آیا بحران شغلی کرونا فرصتی برای گذر از بحران است؟ / کسب و کاری که ما را به کنترل در می‌آورد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، شهربانو نوری‌نیا - کووید 19 نام موجودیست که قریب به 4 ماه تمام ابعاد زندگی انسان‌های کره‌ی زمین را درگیر خودش کرده است. کرونا این مهمان ناخوانده موجی از تغییرات را درسبک زندگی مردم ایجاد کرده و مردم را مجاب به رعایت اصولی کرده که شاید تا به الان کمتر به آن توجه می شد. با وقوع این اتفاق کشور درگیر بحران شد و به تبع مردم هم بحران زده. از این ویروس مهم‌ترین ضربه به بخش کسب و کار مردم جامعه وارد شد چرا که مجاب به رعایت الزامات و تعطیلی سراسری بودند به همین منظور جهت رفع نیاز که هر آدمی ناگزیر از آن است کسب و کار‌های اینترنتی خواه یا ناخواه مورد اقبال و توجه به شدت زیادی قرار گرفتند. اما به دنبال آن وقایعی اتفاق افتاد که پرداختن به ان از واجبات است. با تغییر و تحولات در دنیای فناوری‌های مدرن نه تنها کسب و کار‌های کوچک یا متوسط انلاین بلکه کسب و کار‌های فیزیکی هم به فکر رقابت در این فضا و تغییر مدل کسب و کار خود هستند مصداق کامل ان تعطیلی بازار‌ها و پاساژ‌ها و مغازه‌ها و ارتباط گیری انلاین فروشگاه‌ها با مشتریانشان جهت فروش محصولات و خدماتشان است. کم نیستند صفحه‌ها و وب‌ها و نرم افزار‌هایی که در این ایام راه اندازی شدند تا بتوانند هم کسب درامد کنند هم با مشتریان خود در ارتباط باشند و هم رشد خود را داشته باشند، اما لازمه پاگذاری در این عرصه مواردی است که اگر در نظر گرفته نشود آسیب‌هایی جبران ناپذیری به جامعه وارد می شود، ولی با این وجود تجارت الکترونیک معایب و مزایای خاص خودرا هم دارد. فضای مجازی و استفاده از نت و معمولا به همراه داشتن ایده‌های خلاقانه بستر را برای ایجاد کسب و کار اینترنتی مهیا می کند. اگر به اولین کسب و کار‌های اینترنتی توجه کنیم از سال‌های دهه 1990 فراز و نشیب‌های زیادی داشته، ولی با وجود قدمت کم روند صعودی قابل توجه‌ای داشتند. اولین وب سایت‌هایی که برای این حوزه تاسیس شدند میتوان به دات کام، آمازون، و چندی دیگر اشاره کرد. نکته‌ای که قابل اشاره است چه برای سایت‌های بزرگ چه سایت و صفحه‌های کسب و کار‌های کوچک داشتن امنیت در این فضا از عوامل مهم است. چرا که همانند محیط واقعی محیط‌های مجازی هم مورد خطر واقع می شوند. آگاه بودن به دستور عمل‌ها و قوانین هم از واجباتی است که کاربران باید واقف باشند. نقش پلیس فتا در کشب و کار اینترنتی اگر چه کم نیستند افرادی که چه در جهان چه درایران با زیر پا گذاشتن قوانین فضای مجازی مجازات شدند و فعالیتشان در فضای مجازی متوقف شده است. روزانه گزارش‌های زیادی به پلیس فتا می شود در خصوص اینکه اطلاعات شخصی، مالی و حساب و کتاب آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته که ناشی از واقف نبودن و عدم توجه صاحب وب یا پیج و حتی بالعکس رفتار‌های پرخطر کاربران هم گاهی منجر به پایین امدن امنیت در فضای مجازی می شود، اما با این حال طبق آمار خریداران و کاربران محتاط‌تر از بانیان کسب و کار‌ها و خدمات هستند و حداقل یک چهارم آن‌ها به طور کامل وب، پیج یا درگاه را کاملا مورد بررسی قرار میدهند، اما در صورت بروز اتفاقی وجود اتحادیه و انجمن صنفی که جایگاه قانونی دارند به حل مسائل و مشکلات آمده اند که به گفته‌ی محمدجعفر نعنا کار: (انجمن صنفی کسب و کار‌های اینترنتی مشابه سایر انجمن‌ها یک تشکل مدنی صنفی با اخذ مجوز از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به استناد ماده 131 قانون کار و برای مشاوره و کمک به هم صنفان خود تشکیل می‌شوند و با رصد بازار، پیشنهاد‌های خود را ارائه می‌کنندو در واقع موجب پیشرفت فعالیت صنوف می‌شوند و صدور مجوز و نظارت کسب و کار‌های اینترنتی ربطی به این انجمن ندارد). این استاد دانشگاه در ادامه درباره فعالیت نظام صنفی رایانه ایی که در بیشتر استان‌ها فعالیت دارند می‌گوید: این‌ها نهاد قانونی اند که براساس قانون خاص برای فعالیت‌های رایانه‌ای در سه بستر سخت افزار، نرم افزار وشبکه ایجاد شده است. احتمال کم ابتلا در این روز‌های کرونایی با خرید مجازی اتحادیه کشوری کسب و کار‌های مجازی طبق آیین نامه ماده 87 قانون نظام صنفی مشتمل بر 25 ماده و 19 تبصره توسط اتاق اصناف ایران با همکاری دبیرخانه هیأت عالی نظارت و وزارتخانه‌های اطلاعات و ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و در اول اسفند 1395 به تصویب وزارت صنعت، معدن و تجارت رسید و در سال 1396 به عنوان مرجع اصلی مجوزدهی ونظارت بر کسب و کار‌های مجازی فعالیت خود را آغاز کرد. در حال حاضر هر شخصی که کسب و کار اینترنتی (مجازی، آنلاین) دارد می‌تواند از هر نقطه از کشور در خواست آنلاین مجوز به این اتحادیه دهد که پس از بررسی مدارک، جواب درخواست را پستی دریافت می‌کند. کسب پروانه کسب از اتحادیه کشوری کسب و کار‌های مجازی که از اتحادیه کشوری کسب و کار‌های مجازی پروانه کسب دریافت می‌کنند، نیازی به کسب پروانه ازاتحادیه حقیقی نداشته و مجوز کسب شده در تمام کشور قابلیت استناد و کاربرد دارد. درماده87 قانون نظام صنفی آمده: «فعالیت افراد صنفی در فضای مجازی (سایبری) مستلزم اخذ پروانه کسب از اتحادیه مربوطه است.» مطابق با بند (ب) ماده 33 قانون تجارت الکترونیکی، در راستای ارائه اطلاعات موثر به مصرف‌کنندگان، فروشندگان کالا و خدمات موظف به اعلام هویت، نام تجاری و نشانی خود هستند. بر این اساس، نشانی دفتر کار یا اقامتگاه قانونی فرد بر روی پروانه کسب درج می‌شود. این قوانین و مقررات در زمانی به کار می‌اید که کسب و کارهایی، چون اسنپ هنگامی که به مشکل برخورده بودند از ان قوانین کمک گرفته اند پس با این وجود ضرورت تبدیل ایده‌های خلاقانه به کسب و کار به طوری که باعث گردش مالی افراد شود بسیار مهم است. به عنوان مثال شرکت امازون نمونه‌ای جهانی و بین المللی از فروشگاهی است که با درامدی بیش از 34 میلیارد دلار در سال و 1000 دلار در ثانیه از معروف‌ترین و پردرامد‌ترین باشد و بعد از ان به ترتیب google و نمونه مشابه داخلی ان شرکت علی بابا است که پیشرو در تجارت جهانی است و به پر طرفدار‌ترین سایت واردات و صادرات کلان دنیا تبدیل شده یا حتی دیجی کالا با فروش روزانه 1 میلیارد تومان سهم 85 درصدی در بازار خرده فروشی ایران را دارد. درسال 92 ارزش واقعی این شرکت 500 میلیون دلار تخمین زده شده بود یکی دیگر از پیشتازان و بازیگران نقش اصلی نت ورک مارکتینگ ایران اسنپ است. با ارزش بین 4.1 الی 7.1 میلیارد دلار و رکود 1 میلیون سفر موفق در روز و بعد از ان‌ها درگاه‌های پرداخت پارس پال، تپ سی، آپارات، نت برگ از جمله موفق‌ترین‌ها هستند با وجود این مطالب هر کسب و کاری یکسری معایب و مزایا دارد که تجارت الکترونیک هم به همین شکل است به همین علت بر ان شدم با یکی از اساتید این حوزه صحبت کنم و مزایا و معایب فضای مجازی و کسب و کار انلاین را از دید ایشان بررسی کنم. استاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد بودند: (افراد میتوانند با هزینه کم به شبکه گسترده‌ای از مشتریان متصل شوند و از این طریق روند اجتماعی را اسان درک میکنیم و شروع و راه اندازی اینگونه کسب و کار‌های انلاین بخصوص برای جوانان اسان است و بدون نیاز به لابی یا سرمایه‌ی زیاد و خاص میتوانند فعالیت خود را با تبلیغ راحت اغاز کنند و مساله‌ای که جز مزایا این جور کار‌ها است عدم محدودیت به منطقه جغرافیایی هر فرد است و باعث تسهیل در ارتباط و شبکه سازی، کسب و کار و دسترسی به داده‌ها میشود. ولی در کنار این‌ها جناب خلیل نژاد نقد‌هایی هم از جمله اینکه: (اینگونه کسب و کار‌های انلاین عمق زندگی انسان‌ها را کم کرده و رو برویی با حجم عظیمی از انسان‌ها و مطالب و روند باعث ابهام و پیچیدگی و سردرگمی میشود و همین باعث میشود که واکنش‌های هیجانی و جوگیرانه زیاد به چشم بیاید و تشخیص رویکرد درست از غلط سخت میشود؛ و همین که مشاهده رودررو وجود ندارد مخاطبان نمیتوانند درک درستی از کسب و کار داشته باشند و، چون بسیاری از اظهار نظر‌ها و پسند‌ها غیرواقعی هستند تحلیل روند اجتماعی هم به تبع غیر واقعی میشود. درکل در این فضاها، چون اطلاعات زیاد داریم با مساله عدم اطمینان داده رو برو نیستیم، ولی با ابهام زیاد رو برو ایم که باعث ایجاد نسبی گرایی در همه ابعاد میشود. اما درکل با اینکه معتقدند جو متلاطم فضای مجازی باعث سرعت در جو گیر شدن ادم‌ها میشود، ولی منافع ان زیاد است کماینکه در این شرایط بحرانی (کرونا) باعث شده این شرایط برای مردم قابل تحمل‌تر شود، ولی ابدا الگوی منسجم تحویل داده نشده است. سابقه کسب و کار اینترنتی 10 سال است خلیل نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در مورد روند کسب و کار‌های اینترنتی در ایران فرمودند که: طبق معمول ایران با چندسال اختلاف، ولی جهشی‌تر فعالیت دارد. اگر درخارج از ایران کل مسیر کسب و کار انلاین 10 ساله بود، ولی ایران با اختلاف 2-3 سال عقب تر، ولی فشرده‌تر درحال حرکت است. اما فضا در ایران به شکلی است که هر انسانی با هرسرمایه و توانمندی‌ای و با هرموقعیت جغرافیایی و اقلیمی و قومی قادر به فعالیت است و این اتفاق به شدت مثبت در ایران است، اما اینکه این بستر ظرفیت اغنا دارد باید گفت که از لحاظ طول و عرض چرا، ولی عمق هرگز. ولی اگر تحت کنترل ما باشد نه ما در کنترل آن می توانند به شدت کمک کننده باشد به مانند google که برنامه‌ای خوب است چرا که در وقت صرفه جویی می کند، ولی بد است چرا که قدرت تفکر را از جامعه میگیرد. استفاده درست مهم است و انتخاب و الویت بندی بجا که به نظر میرسد درایران باید بیشتر روی این موارد تمرکز کرد و دراخر گفتگو هم در مورد وضعیت کرونایی ایران و وضعیت کسب و کار‌های انلاین در این شرایط صحبت کردند که همواره در فضای مجازی ناامنی، پیچیدگی و ابهامات و موانع و چالش وجود داشته و دارد، اما باید کاملا در کنترل مصرف کننده قراربگیرد و از تقلید و برخورد هیجانی دوری کرد تا آسیب زایی آن کاهش پیدا کند. کم نیستند کسب و کار‌هایی که چه فیزیکی و چه مجازی در این بحران در ایران متضرر شدند و حتی به دلیل کاهش قدرت خرید مردم میزان فروش اینترنتی هم کاهش پیدا کرده، ولی میزان امیدواری جهت موفقیت این کسب و کار‌ها در شرایط خاص و بحرانی بیشتر است و صاحبان ان‌ها باید وضع نامطلوب را به نفع خود و مخاطبان خود به سمت مطلوب پیش ببرند و سعی کنند با وجود اینکه فروش کاهش پیداکرده و از خرید فیزیکی کمی بهره‌مند هستند. زمان و شرایط را برای برند سازی، کسب اطمینان و اعتماد و ایجاد مزیت‌های رقابتی و صرف وقت و انرژی و هزینه برای سرمایه گذاری بیشتر یا تامین کنندگی بیشتر کنند تا استفاده لازم را ببرند. به هرحال جامعه جهانی به سرعت به سمت مدرن‌تر شدن پیش میروند و وجود بحران‌ها هم فرصتی هستند تا انسان‌ها برای رفع بحران و رسیدن بهتر و بیشتر به رشد و توسعه باید تلاش کنند ایران هم به مانند جهان است و صرف ظرفیت‌ها و اغنا نیاز‌ها و ایجاد بستر‌های مناسب به پیشبرد زودتر اهداف و رضایت بیشتر افراد جامعه به خصوص در مواقع بحرانی کمک خواهد کرد.