کرماشان پادکست درباره «شامی کرمانشاهی» منتشر شد
کرمانشاه - ایرنا - قسمت دهم کرماشان پادکست درباره «شاهمراد مشتاق» شاعر توانمند و نابینای کرد، معروف به شامی کرمانشاهی منتشر شد.
به گزارش ایرنا؛ شامی کرمانشاهی سال 1296 خورشیدی در محله چنانی کرمانشاه به دنیا آمد؛ از دست دادن پدر و مادر در کودکی و نابینا شدن در چهار سالگی به دلیل بیماری آبله، زندگی شامی را تا آستانه نابودی برد تا جایی‌که به دلیل فقر بی‌سواد ماند اما تسلیم نشد.
«شمس‌الدین آل‌آقا» یکی از روحانیون شهر، شامی را با ادبیات کلاسیک فارسی، خیام، سعدی و حافظ آشنا کرد و این آشنایی باعث شد شامی سرودن شعر کردی را آغاز کند؛ اشعار شامی که با لهجه کردی کرمانشاهی سروده شده است، فقر و تنگدستی طبقه محروم جامعه و مشکلات آنها را با زبانی عامیانه بیان می‌کند.
تاکنون 2 تصحیح از اشعار شامی با نام «چه‌پکه‌گول» (دسته گل) و دیوان شامی کرمانشاهی چاپ و بخشی از اشعار وی نیز به زبان فارسی ترجمه شده است.
این شاعر کرمانشاهی دوم آذر ماه 1363 به دلیل یک بیماری طولانی در سن 67 سالگی در کرمانشاه درگذشت.
فایل صوتی تولید شده درباره شامی کرمانشاهی توسط گروه کرماشان پادکست را در ادامه بشنوید:
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی‌کند. فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: audio/mp3مجموعه فایل‌های صوتی کرماشان پادکست در سری اول برای معرفی مشاهیر موسیقی و ادبی کرمانشاه به همت دانشجویان فرهنگ‌دوست و کانون شعر و ادب دانشگاه رازی کرمانشاه تهیه و منتشر می‌شود.
9 پادکست منتشر شده به ترتیب درباره «سعید عبادتیان»، «علی الفتی»، «علی‌اکبر مرادی»، «کیهان کلهر»، «کیومرث امیری (لک‌امیر)»، «عباس جلیلیان (آکو)»، «علی‌اشرف نوبتی (پرتو)»، «منصور یاقوتی» و «علی اشرف درویشیان» تهیه و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
برای تولید این پادکست‌ها یک تیم 6 نفره فعالیت می‌کنند؛ «مهدی اکبریان» و «علی علیزاده» کار نویسندگی و کارگردانی را انجام می‌دهند، «روژین کاملی» و «امید جاویدنیا» گویندگان این مجموعه، «علیرضا شهبازی» کار تدوین و «امیرمحمد شهبازی» طراح پوستر، کاور و اکولایزر این پادکست‌ها را بر عهده دارند.
دسترسی به فایل‌های صوتی برای عموم مردم رایگان است و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به کانال تلگرامی به آدرس @shervaadab_razi از شنیدن بخشی از تاریخ فرهنگی استان کرمانشاه لذت ببرند.
در ادامه مختصری از زندگی 9 تن از بزرگان موسیقی و ادبیات کرمانشاه را بخوانید.
سعید عبادتیان
عبادتیان سال 1342 در شهرستان گیلانغرب به دنیا آمد؛ او با تأثیرپذیری از مهارت پدرش در روایت داستان‌های حماسی و عاشقانه کردی و نیز دایی‌اش که نوازنده شمشال بود، از سنین کودکی به شعر علاقه نشان داد بطوریکه نخستین شعرش را در سن 12 سالگی سرود.
او که از دهه 60 به صورت جدی به فعالیت حرفه‌ای در زمینه ادبیات روی آورده بود تخلص «بانان» را برای خود برگزید که در زبان کردی به معنای آینده است؛ در سال 70 ازدواج کرد و 28 سال هم کارمند امور عشایری گیلانغرب بود.
اشعار سعید عبادتیان مملو از آرایه‌های ادبی به منظور توصیف طبیعت و استعاره‌های طبیعت‌گرایانه است به همین دلیل از سعید عبادتیان به عنوان شاعری رمانتیک یاد می‌شود که از سنت شعر کلاسیک کردی جدا شده و هم در معنا و هم در فرم متعارف شعر سنتی کردی جنوبی دست به نوآوری و ابتکار زده‌است؛ سبک شعری عبادتیان همچنین با موسیقی پیوند خورده و سبکی غنایی به شمار می‌آید.
«هه له لام بد، گومد کردم (درست در کنارم بودی، گمت کردم)»، «ساه‌یل له کیس چی (سال‌های از دست رفته)، «مهیلهم وه جی (به جایم مگذار)» و چند آلبوم صوتی و ترجمه بخشی از آثار این شاعر کرمانشاهی است.
علی الفتی
الفتی سال 1356 در سرپل‌ذهاب به دنیا آمد و از شاعران کرد زبانی است که به 2 زبان فارسی و کردی شعر می‌گوید و داستان هم می‌نویسد؛ در سال 82 به واسطه اشعار کتاب خاکستری برنده جایزه سازمان ملی جوانان در غرب کشور شد و با کتاب «هوای هرات» یکی از کاندیدهای جایزه شعر نیما هم شد.
کتاب «سانه ناو» الفتی در نخستین فستیوال ادبی مولوی کرد در سنندج در خردادماه سال 1391 به عنوان برگزیده شعر کردی در پنج سال اخیر معرفی گردید؛ او داوری بیش از ده‌ها جشنواره معتبر منطقه‌ای و کشوری را در 2 زبان کردی و فارسی انجام داده است و در کنار شعر به عنوان منتقد حوزه شعر نیز شناخته شده است.
آهوان ملل، آنها از مرگ ترسیده بودند، خاکستری، هوای هرات، سانه ناو و گه‌رمه‌شین بخشی از آثار علی الفتی است.
علی‌اکبر مرادی
علی اکبر مرادی زاده 1336 در شهرستان دالاهو، معلم، مقام‌دان، مقام‌خوان، آهنگساز، خواننده و نوازنده صاحب سبک تنبور است؛ در سن 30 سالگی نواختن تمامی 72 مقام موسیقی مقامی کردستان را با تنبور آموخت و از سال 1971 زندگی حرفه‌ای خود را آغاز کرد که از آن زمان تاکنون موفق به دریافت جوایز مهمی از جشنواره‌های ایرانی شده‌است.
وی در سال 1372 کار موسیقی خود را به صورت مستقل ادامه داد و جمع‌آوری، فراگیری و ثبت مقامات کهن تنبور را آغاز نمود. این مقامات (72 مقام) سال‌ها بعد توسط خانه فرهنگ‌های جهان در پاریس و بعد از آن در ایران در چهار سی‌دی انتشار یافت، به گونه‌ای که باعث شد مرادی را برای جایزه «گرمی» کاندیدا کنند.
مجله معروف sing line مرادی را یکی از 50 نوازنده برتر دنیا معرفی کرده‌است؛ مرادی همچنین در سال 1381 به پاس خدماتش از طرف شورای ارزشیابی هنرمندان کشور، وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، مدرک درجه یک هنری دریافت داشته است؛ وی همچنین در سال 1370 رتبه اول تنبورنوازی و لوح زرین و دیپلم افتخار تنبور را به دست آورد.
72 مقام تنبور، کردانه، در آیینه آسمان، دو واله، آلبوم تنبور در ایران، مقامات مجلسی تنبور، مهر و ماه، نسیم و گندم‌زار، سحر واران، سماع مستانه، تریکه هانه، یار آسمانی، پاییز و گلاریزان بخشی از آلبوم‌های این تنبورنواز برجسته کرمانشاهی است.
کیهان کلهر
کلهر زاده سال 1342 و اهل کرمانشاه، موسیقی‌دان، آهنگساز و نوازنده توانای کمانچه است؛ او علاوه بر کمانچه تنبور، سه‌تار و شاه‌کمان هم می‌نوازد.
کلهر با آلبوم‌های بی‌تو به سر نمی‌شود، فریاد و باران به عنوان آهنگساز و نوازنده نامزد جایزه گرمی شده است؛ در پنجاه و نهمین مراسم جایزه گرمی، کیهان کلهر به همراه گروه جاده ابریشم به رهبری یویوما توانستند با آلبوم "sing me home" موفق به کسب جایزه گرمی بهترین موسیقی جهانی شوند.
در چهارمین جشن سالانه موسیقی ما که در تاریخ 25 آذر 1396 در تالار وحدت تهران برگزار شد، از کیهان کلهر به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد؛ او نخستین نوازنده ایرانی است که برنده جایزه معتبر جهانی «وومکس» در سال 2019 شد.
کیهان کلهر، جایزه هنرمند برتر سال 2019 در فستیوال جهانی موسیقی وومکس را در تاریخ 5 آبان 1398 در کشور فنلاند دریافت کرد. او این جایزه را به محمدرضا شجریان تقدیم نمود.
کیومرث امیری ( لک‌امیر )
کیومرث امیری کله‌جویی متخلص به «لک‌امیر» سال 1338 در روستای کله‌جو بخش سرفیروزآباد متولد شد؛ این شاعر و نویسنده چند سالی است با شعر و صدای لکی در مناطق لک‌نشین محبوبیت زیادی را کسب کرده است.
لک‌امیر علاوه بر شاعری 12 سال هم به عنوان روزنامه‌نگار در دنیای رسانه قلم زده است و این در حالی است که چندین فیلم‌نامه را هم نوشته که از شبکه‌های مختلفی تولید و پخش شده است.
نام او با دکلمه شعر بیستون و چند شعر لکی دیگر بر سر زبان‌ها افتاد و شهرت فراوانی کسب کرد.
مرثیه‌ای برای تو، گورستان یخ‌زده و افسانه‌های لکی بخش دیگری از آثار لک‌امیر است که در قالب کتاب منتشر و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
عباس جلیلیان ( آکو )
عباس جلیلیان ملقب به «آکو» سال 1350 در شهرستان اسلام‌آبادغرب متولد شد؛ این نویسنده، فرهنگ‌نویس و پژوهشگر فولکلور استان‌های غرب ایران، بیش از هر چیز به سبب نگارش فرهنگ کردی - فارسی شناخته شده است که تاکنون جامع‌ترین فرهنگ در زمینه کردی است.
آکو همچنین نویسنده نخستین رمان به کردی جنوبی به نام «ئاگرمه‌لووچ» است؛ او در پاییز سال 1398 برنده جایزه ادبی باشور شد، این جایزه هر ساله توسط مرکز فرهنگی و نشر باشور به یک نفر در حوزه زبان و ادبیات کردی اهداء می‌شود.
تاریکخانه، زه‌رینه و سیمینه، فرهنگ باشور، ئاگرمه‌لووچ و کوردیکا بخشی از آثار عباس جلیلیان است.
علی‌اشرف نوبتی ( پرتو کرمانشاهی )
علی‌اشرف نوبتی متخلص به پرتو کرمانشاهی 6 مهر سال 1310 در کرمانشاه متولد شد؛ این شاعر مطرح کرمانشاهی به هر 2 زبان فارسی و کردی شعر سروده است و در تیر ماه سال 1398 در کنگره مشاهیر کرد از او به عنوان یکی از مفاخر زنده کرد تقدیر شد.
پرتو در زمینه اشعار کردی موفق شده تا ضمن سرایش شعر کردی بر وزن عروضی، به لحاظ زبانی نیز خلوص زبانی را حفظ کرده و برای انطباق شعر خود با عروض واژگان فارسی را وارد شعر خود نکند.
در رابطه با اشعار پرتوی کرمانشاهی چندین کتاب و مجموعه مقاله مانند سلطانی، سها، پژواک کوچه باغی‌ها، شعرها، نامه‌ها، نوشته‌ها و نگاهی به احوال و آثار پرتو کرمانشاهی، نگاشته و به چاپ رسیده است.
غزل ئه‌رمه‌نی (ارمنی) باشد که توسط چند تن از خوانندگان کرد نیز به آواز خوانده شده است.
منصور یاقوتی
یاقوتی ملقب به «گل باخی» که سبکش رئالیسم است، پنجم دی سال 1327 در روستای کیوه‌نان شهرستان سنقر در استان کرمانشاه متولد شد؛ وی در زمینه داستان کوتاه و داستان بلند فارسی متون درخشانی خلق کرده و یکی از چهره‌های شاخص و مطرح در میان نویسندگان نسل دهه 40 و 50 ایران است.
عباس معروفی در نشریه گردون به دلیل جملات کوتاه، ادبیات قایم به ذات و به دور از تقلید او را چخوف ایران نامید؛ آواز کوه، داستان‌های آهو دره، قصه‌های زاگرس، آیین یارسان در اساطیر قوم کرد، حماسه بابک خرم‌دین، خرچنگ بلندپرواز، دهقانان، چراغی بر فراز مادیان کوه، افسانه‌هایی از ده‌نشینان کرد، گل خاص، پاجوش، مردان فردا، سال‌های پرخاطره، با بچه‌های ده خودمان، زخم، درخت خشک و باغ پرگل بخشی از آثار و پژوهش‌های این نویسنده برجسته کرمانشاهی است.
علی اشرف درویشیان
درویشیان سوم شهریور سال 1320 در محله آبشوران کرمانشاه به دنیا آمد؛ او از جمله برجسته‌ترین داستان‌نویسانی است که سعی کرد تا قالب قصه را برای بیان نابسامانی‌های اجتماعی برگزیند.
شاهنامه‌خوانی‌های پدر و معاشرت با شخصیت‌هایی چون دکتر «آریان‌پور»، «جلال آل‌احمد»، «سیمین دانشور» و دکتر «محمدباقر مومنی» در دانشگاه، نخستین جرقه‌های داستان‌نویسی و ارتباط با ادبیات را برای درویشیان زد.
«علی اشرف درویشیان» از نویسندگان ادبیات داستانی معاصر ایران است؛ او نویسنده‌ای اجتماعی است که تلاش کرده در آثارش مسایل اجتماعی، به ویژه مسایلی را که در حوزه جغرافیایی کرمانشاهیان رواج دارد، انعکاس دهد و امروز آثارش به زبان‌های فرانسه، آلمانی، انگلیسی، عربی، ترکی (استانبولی)، ارمنی، روسی، سوئدی، نروژی و فنلاندی ترجمه شده است.
«آبشوران»، «فصل نان»، «همراه آهنگ‌های بابام»، «گل طلا و کلاش قرمز»، «ابر سیاه هزار چشم»، «روزنامه دیواری مدرسه ما»، «داستان‌های بلند سلول 18»، «کی برمی‌گردی داداش جان»، «آتش در کتابخانه بچه‌ها»، «داستان‌های محبوب من (6 جلد)»، «افسانه‌ها و متل‌های کردی»، «سال‌های ابری (2 جلد)»، مجموعه 20 جلدی «فرهنگ افسانه‌های ایرانی» با همکاری «رضا خندان»، «واژه نامه گویش کرمانشاهی»، «از این ولایت» و «قصه‌های آن سال‌ها» بخشی از آثار این داستان‌نویس نامدار کرمانشاهی است.
*س_برچسب‌ها_س*