آدرس‌های غلط در مورد علت بحران آب همدان / ریشه اصلی بی تدبیری مسئولین است؛ نه کاهش بارندگی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- ندا زارع؛ رنج مردم همدان از بی آبی، تلخ‌ترین اتفاق روز‌های اخیر است. همدان این روز‌ها فقط در برخی مناطق آب دارد و رد پای کم آبی در این استان نیز به چشم می‌خورد. مایه حیات، این روز‌ها مایه نگرانی مردم است. استان همدان به دلیل کوهستانی بودن و داشتن آب و هوای سرد و خشک، زمستان‌های بسیار سرد و پر برفی دارد و یکی از استان‌های پربارش کشور است. قطعی آب در استان همدان، این روز‌ها بیش از پیش مشکل ساز شده و حتی روزانه به بیش از 20ساعت هم رسیده است؛ یعنی مردم در طول روز فقط 3_4 ساعت امکان استفاده از آب را دارند و برخی با تجربه 20 ساعت قطعی آب، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. درمناطقی مانند برج قربان که از نظر رفاهی منطقه متوسطی است؛ مردم فقط از ساعت 5 عصر الی 8 شب می‌توانند از آب استفاده کنند. در جولان هم که محله‌ای کم برخوردار است روزانه فقط یک ساعت می‌توان از آب استفاده کرد و در مناطقی دیگر مانند شهرک مدنی، آب رسانی با تانکر انجام می‌شود. اما چیزی که باعث عصبانیت مردم شده فقط قطعی آب نیست؛ پاسخ مسئولین در این شرایط است که تنها کاهش بارندگی را علت این خشکسالی ناگهانی و بزرگ می‌دانند و هیچکس اعتقادی به سوء مدیریت ندارد.

خشکسالی ناشی از کاهش بارش، دروغی بزرگ! حمیدرضا نیکداد، معاون بهره‌برداری و توسعه آب استان همدان، در گفتگو با خبرنگار ایران آنلاین گفت:«اگر بارش‌های امسال با سال گذشته و به ویژه مدت مشابه سال گذشته مقایسه شود، نسبت به میانگین بلند مدت استان، شاهد کاهش 34 درصدی باران هستیم و نسبت به سال گذشته که کم آبی بود، شاهد کاهش 23 درصد بارش‌ها هستیم که بیانگر کمتر شدن بارش‌ها نسبت به سال آبی قبل هستیم.» همچنین فرهاد فرزانه، معاون فرهنگی امور عمرانی استانداری همدان، در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان گفت:«مجموع بارش‌های استان در سال آبی 1400_1399 به صورت متوسط 281 میلی متر (برف و باران) ثبت شده است که این میزان نسبت به بارش‌های آبی سال گذشته 42 درصد کاهش را نشان می‌دهد.» کاهش میزان بارش، قطعا یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار در کم‌آبی و خشکسالی در استان همدان است؛ اما قطعا تنها دلیل آن نیست. با وجود اینکه در سال 1400 میزان بارش‌ها از میانگین سالانه کمتر بود و کاهش زیادی داشت، اما طبق بررسی‌های انجام شده در بازه سالانه 99_90، میانگین بارش‌ها نسبت به بازه 99_56، کمتر از 2 درصد کاهش داشته و این مقدار کاهش آنقدر کم و ناچیز است که قطعا نمی‌تواند تاثیر خاصی داشته باشد؛ چرا که اگر مشکل، این کاهش 2 درصدی بود، سیلاب‌های اخیر می‌توانست بخش بزرگی از آن را جبران کند؛ اما مشکل، بزرگتر از این حرف‌هاست.

با وجود کاهش 42 درصدی بارش‌ها در سال 1400_1399، نسبت به سال گذشته آن، با قاطعیت می‌توان گفت که کاهش بارش در یک سال، هرچقدر هم که زیاد و چشمگیر باشد نمی‌تواند استان همدان که یک استان نسبتا پربارش است را با این وضعیت کم آبی مواجه کند و باید به دنبال دلایل مهمتری بود که این خشکسالی را به وجود آورده‌اند.

آیا مردم مقصر هستند؟! آیا دلیل کم آبی استان، افزایش مصرف آب در بخش شهری است؟ آمار می‌تواند جواب قانع کننده‌ای به این سوال بدهد؛ مصرف آب در بخش شهری در میانگین کشوری حدود 10 درصد از منابع آب را به خود اختصاص می‌دهد به همین دلیل قابل چشم پوشی است و این موضوع، نشان دهنده این است که افزایش مصرف آب در بخش شهری نمی‌تواند باعث این خشکسالی شود. همچنین طبق گفته‌های سید هادی حسینی بیدار، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان، این استان در سال 98 جزء استان‌های کم مصرف در آب بود و شهروندان در طول شبانه روز 177 لیتر آب مصرف می‌کردند در صورتی که سقف مصرف 240 لیتر بود.

دیوار کشاورزی هم کوتاه است آیا دلیل کم آبی استان، افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی است؟ ممکن است فکر کنید این مورد، در کمبود آب این استان تاثیر گذار است، اما طبق داده‌های سالنامه آمار جهاد کشاورزی، سطح زیرکشت در 15 سال گذشته کاهش یافته است و از زمین‌های بیشتری برای کشاورزی استفاده نشده که نیازمند مصرف آب باشد. همچنین با تبدیل آبیاری سنتی به نوین، از هدر رفتن مقداری از آب جلوگیری هم شده است.

نابودیِ 75درصد آب ایران با تبخیر تنها دلیل باقیمانده، مناسب نبودن ساز و کار هدایت و ذخیره سازی آب در پشت سد‌ها است. استفاده از روش‌های نادرست ذخیره آب و نگهداری آن در سد‌ها باعث شده است که سطح زیادی از آب با نور خورشید در تماس باشد و مقدار بسیاری از آن به دلیل تبخیر از بین برود. پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری و امور مراتع بیابان کشور، هم در گفتگو با خبرگزاری ایسنا، با اشاره به تبخیر 75 درصدی بارش‌ها درکشور، آن را عدد خیلی بزرگی عنوان کرد. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی‌اش، نسبت به میانگین جهانی تبخیر بسیار بالاتری دارد. اما اگر مسئولین، با روش‌های مناسب و درست آب را ذخیره کنند؛ نه تنها در استان همدان بلکه در کل کشور شاهد خشکسالی و کمبود آب نخواهیم بود.