200 نوع بیماری زئونوز در جهان / منشاء کرونا حیوانی است
در هر سال 5 بیماری جدید عفونی که در جهان شناسایی می‌شوند منشا حیوانی دارند و 80 درصد عوامل بیماری زایی که می‌توانند پتانسیل استفاده در سلاح‌های بیوتروریستی را داشته باشند، منشا حیوانی دارند. از بعد دیگر بیماری‌های زئونوز در بحث تجارت و اقتصاد جهانی هم اهمیت دارند، چون...
رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در تشریح وضعیت بیماری‌های زئونوز در کشور، به کووید 19 اشاره کرد و گفت: کووید19 نیز یک بیماری زئونوز است؛ چراکه منشاء برخواسته از حیوانات دارد.
به گزارش «تابناک»، دکتر بهزاد امیری در نشست خبری به مناسبت روز جهانی بیماری‌های زئونوز، گفت: 15 تیر ماه همزمان با ششم جولای روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان است. در واقع ششم جولای سال 1885 روزی است که لویی پاستور به طور موفق اولین واکسن ضد هاری را برای نجات یک فرد حیوان گزیده به کار برد و این روز به عنوان روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان، به منظور مشارکت همه سازمان‌ها برای کنترل و پیشگیری از گسترش این بیماری‌ها در نظر گرفته شده است تا با افزایش آگاهی جامعه و افزایش هماهنگی بین بخشی بیماری‌های منتقله بین انسان و حیوان را کنترل کنیم.
وی افزود: بیماری‌های زئونوز بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت به بیماری‌هایی می‌گویند که به طور طبیعی قابلیت انتقال از حیوانات مهره‌دار به انسان را داشته باشد. تاکنون بالغ بر 200 نوع بیماری زئونوز در جهان شناسایی شده است و عوامل ایجاد کننده بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها و پریون و... هستند. تعداد بسیار زیادی از بیماری‌های عفونی در انسان، زئونوز است و حدود 60 تا 70 درصد بیماری‌های عفونی که در حال حاضر قابلیت انتقال به انسان دارند منشا حیوانی دارند و بیش از 75 درصد بیماری‌های نوپدید عفونی، بیماری‌های زئونوز است؛ به عنوان مثال کووید19 نیز یک بیماری زئونوز است، چون منشا برخواسته از حیوانات دارد.
امیری تاکید کرد: در هر سال 5 بیماری جدید عفونی که در جهان شناسایی می‌شوند منشا حیوانی دارند و 80 درصد عوامل بیماری زایی که می‌توانند پتانسیل استفاده در سلاح‌های بیوتروریستی را داشته باشند، منشا حیوانی دارند. از بعد دیگر بیماری‌های زئونوز در بحث تجارت و اقتصاد جهانی هم اهمیت دارند، زیرا تولید محصولات دامی بسیار رابطه تنگاتنگی با سلامت دام دارد و در تجارت تولیدات دامی اثرگذار هستند.
وی با تاکید بر اینکه برخی بیماری‌های زئونوز قابلیت پیشگیری دارند، اظهار کرد: مثلا بیماری هاری یک بیماری ویروسی است که در دستگاه اعصاب مرکزی به واسطه گاز گرفتگی و انتقال ترشحات آلوده از حیوان هار به انسان منتقل می‌شود و اگر در زمان مناسب واکسن و سرم ضدهاری برای فرد گاز گرفته شده استفاده نشود متاسفانه ابتلای انسان به هاری 100 درصد کشنده است، اما ما بر پیشگیری از گزش تاکید داریم و متاسفانه یکی از مشکلات ما آمار رو به افزایش حیوان گزیدگی در کشور است و اکنون 253 مورد حیوان گزیدگی در هر 100 هزار نفر جمعیت داریم و این تهدیدی برای سلامت عمومی است. در سراسر کشور واحد‌هایی برای پیشگیری و درمان هاری داریم؛ آمار بالغ بر 200 هزار مورد حیوان گزیدگی در سال آمار بالایی است، اما به دلیل خدمات همکاران من مرگ ناشی از هاری در سنوات اخیر کاهش یافته است و سال قبل تنها 5 مورد مرگ انسانی ناشی از هاری داشته‌ایم. در این رابطه هر ساله هزینه زیادی برای خرید سرم و واکسن ضدهاری می‌کنیم.
امیری درباره بیماری تب مالت نیز گفت: آمار ما در سال 1399 در کشور نشان می‌دهد 21.2 درصد در هر 100 هزار نفر به تب مالت مبتلا شدند.
وی بیماری سالک را یک بیماری انگلی معرفی کرد و ادامه داد: این بیماری به واسطه گزش پشه خاکی اتفاق می‌افتد، مخزن این انگل در نوع سالک روستایی جوندگان و موش‌های صحرایی هستند. سال قبل 14هزار و 171 مورد ابتلا به سالک داشتیم.
امیری با بیان اینکه تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یا CCHF یک بیماری ویروسی است نیز گفت: مخزن و ناقل این ویروس در طبیعت کنه‌های سخت است. زمانیکه این کنه‌ها حیوان را مورد گزش قرار می‌دهند، ویروس را به بدن دام منتقل می‌کنند و دام در طی مدت دو هفته ناقل ویروس خواهد بود و ممکن است خود دام علامتی بروز ندهد. چنانچه در طی این مدت، دام توسط انسان بدون رعایت نکات بهداشتی و بدون استفاده از وسائل حفاظت فردی ذبح شود و در معرض خون و ترشحات دام آلوده قرار گیرد، احتمال انتقال بیماری به انسان وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه کنه آلوده می‌تواند انسان را مورد گزش قرار داده و او را آلوده کند، تصریح کرد: اگر انسان نادانسته کنه آلوده به ویروس را با دست له کند و همچنین اگر فرد با یک بیمار مبتلا به تب کریمه کنگو در تماس باشد، چنانچه اصول بهداشتی و استفاده از وسائل حفاظت فردی به درستی رعایت نشود، ممکن است ویروس از طریق ترشحات آلوده و خون بدن بیمار، به فرد دیگری سرایت کند. تب، علائم عضلانی، دل پیچه، اسهال و... علائم عمومی بیماری است.
امیری افزود: در سال 1399 تعداد 40 مورد مبتلا به تب کریمه کنگو در کشور شناسایی شدند که 5 نفر به علت ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.
امیری درباره بیماری سیاه زخم نیز تاکید کرد: این یک بیماری باکتریال است و چنانچه بیماری در دام ظاهر شود و فرد با دام در تماس باشد یا از گوشت دام استفاده کند می‌تواند بیمار شود. شایع‌ترین نوع این بیماری در انسان شکل پوستی آن است و نوع گوارشی آن در مصرف گوشت رخ می‌دهد و نوع تنفسی آن که درگیری ریوی می‌دهد، کمتر است. سال قبل تعداد 114 مورد بیمار سیاه زخم در کشور شناسایی شدند.
وی افزود: از چند سال قبل ما برنامه‌هایی هم برای کنترل مارگزیدگی و عقرب گزیدگی داشتیم. در کشور ما سالانه حدود 50000 عقرب‌زدگی گزارش و ثبت می‌شود. در سال 1399 تعداد 49709 مورد عقرب‌زدگی و 18 مورد فوت ناشی از آن در کشور ثبت شده است که بیشتر آن‌ها کودکان بوده اند. تعداد موارد مارگزیدگی در سال قبل 6018 مورد بوده است. این نکته مهم است که به محض عقرب یا مارگزیدگی به مرکز بهداشتی برای تزریق پادزهر مراجعه شود.
امیری اظهار کرد: موضوعی تحت عنوان سلامت یکپارچه وجود دارد که مشخص می‌کند سلامت انسان در گرو سلامت حیوانات و محیط است و هیچ بیماری زئونوزی نداریم که ادعا کنیم می‌توان بدون همکاری دامپزشکان کنترل کنیم.
وی درباره نگهداری حیوانات خانگی و بیماری مشترک بین حیوان خانگی و انسان، بیان کرد: این موضوع یک معضل است. برخی از افرادی تمایل به نگهداری حیوان خانگی دارند می‌گویند حیوان را واکسینه کردند یا تحت نظر دامپزشک است، اما باید بدانند خیلی از عوامل بیماری‌زا در حیوانات وجود دارند که در ظاهر حیوان مشخص نیست، ولی قابلیت انتقال به انسان دارند. تحت هیچ شرایطی نمی‌توان گفت می‌توانیم حیوانی در خانه نگه داری کنیم که مخاطره‌ای برای انسان نداشته باشد. بیماری‌های مختلفی از پوست، تنفس یا ترشخات حیوان قابلیت انتقال به انسان دارد. بخشی از آمار حیوان گزیدگی هر ساله مربوط به حیوانات خانگی است. تصور غلط دیگر این است که فکر کنند گربه باعث انتقال هاری نمی‌شود، اما هاری در گربه‌ها از طریق چنگ زدن هم می‌تواند منتقل شود. اگر فردی تمایل به نگهداری دام و حیوان دارند باید به طور مستمر دام را تحت نظارت دامپزشک قرار دهد و او را به موقع واکسینه کند.
امیری ادامه داد: اکنون ثابت شده است که کووید19 از انسان به گربه سانان و سگ‌ها و خفاش و راسو قابلیت انتقال دارد و اگر گربه‌ای عامل ویروس کووید19 وارد بدنش شود می‌تواند به سایر گربه‌ها هم انتقال دهد. البته هنوز عکس این موضوع و انتقال از حیوان به انسان اثبات نشده است. اگر فردی که مبتلا به کووید19 می‌شود حیوان خانگی داشت حداقل به مدت 2 هفته حیوان را از خود جدا کند و اگر علائم کرونا در حیوان مشاهده شد، حیوان باید معاینه شود و اگر مبتلا بود به مدت 2 هفته قرنطینه شود.
وی درباره ابتلا به تب کریمه کنکو طی امسال، افزود: 5 مورد مبتلای قطعی به تب کریمه کنگو داشتیم و یک مورد فوت به دلیل تاخیر در مراجعه به مرکز بهداشتی داشتیم.
امیری با اشاره به روند کاهشی بیماری‌های زئونوز، ادامه داد: از یکسو گسترش اقدامات ما و از سوی دیگر کووید19 علت این اتفاق است، زیرا مواجهه انسان با حیوانات و محیط زیست طی مدت اخیر کاهش یافته است.
وی با اشار به نزدیکی عید قربان، گفت: عده‌ای قصد قربانی دام دارند و باید دام از مراکزی تهیه شود که تحت پوشش شهرداری‌ها و دهیاری‌ها یا سازمان نظام پزشکی است تا از سلامت دام مطمئن باشند. همچنین به هیچ وجه دام را در اماکن عمومی ذبح نکنند، زیرا خون آبه و ترشحات حیوان می‌تواند سبب انتقال بیماری و آلودگی شود. از طرفی دامپزشک در محل وجود ندارد تا سلامت لاشه دام را تایید کند. پس از ذبح دام، گوشت دام باید 24 ساعت در دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری شود تا اگر ویروسی هم در گوشت دام وجود داشت از بین برود. برای جگر و سایر احشا نیز 48 ساعت نگهداری در یخچال توصیه می‌شود.