کدام کشورها روابط خود را با ایران عادی کردند؟
تنش زدایی و نزدیکی روابط ایران و عربستان سعودی به تغییرات عمیقی حتی فراتر از مرزهای هر دو قدرت منطقه ای منجر شده است. الجزیره در گزارشی تحلیلی نوشت: بعد از آشتی با ریاض، تهران روابط خود را با چند کشور دیگر عادی سازی کرده و تلاش ها برای ایجاد تغییراتی با هدف کمک به ثبات در منطقه و کاهش تنش ها در حال انجام است. کدام کشور اخیرا روابط رسمی خود را با ایران برقرار کرده است؟ آخرین تحولات بین...
زمانی که ایران و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند، پیامد این قطع روابط از مناسبات دو کشور فراتر رفت و چند کشور عرب به همراه برخی کشورهای آفریقایی که تحتتاثیر پادشاهی سعودی بودند نیز روابط خود را با تهران قطع کردند؛ جیبوتی، سودان و مالدیو از جمله کشورهایی بودند که در حمایت از ریاض از ایران فاصله گرفتند. تنش زدایی تهران - ریاض با دیدار حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با جاسم محمد البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک منجر به تماس بیشتر ایران و همسایگان عرب شد. تنش زدایی همچنین باعث گفتوگو بین جنبش حوثی های وابسته به ایران در یمن از یکسو و عربستان سعودی و دولت به رسمیت شناخته شده بینالمللی یمن از سوی دیگر شد و به سوریه برای پذیرش مجدد در اتحادیه عرب کمک کرد. البته اوضاع برای مصر پیچیده تر بود؛ کشوری که از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، روابط دشواری با ایران داشت.
انور سادات، رئیسجمهور وقت مصر، زمانی که محمدرضا پهلوی از ایران گریخت، به او پناهندگی داد و او تا زمان مرگش در سال 1980 در قاهره ماند. به رسمیت شناختن اسرائیل توسط مصر یکی دیگر از عوامل مهمی بود که به تیره شدن روابط تهران و قاهره دامن زد. مراکش نیز در سال 2018 روابط دیپلماتیک خود را با تهران به دلیل حمایت ادعایی این کشور از جنبش استقلال صحرای غربی موسوم به جبهه پولیساریو قطع کرد. ایالات متحده از زمان بحران گروگان گیری در سال 1980 با ایران روابط رسمی نداشته است و کانادا در سال 2012 پس از متهم کردن دولت ایران، روابط خود را با این کشور قطع کرد.
برقراری روابط با جیبوتی و مالدیو
اصولا دیدارهای حاشیه ای مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک فرصت خوبی را برای مقامات ایرانی فراهم میکند تا با همتایان خود از منطقه و دیگر نقاط جهان به گفتوگو بنشینند. به نظر میرسد تلاش های تهران برای برقراری مجدد گفت وگو با مجموعه ای از بازیگران به ثمر نشست و منجر به احیای روابط با حداقل دو کشور شد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز پنجشنبه گذشته با محمود علی یوسف، دیپلمات ارشد جیبوتی دیدار و از برقراری مجدد روابط خبر داد. یک روز بعد امیرعبداللهیان با احمد خلیل، وزیر امور خارجه مالدیو دیدار کرد و طرفین اعلام کردند که روابط رسمی دیپلماتیک از سر گرفته خواهد شد. ازسرگیری روابط با جیبوتی و مالدیو، مدت کوتاهی پس از توافق ایران و عربستان سعودی برای بازگرداندن روابط رسمی دیپلماتیک انجام گرفت؛ تهران و ریاض در اسفند ماه 1401 با میانجیگری پکن روابط دیپلماتیک خود را از سرگرفتند.
روابط دیپلماتیک دو کشور در سال 1394 پس از حمله برخی نیروهای خودسر به نمایندگیهای دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد در واکنش به اعدام شیخ نمر، رهبر مذهبی برجسته شیعه توسط این پادشاهی با اکثریت سنی، قطع شد. ایران و عربستان سعودی بعد از 5 سال قطع رابطه، اولین بار در سال 2021 با میانجیگری عراق گفتوگوهای مستقیمی را با هدف حل مشکلات آغاز کردند. دو کشور در 19 اسفند ماه 1401 پس از 7 سال بحران سرانجام تصمیم گرفتند به بن بست دیپلماتیک خاتمه دهند. تهران و ریاض از فروردین1400 پنج دور مذاکرات امنیتی غیررسمی را برگزار کرده بودند؛ اما این مذاکرات نیز حدود 10ماهی دچار رخوت شده بود که در نهایت با پادرمیانی چین طلسم شکسته شد. گفت وگوهای محرمانه در پکن که از 15اسفند آغاز شده بود، ماحصل درخواست شی، رئیس جمهور چین از ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان در جریان سفر اخیر به چین بود. این دو قدرت منطقه ای در اوایل این ماه سفرای خود را اعزام کردند و از زمان توافق برای ازسرگیری روابط، به طور فزاینده ای در تماس بوده اند.
ایران اعلام کرده که ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور، دعوت رهبران سعودی را برای سفر به ریاض پذیرفته است؛ سفری مهم که انتظار میرود در آینده نزدیک انجام شود. تهران اوایل این هفته به مناسبت روز ملی عربستان به پادشاهی این کشور تبریک گفت و از رهبران سعودی نیز دعوت کرد به ایران سفر کنند. وزرای خارجه دو کشور پس از میزبانی تهران از کریستیانو رونالدو و برخی دیگر از ستارگان فوتبال، هنگامی که در حاشیه هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در این هفته دیدار کردند، خوشحال به نظر می رسیدند. آنها در مورد بهبود روابط دوجانبه از جمله در مورد حملونقل هوایی و دریایی و تسهیل بیشتر رویدادهای ورزشی گفتوگو کردند. امیرعبداللهیان به شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه سعودی گفت که ایران آماده است تا یک توافقنامه همکاری جامع دوجانبه را همانطور که در دیدار قبلی با محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان در ماه اوت مورد بحث قرار گرفته بود، تهیه و امضا کند.
پس از برقراری ارتباط ایران با عربستان سعودی، نزدیکی موفقیت آمیز مناسبات ایران و مصر احتمالا بزرگترین معامله خواهد بود. حدود دو سال است که تهران و قاهره با میانجیگری عراق و عمان با هیاهوی بسیار کمتر از آنچه در مذاکرات با ریاض دیده شد، در حال رایزنی هستند؛ زیرا این دو به طور جدی احیای روابط را در میان چشمانداز تغییر یافته تحت ریاست عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر دنبال میکنند. رئیسی اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی در نیویورک گفت که دیدار اخیر وزرای خارجه دو کشور ایران و مصر میتواند به آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه منجر شود و تهران «هیچ مانعی در برقراری روابط با مصر نمی بیند.»
اردن و ایران نیز گفت وگوهایی داشته اند اما جزئیات کمی از این گفتوگوها منتشر شده است و به نظر نمیرسد که مذاکرات به مراحل پیشرفته سیاسی رسیده باشد؛ زیرا امان، یکی از بزرگترین دریافت کنندگان کمک های خارجی ایالات متحده است و ممکن است گفتوگوهای رودررو با تهران در قبال اسرائیل و سوریه شکست بخورد. ایران همچنین به دنبال گسترش افق روابط خود با سودان و مراکش است و امیرعبداللهیان ابراز امیدواری کرده که بتوان با این کشورها دوباره روابط رسمی برقرار کرد.
--> اخبار مرتبط