کوه خواری سیمان تهران تاریخی شد / منفعت مالی ارجح بر منفعت ملی

میراث باستانی نهفته در اطراف کوه بی بی شهربانو در اثر فعالیتهای کارخانه سیمان تهران و کوه خواری های انجام گرفته از بین می رود اتفاقی که سالها از آن می گذرد اما توجهی به آن نمی‌شود.

خبرگزاری مهر_ گروه جامعه؛ کارخانه سیمان ری اولین کارخانه سیمان ایران و خاورمیانه است که مدتهاست فعالیتی نمی‌کند، این کارخانه سهام دولتی داشت و با واگذاری آن به شهرداری تهران قرار است به موزه صنعت تبدیل شود. اما تولید سیمان و روند تهیه آن دست از سر تهرانی‌ها بر نخواهد داشت. حالا کارخانه سیمان تهران واحد ششم اش را افتتاح کرده تا به همراه کارخانه‌های دیگر به کوه خواری خود ادامه دهند اما این کوه خواری تنها به محیط زیست اطراف کوه بی بی شهربانو آسیب نمی‌زند بلکه 5 پرونده ثبت ملی شده را نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.

در این باره، بارها و بارها مسئولان مختلف صحبت کرده‌اند حتی حسن خلیل آبادی عضو شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه کارخانه سیمان تهران هنوز فعالیت می‌کند و برای تولید سیمان اقدام به کوه خواری می‌کند، گفته است: کارخانه سیمان منظره عمومی شهری و کوه بی بی شهربانو را از بین برده و هر روز با تخریب کوه اقدام به تولید سیمان می‌کند در حالی که معادن زیادی برای تولید سیمان در کشور وجود دارد.

عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه اقدامات کارخانه سیمان چهره این منطقه را زشت کرده، گفت: وضع آنجا به شکلی شده که حتی برای علاقمندان به کوه نوردی هم غیر قابل استفاده شده است و حتی عزیمت به بقعه بی بی شهربانو هم که مورد استفاده گردشگران است سخت شده است.

اما صحبت‌ها و گلایه‌های خلیل آبادی نسبت به این موضوع به مالک سیمان تهران که همان بنیاد مستضعفان باشد خوش نیامد و از او بابت گلایه‌های متعددش شکایت کرد.

حجت نظری، عضو شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش نیز در پی شکایت کارخانه سیمان تهران از حسن خلیل‌آبادی واکنش نشان داده و در توئیتر نوشت: «همکار عزیزم آقای خلیل آبادی که نسبت به خطرات استفاده از مازوت در کارخانه سیمان تهران و آثار آن بر سلامت مردم تذکر داده بود به دادسرا احضار شد! آقای پرویز فتاح عزیز پاسخ تذکر شکایت نیست. آیا جان ساکنان ری و جنوب تهران به اندازه پس گرفتن اموال مستضعفان برایتان مهم است؟»

نه تنها در حوزه زیست محیطی این منطقه بلکه امیر مصیب رحیم زاده رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ری نیز گفته انفجاراتی که توسط کارخانه سیمان تهران برای برداشت از معادن رخ می‌دهد آثار باستانی منطقه بی‌بی شهربانو، گنبد اینانج و برج نقاره را نیز تحت تأثیر قرار داده است. برداشت‌های کارخانه سیمان تهران از کوه بی‌بی شهربانو موجب تخریب کوه از لحاظ زیبایی بصری شده و در مرحله بعد موجب آسیب رساندن به بافت تاریخی منطقه می‌شود و اداره میراث فرهنگی و گردشگری مخالف این موضوع است.

اکنون نیز دکتر احمد ابوحمزه ری شناسی که مدتهاست در این حوزه فعالیت می‌کند به خبرنگار مهر می‌گوید: صحبت‌ها و تمام انتقادها از فعالیت‌هایی که در این محدوده انجام می‌گیرد، فایده‌ای نداشته است.

او میراثی که در محدوده کوه بی بی شهربانو قرار دارد را شامل غارها باستانی، کوه نقاره خانه، کوه ری که محافظ ری بوده، گورستان سلطنتی ری، قلعه طبرک، برج نقاره خانه و بنا و مقبره بی بی شهربانو و متعلقاتش و برج اینانج و دژ رشکان می‌داند و می‌گوید: این آثار که همگی جزو میراث ملی ایران هستند با فعالیت‌های کارخانه سیمان تهران و معادن دیگر، در خطر هستند. به راحتی کوه‌ها بریده می‌شود کوه‌هایی که منابع طبیعی هستند چنین اتفاقی هر کجای کشور باشد، جلوی آن را می‌گیرند اما این اقدام سالهاست انجام می‌شود بی مشکل! چون سنگ و خاک اینجا برای تولید سیمان مناسب است اما آیا نمی‌دانند که انفجارهای به وجود آمده چه آثار تاریخی و باستانی را از بین می‌برد؟

وی در ادامه می‌گوید: آثاری مانند گورستان سلطنتی ری، کوه و قلعه طبرک، برج نقاره خانه، بنا و مقبره بی بی شهربانو و متعلقاتش و گنبد اینانج، غارها و دژ رشکان تقریبا نزدیک به هم هستند میراثی که نمونه آنها را شاید هیچ کجا در کنار هم نتوان پیدا کرد. ضمن اینکه در این محدوده پرندگان (عقاب، قرقی و...) حیوانات مختلف ساکن در کوهستان هم پیدا می‌شود. پوشش گیاهی سبزی که اینجا وجود دارد با گرد و خاکی که از انفجارها به وجود می‌آید از بین می‌رود. وجود کارخانه سیمان و معادن شن و ماسه باعث آلودگی هوای جنوب تهران شده است این موضوع هم بارها تذکر داده شد اما من از نگاه میراث فرهنگی به این موضوع می‌پردازم و می‌گویم که نباید بعد از گذشت 80 سال که از تأسیس این کارخانه می‌گذرد اجازه دهیم چنین فعالیت‌هایی ادامه پیدا کند به خصوص اینکه مخالفت با این اقدامات از سال 52 تا کنون انجام می شده است. حتی سال 56 که یک مرمت کار ایتالیایی بنای بی بی شهربانو را مرمت کرد، هم نوشته بوده که نباید انفجارها صورت بگیرد چون به این بنا آسیب می‌زند. اما 40 سال از آن زمان گذشته و هنوز قوانین را در این زمینه رعایت نمی‌کنند. آیا این آثار ثبت ملی نیستند؟ اگر هستند بر چه اساسی کنار آنها حفاری ایجاد می‌شود و ماشین‌های سنگین رفت و آمد می‌کنند؟

زمانی که کارخانه سیمان و کارخانه‌های دیگر مانند باروت سازی، چیت سازی، روغن نباتی، کارخانه قند و... در جنوب تهران ایجاد شد، شهر تهران هنوز تا این حد وسعت نداشت. اما الان در محدوده شهر واقع شده و همه آنها تعطیل شده‌اند اما حتی کارخانه سیمان کوه را دور زده و می‌توان آن را در جاده‌ای که به خراسان می‌رود مشاهده کرده.

محدوده‌ای که کارخانه سیمان تهران آن را تخریب خواهد کرد جایی است که بنای بی بی شهربانو نیز در آنجا واقع شده. این بنا در اختیار اداره اوقاف است اما این اداره و تولیت آن نسبت به تخریب بنا واکنشی نشان نداده‌اند.

حالا تخریب میراث این محدوده از تهران را نیز باید به حساب منفعت طلبانی گذاشت که برایشان نه میراث فرهنگی مهم است و نه محیط زیست چون منافع مالی بر منافع ملی ارجحیت دارد. اگر غیر از آن بود حداقل هزینه‌هایی که برای آبادانی و ایجاد مراکز توریستی در بالای شهر تهران می‌شد، به اینجا هم تزریق می‌شد شاید این منطقه در پایتخت از محرومیت دور شود.