشگران عمق نگاه سیاست‌زده‌شان را به نمایش گذاشتند. عزت نشر و فرهنگ ایران باید حفظ شود یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره دلیل انصراف ایران از نمایشگاه فرانکفورت می‌گوید: مجموعه ما در خانه کتاب از چند ماه گذشته تدارک مفصلی برای حضور پررنگ و موفق برای نمایشگاه داشتیم، اما چند روز قبل از برگزاری نمایشگاه، نامه‌ای از طرف نمایشگاه فرانکفورت دریافت شد که بدون اطلاع ما، غرفه ما را به جای دیگری منتقل کرده‌اند و اعلام کرده بودند که ما نمی‌توانیم امنیت غرفه شما را تأمین و تضمین کنیم و در کنار معترضان ایرانی هستیم. به گفته معاون فرهنگی ارشاد: ما پاسخ دادیم که اولاً جابه‌جایی غرفه باید با هماهنگی ما صورت بگیرد و ما نسبت به جابه‌جایی آن معترض هستیم و دیگر اینکه ورود نمایشگاه فرانکفورت به سمت و سوهای سیاسی به صلاح حوزه فرهنگی و نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت نیست. احمدوند اضافه می‌کند: هر جا که عزت فرهنگ ایرانی مخدوش شود، باید تصمیمی متناسب با آن گرفته شود. حتماً باید شأن، کرامت و عزت نشر و فرهنگ ایران حفظ شود و اگر در جایی خدشه‌دار شود، دلیلی برای حضور وجود ندارد.

23302