کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مقصد قاچاق پرندگان شکاری / چشمان دوخته شاهین‌ها باز شود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، زنگ تلفن به صدا در آمد، بعد از مکالمه‌ای کوتاه تلفن را قطع کرد، راهی شد، بعد از ساعتی رانندگی به مکانی متروکه رسید، دیدن آن منظره ذهنش را به سمت فیلم‌های ترسناکی برد که از گوشه و کنار آن انواع صدا‌ها به گوش می‌رسد، بعد از مدت کوتاهی فردی که جعبه تقریبا بزرگی به دست دارد به سمتش می‌آید، روی جعبه را کنار می‌زند، داخل آن چند پرنده است که چشمانشان را با نخ دوخته اند، می‌گیرد و می‌رود تا آن‌ها را به مشتری تحویل دهد. این پرده دوم قاچاق حیات وحش است، پرده اول به زنده گیری حیوان از طبیعت بر می‌گردد که آنهم خود داستانی دارد، فرزندان تازه به دنیا آمده را می‌گیرند و حتی در برخی موارد مادر را می‌کشند تا بچه را به دست آورند؛ قطعا این کار قساوتی می‌خواهد که تصورش هم سخت و دشوار است. برگردیم به پرده دوم، جعبه را می‌گیرد و می‌رود، داخل آن پرندگانی با چشمانی دوخته هستند که زمانی سینه آسمان را می‌شکافتند و آزادانه در قلمرو خود حکومت می‌کردند، اما حالا به علت زیاده خواهی عده‌ای نه تنها در جعبه‌ای اسیر شده اند بلکه چشمانش هم جز سیاهی چیز دیگری نمی‌بیند، حتی ممکن است دیگر هیچ وقت دنیای بیرون را نبینند و کور شوند. فلسفه دوختن چشم پرندگان چیست؟ چشمان پرندگان شکاری را با نخ می‌دوزند تا در روند جابجایی به خود آسیب نزنند و از قیمتشان کم نشود، اما نمی‌دانند آن حیوان زبان بسته چه عذابی را باید تحمل کند، روش‌های غیرانسانی زیادی برای قاچاق حیات وحش در دنیا وجود دارد، چند سال پیش یک محموله طوطی کاکلی کاکل‌زری در اندونزی کشف شده بود که قاچاقچیان پرنده‌ها را داخل بطری آب جاسازی کرده بودند به طوری که امکان تکان خوردن برای این پرندگان وجود نداشت، نگهداری در لوله‌های پولیکا هم روش دیگری برای قاچاق پرندگان است؛ تمام این‌ها مصداق حیوان آزاری است. اما چرا برخی انسان‌ها دست به چنین کار‌هایی می‌زنند؟ قاچاق حیات وحش دارای گردش مالی بسیار بالایی است به طوری که طبق گزارش منابع رسمی جهان، گردش مالی قاچاق حیات وحش 7 تا 10 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، این رقم بالا وسوسه افراد زیادی را برمی انگیزد از این رو به راحتی بچه را از مادر جدا می‌کنند؛ یک حیوان را اسیر و برای همیشه از طبیعت دور می‌کنند، یا فیل یا یک کرگدن را برای عاجش می‌کشند و حتی برخی پا را فراتر گذاشته و عاج حیوان را زنده زنده می‌برند که در نهایت موجب تلف شدن حیوان تلف می‌شود. قاچاق حیوانات در رده‌های بعد از قاچاق سلاح و مواد مخدر یکی از پرسودترین انواع قاچاق در دنیا به شمار می‌رود، کشور‌هایی که به دلیل نوع اقلیم، تنوع زیستی بالایی دارند، به مکانی مناسب برای قاچاق انواع گونه‌های جانوری و نفوذ سوداگران به ارزشمندترین و کمیاب‌ترین گونه‌های زیستی تبدیل می‌شوند که ایران هم به علت تنوع اقلیمی بالایی که دارد در این دسته از کشور‌ها جای می‌گیرد، در حالی که قاچاق می‌تواند یک گونه را به طور کامل از حیات وحش یک کشور نابود کند که در این صورت دیگر جای جبرانی وجود ندارد. این روز‌ها که فضای مجازی به راحتی در دسترس است کافیست چند دقیقه سری به این دنیای بی سرو ته بزنید، انواع و اقسام حیوانات به عنوان حیوانات خانگی در آنجا به فروش می‌رسد، هر حیوانی که بخواهید را می‌توانید سفارش بدهید و به اصطلاح سه سوته به دستتان می‌رسد، از توله شیر گرفته تا مار پیتون و سمندر، انواع پرنده مانند شاهی، بحری، هوبره، بالابان؛ در حالی که جای تمام آن‌ها در طبیعت است.

ایران یکی از 20 کشور غنی دنیا از نظر تنوع زیستی است در این میان ایران یکی از کشور‌های مورد اقبال قاچاقچیان حیات وحش است، چون یکی از 20 کشور غنی دنیا از نظر تنوع زیستی است، تاکنون 8660 گونه گیاهی در ایران شناسایی شدند که حدود یک سوم آن‌ها آندمیک (بومی) هستند، همچنین 2 هزار و 62 گونه مهره دار در کشور وجود دارد که شامل 205 گونه پستاندار، 23 گونه دوزیست، 285 گونه خزنده، 297 گونه ماهیان آب‌های داخلی، 562 گونه پرنده و 975 گونه ماهیان خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان است که از این تعداد 86 گونه جانوری خشک زی در خطر انقراض قرار دارد و 165 گونه جانوری نیز حفاظت شده اند. گونه‌هایی مانند گورخر ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد، افعی شاخدار دم عنکبوتی، افعی دماوندی، سمندر، پنج گونه از خاویار ماهیان دریای خزر، درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، هوبره، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند که برای بسیاری از آن‌ها برنامه حفاظت تهیه شده و در حال اجرا است. بیشترین آمار قاچاق حیات وحش و کشفیات در ایران در استان‌های بوشهر، هرمزگان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان است که در این میان انواع پرندگان از جمله بالابان، بحری، شاهین و هوبره که گونه‌هایی در خطر انقراض هستند بالاترین رتبه قاچاق را دارند. چندی پیش سازمان حفاظت محیط زیست اولین نشست هم‌اندیشی مدیریت و پیشگیری قاچاق گونه‌های حیات وحش را برگزار کرد که با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس پلیس فتا فراجا و تعدادی از مسوولان بخش‌های مرتبط با این موضوع برگزار شد که در آن بر وضعیت گونه‌های حیات وحش و قاچاق آن‌ها اشاره شد. قوانین موجود در کشور درباره حیات وحش بسیار ضعف دارد رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این نشست گفته بود: قوانین موجود در کشور درباره حیات وحش بسیار ضعف دارد و این ضعف کاملاً مشهود است. سازمان محیط زیست باید به این موضوع بپردازد و مجموعه حقوقی و مجلس نیز باید لوایح را با همکاری معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی آماده کند، لوایح باید آماده بشود و جرم و جزا متناسب با خودش باشد. علی سلاجقه به اشاره به بحث قاچاق و نگهداری حیات وحش گفت: از طرفی هم جاه طلبان و انسان‌هایی از سر خوشی می‌آیند و حیات وحش کشور را به عنوان مباحث تفننی و یک موضوع لاکچری و لوکس تحت تاثیر خودشان قرار می‌دهند که این موضوع باعث پرورش حیات وحش در خانه و قاچاق آن شده که یک مسئله بسیار منزجر کننده است. وی با اشاره به قاچاق پرتعداد برخی گونه‌های بومی ایران به کشور‌های همسایه افزود: کشور‌های همسایه خواهان برخی از گونه‌های بومی کشور ما هستند که این مورد جای ظرفیت‌سازی دارد، می‌تواند تولید ثروت بکند و هم می‌توان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد که سازمان محیط زیست باید با توجه به سیاست‌های کلان کشور به این قسمت ورود کند، اخیراً از کشور‌های مختلفی طالب سرمایه‌گذاری در بحث حیات وحش کشور ما هستند که ما باید این را از جنبه فقهی و استفتائاتی که انجام می‌شود، بررسی کنیم. سلاجقه تاکید کرد: البته در کشور در زمینه کاهش قاچاق حیات وحش اقدامات خوبی صورت گرفته و از انجام آن جلوگیری شده، اما با توجه به وسعت و تعدد گونه‌های جانوری کشور، یک گوشه بسیار بسیار ناچیز از حجم قاچاقی است که در کشور اتفاق می‌افتد، امیدوارم این نشست بتواند برای ما کلید واژه‌هایی تولید کند که پیش درآمدی برای ایجاد لوایحی باشد که تبدیل به قانون شود و بتوانیم محیط زیست کشور مخصوصاً بخش حیات وحش را اعم از حیات گیاهی و جانوری را به نحو مطلوب حفظ کنیم. همچنین رییس پلیس فتا فراجا درباره همکاری فراجا با سازمان حفاظت محیط زیست در راستای کاهش قاچاق حیات وحش گفته بود: حدود سال 1396 راهبردی را در نظر گرفتیم که توزیع امنیت در فضای سایبری شکل گیرد در همین راستا، حوزه‌های سایبری در دستگاه‌های مختلف تشکیل شد، در حوزه‌های پزشکی و تخصصی فضای مجازی نیاز به رصد تخصصی داشتیم بنابراین باید کار پیچیده انجام می‌شد، در این راستا یکی از سازمان‌های مدنظر پلیس فتا، سازمان محیط زیست بود. سردار وحید مجید افزود: در بررسی این موضوع در سال 1398 با پدیده حیوان آزاری مواجه شدیم به طوری که چند ماه کلیپ‌های حیوان آزاری زیادی در فضای مجازی مجازی منتشر و سبب ناراحتی بسیاری از کاربران شده بود، آن زمان فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست در تماس با پلیس فتا در این باره ابراز نگرانی کرد، همان زمان تفاهم نامه‌ای با سازمان محیط زیست منعقد شد تا حوزه سایبری در ساختار محیط زیست شکل گیرد، در این تفاهم‌نامه حوزه‌های همکاری مشخص و در حوزه حیوان آزاری مباحثی مطرح شد، حدود سال 1400 هم وبینار مشترکی در سراسر کشور با حضور محیط‌بانان و پلیس فتای استان‌ها برگزار شد که در آن مأموریت مشترک تعریف و اقداماتی صورت گرفت. وی تاکید کرد: مصادیق قاچاق باید کاملاً مشخص و رصد‌ها افزایش یابد تا بتوانیم اقدامات موثرتری را در حفظ محیط زیست و مقابله با قاچاقچیان انجام دهیم همچنین با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست رصد جرایم مربوط به قاچاق حیات وحش افزایش می‌یابد.

در سال بین 6 تا 12 هزار پستاندار و پرنده در کشور زنده‌گیری می‌شود معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا، با اشاره به اینکه ایران مقصد قاچاق گونه‌های مختلف حیات وحش به ویژه پرندگان زینتی است که از شرق وارد کشور می‌شوند گفت: در سال بین 6 تا 12 هزار پستاندار و پرنده در کشور زنده‌گیری و وارد بازار خرید و فروش می‌شود، عدد بسیار بالایی است و بخش عمده‌ای هم از کشور خارج می‌شود. حسن اکبری افزود: فقر یکی از دلایل افزایش قاچاق حیات وحش در میان جوامع محلی است، در کنار آن عدم آگاهی از عواقب این کار هم به روند قاچاق دامن می‌زند، تا زمانی که این دو علت در جامعه باشد و در کنار آن تقاضا و مکان‌هایی مانند بازار خلیج فارس برای عرضه حیات وحش وجود داشته باشد، برخورد با قاچاق و قاچاقچیان حیات وحش بسیار دشوار خواهد بود. وی تاکید کرد: ایران کشور بسیار پهناوری و از نظر تنوع زیستی بسیار غنی است از این رو در زمینه قاچاق حیات وحش همواره مورد توجه کشور‌های دیگر به ویژه کشور‌های حاشیه خلیج فارس بوده، بر این اساس معمولا افراد محلی برای زنده گیری اجیر می‌شوند و به مرور مافیای آن شکل می‌گیرد که در این صورت سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی نمی‌تواند از عهده آن‌ها بر آید، علاوه بر این ضعف قوانین هم داریم به طوری که بازدارنده نیستند بنابراین نیازمند همکاری و دقت نظر بیشتر قضات در صدور احکام برای متخلفان این عرصه هستیم. در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش مفادی را در زمینه تشدید برخورد با قاچاق گنجاندیم که در صورت تصویب می‌توان گام‌های خوبی در این زمینه برداشت اکبری درباره قاچاق انواع پرندگان در ایران گفت: در کشور 4 گونه ارزشمند از پرندگان شکاری بومی شامل شاهین، بالابان و بحری و همچنین هوبره است که علاوه بر بالا بودن روند قاچاق آنها، گونه‌های در خطر انقراض هستند که کاهش قاچاق و حفاظت از آن‌ها نیازمند همکاری فراجا و جامعه محلی با سازمان حفاظت محیط زیست است. وی تاکید کرد: در روند قاچاق این گونه‌ها گاهی به روش‌هایی بر می‌خوریم که بسیار آزاردهنده است، معمولا قاچاقچیان چشم پرندگان شکاری را با نخ می‌دوزند یا کلاه چرمی بر سر آن‌ها می‌کشند تا اطراف را نبینند، همچنین شاهپر‌های بال را معمولا چسب می‌زنند تا در روند جابجایی آسیب نبینند، چون در این صورت از قیمشان کاسته می‌شود، یا آن‌ها را در قوطی‌های آب و یا لوله‌های پولیکا نگهداری می‌کنند تا کمترین تکان را بخورند، بنابراین قطعا حیوان در روند قاچاق آزار زیادی می‌بیند. وی اظهار داشت: در گام بعدی وقتی یکی از این محموله‌های قاچاق کشف می‌شود نحوه برخورد با این حیوانات هم بسیار مهم و تخصصی است، چون کسانی که این حیوانات را کشف می‌کنند باید بدانند چشمشان را که با نخ دوخته شده و یا شاهپرهایشان که با چسب بسته شده را چگونه باز کنند تا حیوان صدمه نبیند، چون ممکن است به عفونت چشم، کوری و یا در نهایت تلف شدن حیوان منجر شود بنابراین در این راستا برای همکاران در استان‌ها آموزش‌های تخصصی برگزار کردیم تا پرنده بتواند دوباره به طبیعت برگردد و به علت اهمیت موضوع این دوره‌ها مرتب تکرار می‌شود.

اکبری ادامه داد: البته همین برگرداندن حیوان به طبیعت هم پروسه‌ای تخصصی است، چون فقط این نیست که پرنده را بگیری و به آسمان پر بدهی، به عنوان مثال وقتی محموله‌ای از پرندگان شکاری کشف می‌شود رها کردن آن‌ها در طبیعت هم باید با دقت انجام شود؛ چون ما که زیستگاه این پرندگان را نمی‌دانیم و نمی‌دانیم که دقیقا از کجا زنده گیری شده اند بنابراین نها را در زیستگاهشان رها نمی‌کنیم و، چون با محیط جدید آشنا نیستند شاید مشکلاتی برایشان ایجاد شود، علاوه بر این شاید آن منطقه مثلا ظرفیت پذیرش 10 شاهین جدید را نداشته باشد، بنابراین چنین مشکلاتی هم در مسیر رهاسازی در طبیعت وجود دارد. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: برای تشدید مجازات قاچاقچیان قبلا پیشنهاداتی در راستای اصلاح قانون مقابله با قاچاق شده بود، اما کامل نبود اکنون در تلاشیم که بتوانیم پیشنهاد جدیدی را ارائه دهیم، البته در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش هم مفادی را گنجاندیم که برخورد با قاچاق این گونه‌ها تشدید شود در این راستا اولین نشست فرابخشی برای مقابله با قاچاق حیات وحش برگزار شد که در آن هماهنگی اولیه خوبی اتفاق افتاد، اگر بتوانیم کمیته فرابخشی را فعال کنیم و دستگاه‌ها جدی‌تر پای کار بیایند می‌توانیم نتایج بهتری بگیریم، اما موضوعی که مشخص است این است که به نظر می‌آید تاکنون همگرایی کافی برای اینکه از ظرفیت تمام دستگاه‌ها استفاده شود وجود نداشته است.