چرا تلاش دلالان ارز برای افزایش بی‌ضابطه قیمت دلار شکست خورد؟
بررسی شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد که نوسانات نرخ ارز در هفته‌های گذشته متأثر از عوامل غیربنیادی و ایجاد جو روانی کاذب توسط دلالان بوده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نشانه‌های متعدد حاکی از آن است که تأمین منابع ارزی کشور در مقایسه با سال گذشته وضعیت بهتری داشته و از همین رو نمی‌توان نوسانات قیمت دلار در بازار آزاد را به کمبود منابع ارزی داخلی مرتبط کرد.
با وجود انتشار اخبار منفی در مورد مذاکرات توسط رسانههای بیگانه، در روزهای گذشته با جهش و یا افزایش غیرعادی نرخ ارز مواجه نبودیم و برخلاف پیش‌بینی دلالان مبنی بر عبور نرخ دلار از 35 هزارتومان در کوتاه مدت، روند صعودی نرخ دلار متوقف شده است.
بررسی عوامل بنیادی و شاخص‌های اقتصادی، حاکی از آن است که نوسانات نرخ ارز در هفته‌های گذشته متأثر از عوامل غیربنیادی و ایجاد جو روانی کاذب در بازار آزاد بوده است. می‌توان گفت که «افزایش میزان صادرات نفتی و غیرنفتی»، «افزایش بازگشت ارز حاصل از صادرات» و «ثبات قیمت اجناس دلاری به دلیل تثبیت نرخ سامانه نیما» از جمله مهمترین عوامل بهبود شرایط ارزی کشور نسبت به سال‌های گذشته است.
افزایش میزان صادرات نفتی و غیرنفتی
آمار صادرات نفتی و غیرنفتی نشان از بهبود وضعیت ذخایر ارزی نسبت به سال 1399 می‌دهد. طبق آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران، آمار هشت ماهه تجارت خارجی سال 1400 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، حاکی از رشد 43 درصدی در وزن و 40 درصدی در ارزش دلاری کالاهای صادراتی بوده است.
همچنین اخبار رسانههای خارجی حاکی از آن است که وضعیت صادرات نفت نسبت به سال گذشته امیدوارکننده‌تر بوده است. رویترز به نقل از برخی تاجران و شرکت ردیابی کشتی‌ها گزارش داد که واردات نفت چین از ایران به طور متوسط در 3 ماه گذشته بیش از نیم میلیون بشکه در روز بوده است. همچنین تخفیف‌های نفتی ایران و نیز سهمیه‌های جدید اعلامی از سوی دولت چین، تقاضا از سوی پالایشگاه‌های مستقل چین برای نفت ایران را افزایش داده است.
روند رو به رشد بازگشت ارز حاصل از صادرات
میزان تعهدات ارزی صادرکنندگان از سال 97 تا 21 آذر‌ماه سال 1400 معادل 91 میلیارد یورو بوده است. طبق آمار، با وجود گذشت کمتر از 9 ماه از سالجاری، نسبت تعهدات ارزی سال1400 نسبت به کل مجموع تعهدات ارزی صادراتی مذکور، حدود 26درصد بوده است. یعنی با وجود باقی ماندن سه ماه تا پایان سال، یک چهارم کل تعهدات چهار سال گذشته در سال جاری رقم خورده است.
به گفته صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی، در سال جاری بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی در سامانه نیما معادل 22.4 میلیارد دلار بوده است، که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 45 درصد افزایش داشته است. همچنین در سال جاری عرضه ارز در سامانه نیما توسط صادرکنندگان معادل 20 میلیارد دلار بوده است که این رقم نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 70 درصد افزایش داشته است.
به گفته تحلیلگران، در صورت ادامه یافتن روند رو به رشد صادرات در سالجاری، میزان ایفای تعهدات ارزی سال1400 به بیش از 32 میلیارد یورو خواهد رسیدکه بیانگر رشد 46درصدی نسبت به سال 1399 خواهد بود.
ثبات قیمت اجناس دلاری به دلیل تثبیت نرخ نیما
حجم فروش ارز توسط صادرکنندگان، در سامانه نیما طی هشت ماه ابتدایی سال قبل 10 میلیارد و 700 میلیون دلار بوده است، اما این میزان در سال 1400، به بیش لز 18 میلیارد دلار رسیده است.
در همین رابطه علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی گفته بود که از ابتدای سال 1400 تاکنون در مجموع 36 میلیارد دلار ارز برای واردات کالا در سامانه نیما و بخشی در شبکه بانکی تأمین شده که نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
همین قضیه باعث شد تا در ماه‌های اخیر، برخلاف رشد قیمت ارز از محدوده 25 هزار تومان تا محدوده 30هزار تومانی، قیمت موبایل و برخی دیگر از تجهیزات مهم وارداتی نوسان چشمگیری را تجربه نکند؛ در واقع با توجه به رشد 20 درصدی نرخ ارز، شاهد چنین افزایش قیمتی در بازار موبایل نبوده‌ایم.
اما این درحالی است که در سال‌های گذشته و تا قبل از راه اندازی سامانه نیما در سال 97، همواره به دنبال رشد قیمت ارز در بازار آزاد، قیمت کالاهای وارداتی به خصوص تلفن‌های همراه و قطعات رایانه‌ای رشد چشمگیری را تجربه می‌کردند.
ضربه وزارت اطلاعات به اخلالگران بازار ارز
همچنین، مدیر کل مبارزه با قاچاق کالا و ارز معاونت اقتصادی وزارت اطلاعات هفته قبل اعلام کرد که با اشراف اطلاعاتی سربازان گمنام امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و با همکاری بانک مرکزی، حساب‌های بانکی بیش از 700 نفر از فعالان غیر مجاز ارزی در سطح کشور شناسایی و مسدود شده است؛ به گفته وی، گردش برخی از حساب‌های مسدود شده در 9 ماهه سالجاری بالغ بر 20 هزار میلیارد تومان بوده است.
برخورد هدفمند با اخلاگران و دلالان بازار ارز یکی دیگر از دلایل عدم بروز تنش در بازار ارز به نظر می‌رسد. تشدید برخوردهای انتظامی با نوسانگیران ارزی و مسدود شدن کانال‌های سیگنال‌دهی به نوبه خود توانست در بسته شدن دست سوداگران بازار فردایی نقش بسزایی ایفا کند.