گزارشی از رونمایی سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا»
سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» با هدف آن‌چه "غنی‌سازی تجربه کاربران و توزیع عادلانه اطلاعات و نشریات" عنوان شد، رونمایی و راه‌اندازی شد.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور، اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش و جمعی از مدیران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در محل اندیشگاه این سازمان رونمایی شد.
اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور در این مراسم به جایگاه کتابخانه ملی ایرن در میان فرهیختگان و اهالی فرهنگ اشاره کرد و گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان یک نهاد معتبر علمی و فرهنگی مورد توجه اندیشمندان و محققان قرار گرفته و بیش از پیش این جایگاه در میان محققان کشور تثبیت شده است. کتابخانه ملی ایران کانون امید برای همه افرادی است که جوینده دانش و فرهنگ هستند و باید تلاش کرد تا این نهاد فرهنگی همواره کانون امید و توجه باقی بماند؛ چراکه آثار ارزشمند موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مورد علاقه بسیاری از فرهیختگان است.
جهانگیری در ادامه صحبت‌های خود از رییس و مدیران این سازمان قدردانی کرد و گفت: امروزه در شرایط سختی قرار داریم و تنگناهای بسیاری از جهت محدودیت منابع مالی بر دستگاه‌ها حاکم است. اما معتقدم علی‌رغم همه تنگناها کارنامه کاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درخشان بوده و کارهای بزرگ و کارآمدی به انجام رسانده است و باید به آن افتخار و به خوبی این دستاوردها را در جامعه منعکس کرد.
معاون اول رییس‌جمهور بیان کرد: مردم ما از تمدن و فرهنگ والایی برخوردار هستند و بی‌تردید فرهنگ نقش تعیین‌کننده‌ای در تاریخ و فرهنگ دنیا داشته است و ما هم به سهم خود ملزم هستیم از این میراث به بهترین شکل حفاظت کنیم. به اعتقاد من جمع‌آوری و نگهداری میراث و مستندات کار بزرگی است اما نکته مهم این است که مجموع این دستاوردها به شکل عادلانه در اختیار عموم مردم و جامعه قرار گیرد که برای رسیدن به این مهم باید اطلاع‌رسانی جامع و دقیق درباره مجموع دستاوردها کرد و در غیر این صورت چرخه کار ناقص باقی می‌ماند.
جهانگیری با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» اظهار کرد: استفاده از شیوه‌های نوین در جهت دسترسی به منابع برای همه علاقه‌مندان در نقاط مختلف کشور اررزشمند است و می‌تواند مخاطبان بسیاری را جذب کنند که این مهم موجب نفوذ و گسترش تمدن و فرهنگ ایرانی در سراسر کشور می‌شود. شاهد هستیم امروزه در دورترین نقاط کشور جوانان، دانشگاهیان و فرهیختگان بسیاری نیازمند و خواهان دسترسی به منابع و مراکز علمی هستند که وجود چنین سامانه‌هایی می‌تواند عدالت آموزشی و پژوهشی را در سراسر ایران گسترش دهد.
او شیوع ویروس کرونا را یک چالش و آزمون بزرگ برای دولت‌ها در سراسر جهان برشمرد و گفت: ویروس کرونا آزمون بزرگی برای دولت‌ها بوده است، چراکه همه مناسبات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را تحت‌الشعاع قرار داده و معلوم هم نیست که تا چه مدتی این شرایط ادامه پیدا می‌کند. اما آیا در این شرایط فعالیت‌ها و انجام امور مربوطه را در هر سازمان باید تعطیل کرد؟ آیا دولت به این سمت رفت که همه نهادهای آموزشی و دانشگاهی را تعطیل کند؟ خیر چنین نیست. فعالیت‌ها ادامه پیدا کرد وخوشبختانه کارنامه بخش علمی، فرهنگی و آموزشی کشور در شرایط شیوع کرونا، قابل قبول است.
معاون اول رییس‌جمهور تاکید کرد: کتابخانه ملی ایران با راه‌اندازی این دو سامانه نشان داد که در ایام کرونا به تدابیری دست پیدا کرده تا تعداد مخاطبان بیشتری از امکانات موجود در کتابخانه ملی بهره ببرند. در این سازمان همه ابزارها از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها به کار گرفته شده است به گونه‌ای که مرکز نوآوری ایجاد و سامانه‌های مختلف نیز راه‌اندازی شد. در واقع تلاش شد دانش و فرهنگ گسترش پیدا کند و در اختیار همگان قرار گیرد و این اقدامات مهم و بزرگ بوده است.
جهانگیری همچنین مراکز علمی، فرهنگی، تحقیقاتی و صاحب‌نظران را به همراهی با دولت برای عبور از مشکلات فراخواند و گفت: خوشبختانه نشانه‌های خوبی دیده می‌شود و امیدواریم که روزهای خوبی پیش روی کشور باشد و بتوانیم از این دوران عبور کنیم و مسیر توسعه و پیشرفت به روال طبیعی خود بازگردد.
معاون اول رییس‌جمهور در بخشی از صحبت‌های خود با اشاره به عزاداری در ایام شهادت امام حسین (ع) و یاران بزرگوار ایشان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفت: امسال در شرایط کرونا به حکم دین، اخلاق و قانون و با راهگشایی رهبر معظم انقلاب، مراجع عظام تقلید، اندیشمندان و نخبگان اجتماعات عزاداری متناسب با شرایط کرونا متفاوت از سال‌های گذشته برگزار می‌شود و پیام هر خانه یک حسینیه پیامی معنادار است که متناسب با شرایط، نیازها و الزامات تعریف شده است.
نگاه جزیره‌ای به اسناد و منابع نداشته باشیم
اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هم ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان رجایی و باهنر و آغاز هفته دولت، بیان کرد: این‌جا گردهم جمع شده‌ایم تا از سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» رونمایی کنیم و شاهد باشیم که چگونه می‌توان با همراهی و همفکری یکدیگر و همچنین تلاش جوانان به دستاوردهای مهم علمی و فرهنگی دست پیدا کرد؛ دستاوردهایی که می‌تواند ماندگار، اثربخش و زمینه‌ساز رشد و تعالی یک ملت باشد.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اظهار کرد: برای دست‌یابی به موفقیت باید این همکاری‌ها تداوم داشته باشد تا بتوان ماحصل یک کار جمعی در سایه همدلی و همفکری و هم‌آوایی را مشاهده کرد. راه‌اندازی این دو سامانه نمونه یک کار موفق جمعی است.
بروجردی به رویکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اشاره کرد و گفت: دو نوع نگرش درباره اسناد و منابع وجود دارد، یک نگاه معطوف به این امر است که فقط باید گنجینه‌دار بود و از این میراث حفاظت کرد. اما نگاه دیگری وجود دارد که می‌گوید در کنار حفاظت از میراث و گنجینه ملی، باید اطلاعات موجود را در اختیار عموم مردم قرار داد.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تاکید کرد: اصرار و تاکید ما همواره بر این موضوع بوده است که از نگاه جزیره‌ای درباره اسناد و منابع بپرهیزیم و نگرش توسعه‌ای داشته باشیم و برای حفاظت از میراث حافظه ملی ایرانیان تلاش کنیم که این مهم با همراهی و تعامل یکدیگر اتفاق می‌افتد.
بروجردی با تاکید بر اهمیت توزیع عادلانه اطلاعات، گفت: منابع فیزیکی و مکتوب موجود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما با توجه به گستره اطلاعات و نیاز امروز لازم است که این اطلاعات به طریقی به شکل دیجیتال و به سرعت در اختیار جامعه قرار گیرد.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اضافه کرد: دیجیتال‌سازی در ادوار مختلف وجود داشته اما به دلایلی اهتمام به این مهم محدود بوده است، امروز با توجه به اقتضای زمان موضوع دیجیتال‌سازی منابع در اولویت اقدامات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار گرفته است.
او یادآور شد: با توجه به شیوع ویروس کرونا خدمات‌رسانی حضوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به مراجعه‌کنندگان محدود شد، از این رو اهتمام خود را بر آن داشتیم تا با تلاش شبانه‌روزی دیجیتال‌سازی منابع را تسریع کنیم تا بتوان خدمات مورد نیاز را به کاربران ارائه داد.
بروجردی در ادامه بیان کرد: بسیاری از منابع کتابخانه‌ای که امروز در سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» بارگذاری شده، حاصل همکاری دستگاه‌های مختلف است که به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران شبکه‌سازی اطلاعات بر روی داده‌ها انجام شده و خوشبختانه این منابع با استانداردهای روز جهانی در اختیار عموم قرار گرفته است.
او رفع محدودیت در خدمات‌رسانی را از دیگر رویکردهای این سازمان عنوان کرد و گفت: پیش از این، پژوهشگران برای دسترسی به منابع باید 60 روز منتظر می‌مانند اما این مهم امروزه به دو ساعت کاهش پیدا کرده است.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: تدوین تاریخ شفاهی از دیگر رسالت‌های این سازمان است و تا کنون با 1200 نفر در قالب تاریخ شفاهی مصاحبه شده و این مهم همچنان در حال پیگیری و انجام است.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: از دولت درخواست می‌کنم دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های لازم را به سایر سازمان‌ها برای تقویت مشارکت‌ها ابلاغ کند تا بتوان در پیشبرد اهداف در جهت حفظ داشته‌های ملی آسان‌تر قدم برداشت.
بروجردی در ادامه سخنان خود با بیان این مطلب که کشورهای حاشیه خلیج فارس خریدار منابع خطی ایران هستند، ادامه داد: این کشورها با مبالغ هنگفتی که در اختیار دارند منابع را از دست مردم خریداری می کنند؛ در حالی که این منابع باید در سازمان نگهداری شوند. البته هم‌اکنون تعداد 40هزار نسخه خطی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود؛ این در حالی است که در سطح جهان تعداد یک میلیون و 14هزار نسخه خطی فارسی وجود دارد که مطلوب این است که نسخه دیجیتال آن‌ها در اختیار سازمان قرار گیرد.
بروجردی در پایان صحبت های خود از توجه معاون اول رییس‌جمهور به عنوان حامی همیشگی و دغدغه‌مند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قدردانی کرد.
داده‌های موجود در سامانه‌ها بخش مهمی از قدرت نرم فرهنگی ایران
در این مراسم پس از سخنان معاون اول رییس‌جمهور و رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، راه‌اندازی سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» و داده‌های موجود در این سامانه‌ها و دیجیتال‌سازی منابع را بخش مهمی از قدرت نرم فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی ایران عنوان کرد.
او ادامه داد: تمدن و توسعه علوم چه در علوم انسانی و چه در علوم پایه پیشرانانی دارد که می‌تواند به گسترش علم و تحقیق کمک کند. خروجی دومی که چنین سامانه‌هایی می‌توانند داشته باشند این است که به خدمت اقتصاد فرهنگ و کسب و کارهای فرهنگی، تشکل‌ها و صنوف فرهنگی بیایید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: این داده‌ها کمک می‌کنند چشم‌انداز روشن‌تری از مدیریت کسب و کارهای فرهنگی داشته باشیم و نسبت به آینده‌شان تصمیم‌گیری بهتری شود. هر اندازه که از حافظه کلاسیک ملی به سوی حافظه دیجیتال و حافظه هوشمند حرکت کنیم می‌توانیم دستاوردهای بهتری به خصوص در عصر حاضر داشته باشیم.
صالحی افزود: راه‌اندازی سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» و داده‌های موجود در این سامانه‌ها نشان از قدرت نرم فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی ایران است. ما می‌توانیم این قدرت نرم را وسعت و عمق دهیم و در دیپلماسی ارتباطی با جهان استفاده کنیم یعنی جهان حس کند که به اعتبار داده‌های ارتباطی ایران نیازمند است و صرفا به نفت ما نیازمند نباشد.
او در پایان صحبت‌های خود تصریح کرد: عدالت اطلاعاتی یکی دیگر از مهمترین خروجی‌های طرح‌هایی از این دست است، زیرا اطلاعات امروز بخش اصلی سرمایه عملیاتی توسعه به شمار می‌آید. با این نگاه هر فردی می‌تواند به اطلاعات و داده‌های خام و غیرخام دسترسی پیدا کند. امیدواریم این زحمتی که دوستان کشیدند و در هفته دولت عرضه می‌شود، مقدمه‌ای برای برداشتن گام‌های دیگر در عرصه فرهنگ باشد تا جامعه ایرانی و فراتر جامعه جهانی که به فرهنگ ایرانی تعلق خاطر دارند از این دستاورد بهره‌مند شوند.
دسترسی به اسناد معتبر و قابل اعتماد آسان نیست
منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در ادامه این نشست با اشاره به دسترسی به اطلاعات از طریق علوم فناوری گفت: دسترسی به اسناد معتبر و قابل اعتماد برخلاف آن چه در فضای مجازی موجود است، آسان نیست و خیلی وقت‌ها این دسترسی‌ها به دلیل انجام سفرهای متعدد ممکن نخواهد بود.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌های جدید در کتابخانه ملی، گفت: راه‌اندازی سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» یک فرصت است که این ثروت و گنجینه ارزشمند اطلاعات را در حوزه فرهنگ و علم در اختیار پژوهشگران و دانشجویان قرار می‌دهد.
حافظه ملی مراقبت از اسناد و کتاب است
همچنین محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش و عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: راه‌اندازی این سامانه‌ها اقدامی ارزشمند است. علی‌رغم سرعت علمی و تحولات نوآورانه‌ای که در دنیا اتفاق می‌افتد هنوز هیچ اختراع بشری به اندازه اختراع خط نتوانسته به عرصه تمدن و فرهنگ، توسعه یادگیری، انباشت و انتقال یادگیری اعتبار دهد. بنابراین آن‌چه مربوط به خط و کتابت و کتاب است جایگاه بسیاری در تمدن اسلامی دارد و این اقدام سازمان اسناد و کتابخانه ملی، کار علاقه‌مندان کتاب را تسهیل کرده است.
وزیر آموزش و پرورش گفت: وقتی صحبت از حافظه ملی به میان می‌آید به معنای مراقبت از اسناد، کتاب و به عبارت بهتر محافظت از میراث گذشته و انتقال آن به حال و آینده است.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی مأمن فرهیختگان است
هانیه گرائیلی مدیرکل حوزه ریاست، روابط عمومی و امور بین الملل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز اظهار کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی مأمن اندیشمندان، فرهیختگان و صاحب‌نظران است.
او افزود: مدیران عموما به‌ویژه مدیرانی که در فضای سیاسی کشور فعال هستند، به انجام پروژه‌های زودبازده علاقه‌مندند. شاید این مساله طبیعی باشد چون ممکن است پروژه‌های طولانی‌مدت به عمر مدیریت آنان نرسد. اما در این دوره نه تنها پروژه‌های ماندگار میان‌مدت و بلندمدت تعریف و پیگیری شد بلکه با استناد به سخنان مدیران پیشکسوت این سازمان، حتی پروژه‌های مسکوت‌مانده دوره‌های پیشین نیز نظر مساعد خانم دکتر بروجردی به طور جدی پیگیری شد و به انجام رسید.
بیمی که وجود دارد
سمیه توحیدلو معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هم گفت: باید توجه داشت که خدمات و منابع این سازمان فقط محدود به اعضای کتابخانه ملی ایران نباشد بلکه همه پژوهشگران و کاربران ایرانی مخاطب این سازمان و خدمات آن هستند.
توحیدلو در ادامه با انتقاد از بی‌توجهی به توزیع عادلانه منابع و کم‌باوری به دسترسی آزاد اطلاعات، گفت: در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منابع ارزشمندی وجود دارد که با استناد به شعار دولت تدبیر و امید و دسترسی آزاد به اطلاعات آرام آرام از گوشه مخازن در حال عرضه شدن هستند ولی هنوز این بیم وجود دارد که قضاوت‌های شخصی و جزءنگرانه درباره سندها و منابع باز هم آن‌ها را به سرعت به محاق ببرد.
معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: با همه این تفاسیر هنوز این منابع تاریخی و بزرگ و میراث هویتی و تمدنی چنان جدی گرفته نشده و به چشم اطلاعات به آن‌ها نگاه نمی‌شود.
توحیدلو با بیان این مطلب که پیشبرد این ایده‌ها مستلزم همراهی بین بخشی بود، به رونمایی از سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» اشاره کرد و گفت: سامانه حافظه ملی ایرانیان برای غنی‌سازی تجربه کاربری از چهار پایگاه جداگانه شامل شبکه نشریات کشور، شبکه مراکز اسناد کشور، فهرستگان نسخ خطی و بانک نشریات کشور تشکیل شده است.
معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه همچنین به تشریح بانک نشریات ایران پرداخت و گفت: سامانه نشریات کشور «سنا» از دیگر سامانه‌هایی است که با شعار «حافظه ملی در خانه هر ایرانی» رونمایی می‌شود. این سامانه فهرست و محتوای دیجیتال نشریات، روزنامه‌ها و مجلات ایرانی را از آغاز تا کنون دربر می‌گیرد.
انتهای پیام
