چهار سال پس از پایان داعش | بازخوانی نقش سردار سلیمانی در برقراری ثبات و آرامش؛ از میدان جنگ تا میز مذاکره

به گزارش خبرنگار دفاعی خبرگزاری تسنیم، سی‌ام آبان ماه سال 96 و شش سال پس از شکل‌گیری داعش در کشورهای عراق و سوریه سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی از پایان یافتن سیطره داعش خبر داد.

وی پیش از آن و در تاریخ سی‌ام شهریور ماه سال 96 در مراسم چهلمین روز شهادت مرتضی حسین‌پور بیان داشت: «وقتی شهید حججی به شهادت رسید پیامی صادر کردم و در آن تاکید کردم تا سه ماه دیگر ریشه داعش را می‌خشکانیم الان هم می‌گویم نابودی داعش نزدیک است و تا دو ماه دیگر نابودی این شجره خبیثه را جشن می‌گیریم و ایران و روسیه و سوریه و عراق باید این جشن را برپا کنند.»

در بخشی از نامه سردار سلیمانی به رهبر انقلاب اسلامی آمده بود: «این فتنه‌ی خطرناک و مسموم با هدف آتش‌افروزی وسیع در عالم اسلامی و درگیر نمودن مسلمانان با یکدیگر، توسط دشمنان اسلام ایجاد گردید. حرکت خبیثانه‌ای که تحت نام "حکومت اسلامی عراق و شام" در همان ماه‌های اولیه موفق شد با اغفال ده‌ها هزار جوان مسلمان، دو کشور بسیار اثرگذار و سرنوشت‌ساز عالم اسلامی "عراق" و "سوریه" را دچار بحران بسیار خطرناکی کند.»

در بخش پایانی این نامه نیز آمده است: «حقیر به‌عنوان سرباز مکلف‌شده از جانب حضرت‌عالی در این میدان، با اتمام عملیات آزادسازی ابوکمال آخرین قلعه داعش با پایین کشیدن پرچم این گروه آمریکایی صهیونیستی و برافراشتن پرچم سوریه، پایان سیطره این شجره خبیثه ملعونه را اعلام می‌کنم و به‌نمایندگی از کلیه فرماندهان و مجاهدین گمنام این صحنه و هزاران شهید و جانباز مدافع حرم ایرانی، عراقی، سوریه‌ای، لبنانی، افغانستانی و پاکستانی که برای دفاع از جان و نوامیس مسلمانان و مقدسات آنان جان خود را فدا کردند این پیروزی بسیار بزرگ و سرنوشت‌ساز را به حضرت‌عالی و ملت بزرگوار ایران اسلامی و ملت‌های مظلوم عراق و سوریه و دیگر مسلمانان جهان تبریک و تهنیت عرض می‌نمایم.»

رهبر انقلاب نیز در پاسخ به آن نامه عنوان فرمود: «خدای بزرگ را با همه وجود سپاسگزارم که به مجاهدات فداکارانه شما و خیل عظیم همکارانتان در سطوح مختلف، برکت عطا فرمود و شجره‌ی خبیثه‌ای را که به دست طواغیت جهان غرس شده بود، به دست شما بندگان صالح در کشور سوریه و عراق ریشه کن کرد. شما با متلاشی ساختن این توده سرطانی و مهلک نه فقط به کشورهای منطقه و به جهان اسلام بلکه به همه ملت‌ها و به بشریت خدمتی بزرگ کردید. این نصرتی الهی و مصداق: و ما رمیت اذ رمیت و لکن الله رمی بود که به خاطر مجاهدت شبانه‌روزی شما و همرزمانتان به شما پاداش داده شد.»

اکنون به مناسبت چهارمین سالگرد اعلام پایان فتنه داعش در این گزارش به بازخوانی چگونگی شکل‌گیری آن گروه تروریستی و نقش سردار سلیمانی در برقراری ثبات و امنیت در غرب آسیا به خصوص در کشورهای عراق و سوریه پرداخته‌ایم.

** داعش چگونه پدید آمد و به فتنه تبدیل شد؟

داعش یکی از شاخه‌های القاعده است که بر القاعده برتری پیدا کرد. سال 2006 و پس از کشته شدن زرقاوی، ابوعمر بغدادی رهبر القاعده در عراق شد و اسم گروه را به دولت اسلامی در عراق تغییر داد. پس از مدتی ابوعمر بغدادی کشته و ابومحمد مهاجر رهبر گروه شد. او نیز کشته شد و ابوبکر بغدادی امیر دولت اسلامی در عراق شد.

تا پیش از شکل‌گیری بحران سوریه، این دولت اسلامی تنها در عراق فعالیت داشت، اما با آغاز بحران سوریه، بغدادی، ابومحمد جولانی را به سوریه فرستاد تا شاخه القاعده را به نام جبهه النصره در آن کشور تشکیل دهد. جبهه النصره به سرعت گسترده شد و به قوی‌ترین گروه مسلح تکفیری در سوریه تبدیل شد. همچنین آرام آرام اختلافات بغدادی و جولانی افزایش، آن‌ها از یکدیگر فاصله گرفتند و از هم جدا شدند.

در نهایت بغدادی به سوریه رفت. دو شاخه عراق و شام را ادغام کرد و دولت اسلامی عراق و شام (داعش) تشکیل داد. داعش طی دو سال بسیاری از مناطق شمالی و شرقی سوریه را به دست گرفت و ضمن درگیری شدید با جبهه‌النصره بسیاری از مسلمانان را کشت.

مدتی پس از آغاز بحران سوریه ابوبکر البغدادی به آن کشور رفت. دو شاخه عراق و شام را ادغام کرد و دولت اسلامی عراق و شام (داعش) تشکیل داد. داعش طی دو سال بسیاری از مناطق شمالی و شرقی سوریه را به دست گرفت و ضمن درگیری شدید با جبهه‌النصره بسیاری از مسلمانان و مسیحیان را کشت.

بغدادی پس از آن در موصل عراق اعلام خلافت کرد و به قوی‌ترین گروه تکفیری مسلح در کشورهای عراق و سوریه تبدیل شد و مورد پشتیبانی کشورهایی همچون عربستان، امارات، قطر، ترکیه و... قرار گرفت. البته آمریکایی‌ها نیز اعتراف کردند که داعش توسط آنان به وجود آمد. سردار سلیمانی در آن نامه خود خطاب به رهبری آورده است: «تمامی این جنایت‌ها بنا به اعتراف عالی‌ترین مقام رسمی آمریکا که هم‌اکنون ریاست جمهوری این کشور را برعهده دارد توسط رهبران و سازمان‌های مرتبط با آمریکا طراحی و اجرا گردیده است کما اینکه همچنان این روش توسط رهبران کنونی آمریکا در حال طراحی و اجرا است.»

داعش از ابتدای شکل‌گیری جنایت‌های بسیاری علیه مسلمانان و مسیحیان در کشورهای سوریه و عراق انجام داد و بسیاری از مردم آن کشورها را کشت. داعش برای کشتار مردم به تسلیحات و تجهیزات بسیاری دسترسی پیدا کرد، به طور مثال در کشور عراق، داعش 90 هزار سرباز عراقی را خلع سلاح کرد که از این 90 هزار نفر، 60 هزار تن نیروهای ارتش بودند و 30 هزار نفر دیگر پلیس فدرال عراق بودند. این نود هزار نیرو دارای آخرین سلاح‌های پیشرفته آمریکایی بودند. بنابراین آخرین مدل تسلیحات پیشرفته نظامی در اختیار داعش قرار گرفت.

** تلاش‌های میدانی و دیپلماتیک سردار سلیمانی برای نابودی داعش

با آغاز بحران در سوریه و عراق سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه به درخواست دولت‌های آن کشورها و به دستور رهبر انقلاب عازم میدان نبرد با داعش شد. شیوه و منطق کاری نیروی قدس سپاه فعال کردن ظرفیت‌های خفته در همان کشورها بود. از همین رو در عراق حشدالشعبی و در سوریه بسیج مردمی (قوات دفاع وطنی) شکل گرفت و با کمک آن‌ها و هدایت و مشاوره نیروی قدس سپاه، با داعش مقابله و بساط تروریست‌ها در این دو کشور تقریبا جمع شد.

بسیاری از سیاسیون و نظامیان دو کشور عراق و سوریه اذعان کرده‌اند که اگر تلاش‌ها و اقدامات سردار سلیمانی و همرزمانش نبود، دمشق و بغداد سقوط می‌کردند. سردار محمدجعفر اسدی فرمانده پیشین مستشاران ایرانی در سوریه می‌گوید: «بنده در سوریه بودم که یکی از اعضای ارشد وزارت اطلاعات به آن کشور آمد و در جلسه‌ای عنوان کرد که من از عراق می‌آیم. در بغداد جلسه‌ای بود و روحانیون، سیاسیون، اقتصادیون و... حضور داشتند. آن‌ها گفتند اگر آن روز چهارشنبه‌ای که سردار سلیمانی وارد بغداد شد، نمی‌آمد نه تنها بغداد که شهرهای نجف و کربلا نیز از دست می‌رفت. مردم در حال فرار بودند. مسئولان بغداد هم آماده شده بودند تا شهر را ترک کنند، اما سردار سلیمانی آمد و وضعیت را تغییر داد. ایشان در آنجا 14 مجموعه درست کرد. برای هر مجموعه قرارگاهی تشکیل داد و بین افراد و نیروها تقسیم کاری صورت گرفت. تعدادی از آن‌ها مامور به حفظ بغداد و تعدادی از نیروها مامور به جلوگیری از پیشروی نیروهای داعش شدند.»

سردار اسدی فرمانده پیشین نیروهای مستشاری ایران در سوریه می‌گوید: بنده در سوریه بودم که یکی از اعضای ارشد وزارت اطلاعات به آن کشور آمد و در جلسه‌ای عنوان کرد که من از عراق می‌آیم. در بغداد جلسه‌ای بود و روحانیون، سیاسیون، اقتصادیون و... حضور داشتند. آن‌ها گفتند اگر آن روز چهارشنبه‌ای که سردار سلیمانی وارد بغداد شد، نمی‌آمد نه تنها بغداد که شهرهای نجف و کربلا نیز از دست می‌رفت. مردم در حال فرار بودند. مسئولان بغداد هم آماده شده بودند تا شهر را ترک کنند، اما سردار سلیمانی آمد و وضعیت را تغییر داد.

«محمد حاج‌محمود» دبیرکل حزب سوسیالیست دموکرات کردستان در گفتگو با تسنیم گفته است که «بعد از حمله داعش نخستین کشوری که حتی قبل از آمریکا و اروپا به فرودگاه اربیل رسید، جمهوری اسلامی ایران بود. حاج قاسم با 70 نفر نیرو از کارشناسان نظامی و سه محموله مهمات مورد نیاز برای مقابله با داعش آمدند و خودشان نیز به همکاری با نیروی پیشمرگه پرداختند، حتی در منطقه مخمور شهید هم دادند.»

سردار نوعی‌اقدم فرمانده قرارگاه حضرت زینب (س) نیز گفته است: «فرماندهان ارتش سوریه به تمام معنا به حاج قاسم اعتماد و ایمان داشتند و حضور ایشان را برای خودشان قدرت می‌دانستند. حضور حاج قاسم در منطقه بار روانی بزرگ و مثبتی برای نیروها داشت.»

در خلال همین بحران بود که افکار عمومی با چهره دیگری از سردار سلیمانی آشنا شد. چهره‌ای که او در قامت یک سیاستمدار و دیپلمات کارکشته نشان داد که توانایی اقناع و همراه‌سازی دیگر کشورها را برای ورود به جبهه جنگ مقابله با تروریست‌ها در سوریه دارد. قاسم سلیمانی به عنوان نماینده ایران در سفر به مسکو طی مذاکره با پوتین رئیس جمهور روسیه توانست از ظرفیت عملیاتی روس‌ها نیز برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.

سردار محمدجعفر اسدی فرمانده سابق نیروهای ایرانی در سوریه در این رابطه به تسنیم گفت: «پس از چهار سال مبارزه و مقاومت ایران در سوریه، سردار سلیمانی در سفری به روسیه، به مدت دو ساعت و بیست دقیقه با پوتین دیدار و گفتگو کرد تا روس‌ها را قانع کند در سوریه حضور یابند.» به گفته سردار اسدی، حاج قاسم در این سفر به پوتین تفهیم کرد که سوریه آخرین سنگر جبهه شرق است و اگر این را از دست بدهید، غربی‌ها ارزشی برای شما قائل نیستند.

کاظمی قمی مسئول امور ویژه افغانستان نیز گفته است: «سردار سلیمانی فقط یک فرمانده نظامی نبود؛ سیاست را هم خوب می‌فهمید و درک درستی از سیاست بین‌الملل داشت. عرصه فرهنگی و اجتماعی را می‌شناخت و تعاملاتی که با مردم داشت، بیانگر عمق نگاه ایشان بود.»

بنابراین تلاش‌هایی که سردار سلیمانی در عرصه میدان و دیپلماسی انجام داد، منجر شد تا سیطره داعش به پایان برسد.