آمار سفر در آخرین سال قرن / چالش های پیش روی گردشگری

مطالعات انجام شده در حوزه گردشگری نشان می دهد، از جمله چالش های صنایع مرتبط با سفر، افزایش قیمت خدمات، نبود توجیه سرمایه گذاری در هتل و عدم امکان برنامه ریزی سفر برای مسافران قطار بوده است.

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ پیک‌های متعدد کرونا، واکسیناسیون سراسری و تلاش‌های کرونا برای خانه نشین کردن مردم چیزی بود که به عنوان چکیده ای از آخرین سال قرن تجربه کردیم. اما شور زندگی و شوق سلامتی به تمام این خانه نشینی ها چربید. واکسیناسیون مستمر، نوید روزهای خوش سفر شد. کم کم قید و بندها و محدودیت‌های کرونایی از تن مردم باز شد و دست آخر انسان با دنیای سفر آشتی کرد.

در این دوران شرکت‌ها و مراکز مطالعاتی متعددی به بررسی نحوه سفرهای انجام گرفته، میزان سفرها و چالش‌های آن پرداختند. بخش پژوهش یکی از هلدینگ های گردشگری نیز به تازگی مطالعاتی را درباره فروش محصولات مرتبط با سفر در سال 1400 انجام داده که بررسی آنها برای دریافت اطلاعاتی از سفر در سالی که پس از دو سال رکود، کرونا اجازه جابه جایی و سفر با رعایت پروتکل‌ها را داده بود، حائز اهمیت است. همچنین در این گزارش چالش‌های مربوط به سفر در هر یک از صنعت‌های مرتبط با گردشگری ذکر شده است در این گزارش سالانه آمده:

تعداد فروش پرواز داخلی نسبت به دوران قبل از کرونا 1.1 برابر بیشتر شده است. در واقع این تعداد محصول در سال 1400 نسبت به سال 99 رشد بیشتری داشته اما رشد کم‌تری هم نسبت به سال 98 داشت.

همچنین در سال 1400 تعداد فروش بلیت قطار نسبت به دوران قبل از کرونا 1.27 برابر شده است. این مقیاس رشد در فروش بلیت پرواز خارجی یک و نیم برابر شده و تعداد فروش هتل نیز 3.32 برابر شده است.

همچنین براساس این بررسی‌ها میزان فروش بلیت اتوبوس 1.38 برابر بوده ولی میزان فروش تور گردشگری نسبت به سال 99 حدود 5.1 برابر شده به این دلیل که در سال 99 کمتر تور گردشگری فروخته می‌شد.

میانگین نرخ هر یک از صنعت‌های مرتبط با سفر

اما میانگین قیمت این محصولات در سال 1400 نیز توسط این شرکت گردشگری بررسی شده و نشان می‌دهد که میانگین قیمت بلیت پرواز داخلی حدود 785 هزار تومان و پرواز خارجی بیش از چهار میلیون تومان، قطار 165 هزار تومان، اتوبوس 120 هزار تومان و تور گردشگری 5 میلیون و 125 هزار تومان بوده است.

اتاق هتل‌های داخل ایران نیز تقریباً 820 هزار تومان متوسط قیمتی داشته اند که به گردشگر فروخته شده اند. در این میان بیشترین مسیرهای پرواز داخلی تهران_ مشهد، تهران_ اهواز و تهران شیراز و برعکس آن مسیرها بوده است. گردشگرانی هم که به خارج از کشور رفته اند بیشتر در مسیرهای استانبول_ تهران، دبی_ تهران و پس از آن تبریز_ استانبول تردد کرده اند. همچنین تورها در مسیرهای تهران کیش، تهران مشهد، اصفهان کیش و مشهد کیش پرمسافر بوده اند.

از آنجا که مشهد یکی از مهمترین مقصد گردشگران بوده، به همین دلیل مسیر تهران مشهد هم در رده اول مسیرهای ریلی پر طرفدار بوده است و بعد از آن مسیر قم و تبریز بیشترین مسافر ریلی را داشته است. اما گردشگرانی که مسیرهای جاده‌ای را طی کرده اند بیشتر از اصفهان، مشهد، رشت و تبریز به تهران آمده اند.

همچنین براساس این پژوهش‌های آماری؛ مسافران سال 1400 بیشتر در تهران به هتل رفته اند و بعد از آن مشهد، کیش، شیراز و اصفهان مسافر هتلی به خود دیده است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین مسافرت‌ها به شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، اهواز بوده است.

بیشترین سوال درباره استرداد و قوانین سفر

در این بررسی‌ها بیشترین تماس با پشتیبانی فروش محصولات گردشگری به دلیل استرداد و اطلاع از قوانین سفر بوده است این موضوع طبیعی است چون یا برخی می‌خواستند سفرشان را به دلیل کرونا لغو کنند یا در تردید بودند که مقصد گردشگری چه قوانینی را در این دوران برای گردشگران دارد. اما راهنمایی درباره خرید از وب سایت، بررسی مسیر و مشاوره سفر از دلایل دیگر تماس کاربران با پشتیبانی‌ها بوده است.

اما چالش‌ها و ناهمواری‌هایی که این آمارها نشان می‌دهد کم نیست. مثلاً در صنعت هوایی و پرواز داخلی محدودیت در ظرفیت پروازها وجود داشت و پروازها در ابتدای سال 1400 با 60 درصد ظرفیت مسافر می‌گرفتند. در دی ماه همین سال پروازهای داخلی با افزایش قیمت رو به رو شد و 5 درصد هم ارزش افزوده به آنها اضافه شد. در عین حال کمبود ظرفیت ناوگان هوایی کشور یکی دیگر از این چالش‌ها بود. این چالش همیشگی با سیر نزولی کرونا و عطش جامعه به سفر بیشتر خود را نشان داد به عبارت دیگر در بیشتر مسیرها، با وجود تعدد مسافر، صندلی به میزان تقاضا وجود نداشت.

در صنعت پرواز خارجی هم شاهد بودیم اعمال ارزش افزوده در دی ماه ابلاغ شد اما به مرور توسط برخی شرکت‌های هواپیمایی حذف شد. بنابراین شفاف نبودن قانون در کنار عدم وحدت رویه در شرکت‌های هوایی، باعث تشدید شبهه در بازار و حتی افزایش قیمت 20 تا 30 درصدی در برخی از مسیرها شد. تغییر مداوم مجوز بهداشتی ورود به کشور، مانند تست، واکسن و ترکیب این دو، کاهش بازه زمانی تست برای ورود به کشور از 96 به 72 ساعت، بلاتکلیفی مسافران به دلیل تغییر شرایط کرونایی در کشورهای مقصد، محدودیت واکسن در برخی کشورها از جمله محدودیت‌های کرونایی بود که مسافران پروازهای خارجی با آن رو به رو بودند.

چالش‌های صنعت ریلی هم متعدد بود. عدم امکان برنامه ریزی سفر برای مسافران قطار به دلیل پیش فروش بلیت‌ها در بازه‌های کوتاه مدت، ظرفیت ناوگان محدود و توسعه نیافته به رغم تقاضای بالا، اجرای فاصله گذاری اجتماعی به رغم اجرا نشدن این پروتکل در سایر صنایع حمل و نقل از جمله این موارد بود. یکی از موارد حائز اهمیت در چالش‌های مربوط به صنعت جاده‌ای و سفر با ناوگان حمل و نقل عمومی، مقاومت کلی این صنعت نسبت به آنلاین شدن بازار، جاماندن قیمت بلیت اتوبوس‌ها از نمودار رشد قیمت‌ها بود. مسئله دیگر کاهش دستوری و ناگهانی کارمزد ارائه دهندگان آنلاین خدمات گردشگری توسط ارگان‌های غیر مرتبط و ضرردهی OTA ها بود

نبود توجیه برای سرمایه گذاری روی هتل

قیمت گزاف زمین، هزینه‌های بالای ساخت و ساز و تراز نبودن درآمد در بازگشت سرمایه از ریشه‌های اصلی چالش نبود توجیه اقتصادی برای سرمایه داران در سرمایه گذاری روی ساخت هتل بود. همچنین از آنجا که این صنعت به زیرساختهای گردشگری کشور مانند ظرفیت پروازها وابسته است بنابراین از کامل نبودن سبد و ظرفیت محدود ناوگان حمل و نقل به ویژه هوایی و ریلی تأثیر می‌گیرد.

همچنین نبود زیرساخت نرم افزاری یکپارچه در هتل‌ها باعث می‌شود هتل‌ها نتوانند به سیستم‌های آنلاین فروش متصل شوند در نتیجه ظرفیت فروش و درآمد شأن کاهش پیدا می‌کند و هزینه بازاریابی شأن بیشتر می‌شود.

کمبود نیروی انسانی آموزش دیده در هتل‌ها یکی دیگر از چالش‌های صنعت هتلداری بوده است تمایل کم جامعه برای ورود به شغل‌های مربوط به هتلداری به علت دریافتی پایین و کمبود مراکز آموزشی مرتبط دلیل اصلی این مشکل است علاوه بر این هتل‌های انگشت‌شماری هستند که به آموزش افراد اهمیت می‌دهد و در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

به دلیل ازدیاد روز افزون بازیگران صنعت تور حاشیه سود این صنعت به شدت در حال کاهش است

در حوزه چالش‌های صنعت تور هم باید گفت به دلیل ازدیاد روز افزون بازیگران صنعت تور حاشیه سود این صنعت به شدت در حال کاهش است. این موضوع باعث شده تا قدرت توسعه برای سرمایه گذاری روی تورهای تجربه محور که حاشیه سود مناسبی هم دارند از بین برود به علاوه یکی از موانع پیش روی رشد بیشتر این بازار تأمین نقدینگی در آژانس هاست. دفاتر مسافرتی در دوره کرونا شرایط مالی سختی را گذراند و بخشی از نقدینگی خود را برای زنده نگه داشتن کسب و کار هزینه کردند.

همچنین ظرفیت محدود تورهای گردشگری و افزایش قیمت آن در دوران کرونا چالش‌های دیگر این صنعت بود. ظرفیت پرواز و هتل‌های موجود در کشور در بازه پرتقاضای سفر پاسخگوی نیاز بازار نیست در نتیجه باعث می‌شود قیمت تورها به صورت ناگهانی افزایش پیدا کند متأسفانه این اتفاق هزینه‌های سفر را برای خانواده‌ها در تعطیلات افزایش می‌دهد و در بسیاری از موارد مانع سفر آنها می‌شود.