آرامش غیرمنتظره در محور مقاومت
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی اختصاصی و به نقل از منابع غربی و عربی مدعی شد که ایران طی مذاکرات خصوصی با حزب‌الله لبنان و گروه‌های شیعی در عراق و سوریه خواستار خویشتن‌داری آنها و عدم مواجهه با نیروهای آمریکایی شده است.
ایران که مشتاق برهم زدن منافع ایالات متحده و اسرائیل در خاورمیانه است، در عین حال نگران تحریک یک رویارویی مستقیم است. بنابراین به طور خصوصی از حزب‌الله و سایر گروه‌های متحد می‌خواهد که در برابر نیروهای آمریکایی خویشتن‌داری کنند. سوزانا جورج، دن لاموت، سوزان هایداموس و مصطفی سلیم هجدهم فوریه در روزنامه واشنگتن پست نوشتند: جنگ وحشیانه اسرائیل علیه حماس در غزه به درگیری بین ایالات متحده و نیروهای نیابتی ایران در چند جبهه دامن زده است. بدون آتش بس، ایران می‌تواند با مهم‌ترین آزمایشی که تاکنون در مورد توانایی اش برای اعمال نفوذ بر این شبه نظامیان متحد انجام شده، مواجه شود.
هنگامی که نیروهای آمریکایی در ماه فوریه حملاتی را علیه گروه‌های مورد حمایت ایران در یمن، سوریه و عراق آغاز کردند، تهران علنا هشدار داد که آماده پاسخگویی به هر تهدیدی است. اما به گفته مقامات لبنانی و عراقی که در جریان گفت‌وگوها قرار گرفتند، تهران خواستار احتیاط است. آنها به شرط ناشناس ماندن با واشنگتن پست صحبت کردند.
مقامات ایالات متحده می‌گویند که این پیام ممکن است تاثیراتی به همراه داشته باشد. تا روز شنبه، شبه نظامیان تحت حمایت ایران در عراق و سوریه بیش از 13 روز بود که به نیروهای آمریکایی حمله نکرده بودند که از زمان آغاز جنگ غزه در ماه اکتبر، آرامشی غیرعادی را نشان می‌دهد. شبه‌نظامیان حتی پس از آنکه یک مقام ارشد کتائب حزب‌الله در حمله پهپاد آمریکایی در بغداد ترور شد، آتش‌بس خود را حفظ کرده‌اند.
یکی از مقامات آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «ایران ممکن است متوجه شده باشد که با اجازه دادن به نیروهای نیابتی خود برای حمله به نیروهای آمریکایی و ائتلاف، منافع آنها تامین نمی شود.» دولت بایدن نیز رویکرد محتاطانه‌ای را در قبال ایران اتخاذ کرده است. نیروهای آمریکایی با انجام ده‌ها حمله در 2 فوریه - تلافی حمله هواپیمای بدون سرنشین در ماه گذشته که منجر به کشته شدن سه نظامی آمریکایی در اردن شد - نیروهای نیابتی ایران در عراق و سوریه را هدف قرار دادند اما به داخل ایران حمله نکردند.
در همین حال، دیپلمات‌های آمریکایی بر اسرائیل و حماس فشار می‌آورند تا بر سر آتش‌بس در غزه به توافق برسند. در طول توقف درگیری در ماه نوامبر که با مذاکره همراه شد، حملات گروه‌های مورد حمایت ایران در سراسر منطقه کاهش یافت. ایران با تاکید بر دستورالعمل جدید، مقامات نظامی و دیپلمات های خود را به سراسر منطقه اعزام کرده تا با مقامات محلی و اعضای شبه نظامی دیدار کنند.
یک مقام عراقی که روابط نزدیکی با نیروهای تحت حمایت ایران در آنجا دارد، گفت: «ایران تمام تلاش خود را به عمل آورده تا از گسترش جنگ و تشدید تنش به نقطه بی بازگشت جلوگیری کند.» چند روز پس از اینکه کتائب حزب‌الله مسوولیت حمله‌ای را که منجر به کشته شدن سه نیروی ذخیره ارتش آمریکا شد، بر عهده گرفت، یک فرمانده نظامی ایرانی ماه گذشته برای دیدار با رهبران این گروه به بغداد سفر کرد. فرمانده ایرانی آن مقام را تحت فشار قرار داد تا بیانیه‌ای مبنی بر تعلیق حملات به اهداف ایالات متحده صادر کند.
این مقام عراقی گفت که رهبران محلی از تعلیق حملات ناراضی بودند، اما با درخواست کشوری که نیروهای آنها را آموزش داده و مسلح کرده است، موافقت کردند. با این حال، این مبادله ممکن است محدودیت های نفوذ تهران را نیز نشان دهد: پس از حملات ایالات متحده، این گروه عراقی وعده «حملات دردناک و حملات گسترده» داد.
از 7 اکتبر، زمانی که حمله غافلگیرانه حماس به اسرائیل باعث آغاز جنگ شد، برای ایران این یک اقدام متعادل‌کننده به شمار می‌رفت. گروه های مورد حمایت ایران «محور مقاومت» را تشکیل می دهند، اتحادی از شبه نظامیان مسلح که شامل حماس در غزه، حزب الله لبنان، حوثی ها در یمن و کتائب حزب الله در عراق و سوریه است. تهران از آنها برای گسترش نفوذ خود در منطقه استفاده و به عنوان خط دفاعی پیشرو در برابر ایالات متحده و اسرائیل عمل می‌کند.
اگرچه این گروه‌ها توسط ایران تامین مالی می‌شوند و آموزش می‌بینند، اما این گروه‌ها به طور مستقل و خارج از دستگاه امنیتی رسمی تهران فعالیت می‌کنند. این ترتیبات به آنها اجازه داده تا اهداف منطقه‌ای ایران را پیش ببرند و در عین حال تهران را از مسوولیت مستقیم - و مواجهه یا تلافی احتمالی - برای اقدامات خود مصون بدارند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در سفر اخیر خود به لبنان از این گروه‌ها تقدیر کرد و قول داد که حمایت‌های خود را ادامه دهد. او به خبرنگاران در بیروت گفت که اسرائیل به دنبال «غرق کردن ایالات متحده در باتلاق جنگ در خاورمیانه است». اما در گفت‌وگوهای خصوصی، فرستادگان ایرانی لحن سنجیده‌تری اتخاذ کرده‌اند. آنها فداکاری‌های حزب‌الله را ستوده‌اند اما هشدار داده‌اند که جنگ با اسرائیل دستاوردهای ارزشمند در منطقه را به خطر می‌اندازد.
مقامات ایرانی در ماه جاری با اعضای حزب‌الله لبنان دیدار کردند. یکی از اعضای حزب الله پیام تهران را خلاصه کرد: ما تمایلی نداریم که به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، دلیلی برای آغاز جنگ گسترده تر علیه لبنان یا هر جای دیگری بدهیم. مقامات ایرانی خطاب به رهبران حزب‌الله گفتند محور مقاومت در حال پیروزی است. جنگ در غزه تمرکز جهان را بر درگیری اسرائیل و فلسطین و برنامه های پیچیده عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس برای عادی سازی روابط با اسرائیل معطوف کرده است. اما این مقامات هشدار دادند که اگر اسرائیل جبهه دیگری در لبنان بگشاید، ممکن است این دستاوردها از بین برود. این عضو حزب‌الله پیام را خلاصه بیان کرد: نتانیاهو اکنون در گوشه رینگ افتاده است. اجازه ندهیم او از راه‌اندازی یک جنگ گسترده‌تر بهره‌مند شود، زیرا این باعث می‌شود که او برنده شود.
در عراق، اما پیام کمی متفاوت بود. به گفته این مقام عراقی، مقامات ایرانی گفتند که از سرگیری درگیری‌ها در عراق، خطر برهم زدن مذاکرات درباره خروج نظامی آمریکا از این کشور را به همراه دارد. ایران مدت هاست که به دنبال بیرون راندن نیروهای آمریکایی از منطقه بوده است. تهران خروج آمریکا از عراق را یک پیروزی بزرگ می‌داند.
مقامات آمریکایی آمادگی خود را برای خروج برخی از نیروها از عراق ابراز کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد دولت عراق نگران خروج کامل آمریکاست و خواهان کمک مداوم برای مقابله با بقایای داعش است. به نظر می‌رسد کمپین ایران موثر بوده است. در حالی که تقریبا به صورت روزانه حملات مرگبار در سراسر مرز اسرائیل با لبنان در حال وقوع است، سید‌حسن نصرالله رهبر حزب‌الله، از اعلان جنگ خودداری کرده است. شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه از 4 فوریه تاکنون از انجام حملات خودداری کرده اند؛ به‌رغم حمله 7 فوریه آمریکا که منجر به ترور ابوباقر الساعدی یکی از مقامات ارشد کتائب حزب الله شد.
سرلشکر پاتریک رایدر سخنگوی پنتاگون پنج‌شنبه گفت که نیروهای آمریکایی در صورت تهدید یا حمله، حق دفاع از خود را محفوظ می‌دارند. وی در پاسخ به این سوال که آیا حملات شبه‌نظامیان به پایان رسیده است، از اظهارنظر خودداری کرد. او گفت: «ما این موضوع را خواهیم دید. من نمی‌خواهم آینده را پیش‌بینی کنم. ما روی ماموریتی که برای انجام آن به آنجا فرستاده شدیم، متمرکز هستیم.»
یکی از گروه های مورد حمایت ایران هیچ نشانه ای مبنی بر خودداری از انجام حملات ارائه نکرده است. حوثی ها در یمن تجارت جهانی از طریق دریای سرخ را، که حلقه ای کلیدی بین آسیا، اروپا و آمریکا برای اعتراض به کارزار اسرائیل در غزه است، مختل کرده اند. به گفته مقامات دفاعی ایالات متحده، آنها از نوامبر دست کم 48 حمله از جمله حملات موشکی، پهپادهای تهاجمی و قایق‌های بدون سرنشین مملو از مواد منفجره انجام داده‌اند. این حملات باعث شده است که شرکت‌های کشتیرانی از عبور و مرور در دریای سرخ اجتناب کنند و افزایش زمان و هزینه را به جان بخرند. حوثی‌ها روز دوشنبه دو موشک به تنگه باب‌المندب و روز سه‌شنبه یک موشک بالستیک ضد کشتی به سمت خلیج عدن پرتاب کردند. نیروهای آمریکایی به طور مداوم حملات خود را به زیرساخت‌های یمنی‌ها ادامه داده‌اند. هرچه جنگ در غزه بیشتر ادامه یابد، اجتناب از تشدید تنش برای ایران و ایالات متحده دشوارتر می‌شود. کنت «فرانک» مک‌کنزی، ژنرال بازنشسته تفنگداران دریایی که به عنوان رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده از سال 2019 تا 2022 بر عملیات ایالات متحده در سراسر خاورمیانه نظارت داشت، گفت: «مطمئنا، من از این واقعیت که به نظر می‌رسد حملات متوقف شده، استقبال می‌کنم.»
وی گفت: «اما ما از تجربه‌های سخت آموخته‌ایم که ایجاد بازدارندگی در خاورمیانه چیزی است که باید دائما مورد بازبینی و تجدید نظر قرار گیرد.» سازمان‌ها در خاورمیانه حافظه کوتاهی برای مواردی از این دست دارند. او این سوال را مطرح کرد که آیا اگر ایالات متحده زودتر و با قدرت بیشتری به آنها پاسخ می‌داد، ممکن بود جلوی برخی از حملات را بگیرد. حتی اگر تهران به نمایندگان خود دستور داده که از انجام حملات کناره‌گیری کنند، او گفت: «اما این به این معنی نیست که آنها همه را کنترل می‌کنند. همیشه یک خودسر وجود دارد.»
--> اخبار مرتبط